Του Βασίλη Τρικούπη,
Είναι κοινώς παραδεδεγμένο γεγονός πως η παγκοσμιοποίηση έχει ωφελήσει την ανθρωπότητα με τις νέες ευκαιρίες μετακίνησης ιδεών, κεφαλαίων, προσώπων και εμπορευμάτων. Η ελαστικοποίηση των συνόρων αποτέλεσε, γενικότερα, απαραίτητη προϋπόθεση για τη μεγιστοποίηση της συλλογικής ωφελείας.
Η τελευταία εικοσαετία έχει κατορθώσει, ωστόσο, να επιβραδύνει -ενδεχομένως και να αντιστρέψει- την προοδευτική αυτή πορεία, με τις προκύπτουσες προκλήσεις (τρομοκρατία, οικονομικές κρίσεις, νέες συρράξεις, πανδημίες) να θέτουν σοβαρές αμφιβολίες για την επόμενη μέρα, τόσο σε ευημερούσες και εδραιωμένες δημοκρατίες, όσο και σε νεοπαγή καθεστώτα με ισχνές οικονομίες. Η πανδημία του covid-19, μάλιστα, έχει δοκιμάσει τις αντοχές ανεπαρκών συστημάτων υγείας και κοινωνικών ιστών αδύναμων να προστατευτούν με δικά τους μέσα και εκτίθενται σε έναν ακόμα κίνδυνο στις αναπτυσσόμενες χώρες.
Χαρακτηριστικότερα, παράδειγμα ανελεύθερης χώρας του πρώην τέταρτου κόσμου που πλήττεται από την πρόσφατη πανδημία αποτελεί το Τουρκμενιστάν του οποίου το καθεστώς αποδεικνύεται πως δρα υπονομευτικά προς το συμφέρον του λαού. Το Τουρκμενιστάν, αποτελεί ένα από τα ελάχιστα κράτη του κόσμου που δε δήλωσαν επίσημα κρούσματα κορωνοϊού. Κατά την αρχική ανακοίνωση της πανδημίας, παρουσιάστηκε σαν εξωτερικό πρόβλημα, ωστόσο λήφθηκαν μέτρα για την αποφυγή εισόδου της πανδημίας στη χώρα, πρώτα με εκτροπή των εισερχομένων πτήσεων, και έπειτα, με αναστολή όλων των πτήσεων έως τα τέλη Μαρτίου. Οι Τουρκμένοι που βρίσκονταν εκτός της χώρας, ωστόσο, δεν υπήρχε πρόβλεψη να επαναπατριστούν στην ασφαλή πατρίδα. Στο εσωτερικό, μάλιστα, τηρήθηκε στάση άρνησης ύπαρξης της πανδημίας, αλλά και απαγόρευσης δημόσιας χρήσης ιατρικής μάσκας, ως αντικειμένου που σπείρει τον πανικό. Η ίδια η χρήση του όρου «κορωνοϊός» αποφευγόταν από τα δίκτυα ενημέρωσης, ενδεικτικό του ότι δεν υπήρχε πρόθεση η πανδημία να ληφθεί σοβαρά υπόψη από το καθεστώς Gurbanguly Berdimuhamedow.
Πάρα ταύτα, στις αρχές Ιουνίου, υπήρξε μια ξαφνική αλλαγή πολιτικής, με τη μάσκα να γίνεται υποχρεωτική σε όλους τους δημόσιους χώρους και τους δρόμους, ακόμα και κατά την οδήγηση, με ποινή προστίμου για τους παραβάτες. Μια τέτοια πολιτική, βεβαίως, υπονοούσε την ύπαρξη κρουσμάτων στη χώρα, χωρίς, ωστόσο, να υπάρχει ξανά επίσημη καταγραφή τους.
Άμεσο αποτέλεσμα της ασυνεπούς και απρόβλεπτης φύσης της κυβερνητικής διαχείρισης της πανδημίας αποτελεί η συλλογικά ανεύθυνη αντιμετώπιση της νέας κατάστασης από τον πληθυσμό του Τουρκμενιστάν, με ελλιπές αίσθημα ευθύνης, αλλά, ιδιαίτερα, έλλειψης γνώσης για την προσαρμογή στις νέες συνθήκες, καθώς η κυβέρνηση, αφενός έχει προειδοποιήσει μόνο για αυξημένη σκόνη στην ατμόσφαιρα (επομένως και κίνδυνο σε εσωτερικούς μόνο χώρους), ενώ, αφετέρου, η διαθέσιμη πληροφορία για τρόπους πρόληψης και προστασίας μπορεί να αναζητηθεί ως επί το πλείστον διαδικτυακά και αυτό όχι πάντα με απόλυτα έγκυρο τρόπο.
Ωστόσο, πλέον γίνεται όλο και περισσότερο ευρέως αποδεκτό πως η πανδημία έχει ριζώσει στη χώρα με σημαντικό αριθμό κρουσμάτων και νεκρών. Η κοινωνία των πολιτών, μάλιστα, αυξάνει τις πιέσεις της προς την κυβέρνηση για την αποδοχή της πραγματικότητας, όμως ακόμα και η δεκαήμερη επίσκεψη κλιμακίου του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας στη χώρα απογοητεύει, καθώς τα πορίσματα και οι συστάσεις του προς την κυβέρνηση δείχνουν πως δέχονται την απόκρυψη του προβλήματος κάτω από το χαλί και εμπιστεύονται περισσότερο ένα ανεύθυνο καθεστώς, παρά τη δική τους επιστημονική γνώση και γενικευμένη πρακτική.
Σε έκτακτες συνθήκες, όπως αυτές μιας πανδημίας, απαιτείται η υπεύθυνη στάση του πολιτικού συστήματος μιας χώρας που θα αναλάβει αφενός το συντονισμό των υγειονομικών υπηρεσιών, αφετέρου θα διοχετεύσει τους αναγκαίους χρηματικούς και υλικούς πόρους για τη θωράκιση των υγειονομικών και του γενικού πληθυσμού. Πράγματι, η εικόνα ενός τέτοιου καθεστώτος είναι ενδεικτική της φύσης του κράτους και της ικανότητάς του να επιτελεί τις λειτουργίες του προς όφελος του απλού πολίτη και κινητήρα της οικονομίας και του κράτους. Ένα δικτατορικό καθεστώς, σαν του Τουρκμενιστάν και των λοιπών συγκεντρωτικών καθεστώτων, των οποίων η επιβίωση κρίνεται συχνά από την έκταση της επόμενης μαζικής διαδήλωσης ή εξέγερσης, σίγουρα δε θα ωφελούταν από τη δημοσιοποίηση της αδυναμίας του.
Γεννήθηκε το 1999 στην Αθήνα. Είναι προπτυχιακός φοιτητής στο τμήμα Διεθνών και Ευρωπαϊκών Σπουδών του Πανεπιστημίου Πειραιώς και εργάζεται στον χώρο της εστίασης. Ασχολείται ερευνητικά με την Ανατολική Ευρώπη, την Τουρκία και την Ανατολική Μεσόγειο στο Εργαστήριο Τουρκικών και Ευρασιατικών Μελετών του Πανεπιστημίου. Είναι ενεργός πολιτικά στα τοπικά της Ηλιούπολης στην οποία και μεγάλωσε και συμμετέχει σε ευρωπαϊκά προγράμματα ανταλλαγής Erasmus+. Μιλάει Αγγλικά και Τουρκικά.
