Του Κωνσταντίνου Σούζα,
Διεθνής ημέρα φιλανθρωπίας σήμερα. Καθιερώθηκε για πρώτη φορά το 2012, ύστερα από απόφαση της Γενικής Συνέλευσης του ΟΗΕ και ως εκ τούτου γιορτάζεται κάθε χρόνο στις 5 Σεπτεμβρίου. Μια ημέρα αφιερωμένη στη μνήμη της Μητέρας Τερέζας, εμβληματικής προσωπικότητας της διεθνούς φιλανθρωπίας, η οποία αφιλοκερδώς, έμπρακτα και σταθερά παρείχε τις υπηρεσίες της σε φτωχούς ανθρώπους, δυστυχισμένα παιδιά και πρόσφυγες.
Ας ξεκαθαρίσουμε όμως λίγο τις έννοιες φιλανθρωπία και αλληλεγγύη…
Φιλανθρωπία. Ουσιαστικό, γένους θηλυκού. Μια λέξη σύνθετη, με απλό ωστόσο περιεχόμενο. Η ετυμολογία της εύκολα μαρτυρά και το βαθύ της περιεχόμενο. Φιλανθρωπία σημαίνει «αγάπη του ανθρώπου» με την έννοια της φροντίδας για τη θρέψη, την ανάπτυξη και την ενίσχυση δεινοπαθούντων συνανθρώπων, η οποία απορρέει από την άσκηση των ανθρώπινων αξιών και βασίζεται στον εθελοντισμό. Φιλανθρωπία είναι η υποστήριξη ατόμων ή ευάλωτων ομάδων του πληθυσμού που χρειάζονται βοήθεια. Η αγνή και καθαρή αγάπη για το ανθρώπινο είδος.
Αλληλεγγύη. Ουσιαστικό, επίσης γένους θηλυκού. Έννοια συνώνυμη της αλληλοβοήθειας και της συνεισφοράς. Μια λέξη πιο «συμπαθής» στο ευρύ κοινό συγκριτικά με αυτή της φιλανθρωπίας, καθώς τα πραγματικά κίνητρα της τελευταίας πολλές φορές σήμερα τίθενται υπό αμφισβήτηση. Αλληλεγγύη είναι το αίσθημα ενότητας μεταξύ ανθρώπων με κοινά συμφέροντα και στόχους, αλλά και η συμπαράσταση σε δοκιμαζόμενους συνανθρώπους.
Και τώρα… φιλανθρωπία ή αλληλεγγύη;
Πρόκειται για δύο έννοιες τόσο κοντινές, αλλά και τόσο διαφορετικές. Για δύο έννοιες συγγενείς, αλλά σε καμία περίπτωση συνώνυμες. Ένα διαζευκτικό είναι αρκετό για να τις διαχωρίσει, για να τις κάνει να σταθούν η μία απέναντι από την άλλη. Αλλά και ένα ερωτηματικό, είναι αρκετό για να θέσει ένα δίλημμα, για να μας προβληματίσει. Ποια άραγε θα μας πείσει για την ανιδιοτέλεια της;
Το να είναι κανείς «φιλάνθρωπος» στις μέρες μας θεωρείται κάπως… ξεπερασμένο, για αρκετούς δε και υποκριτικό! Πράγματι, η «φιλανθρωπία» έχει χάσει τη δυναμική της. Κι αυτό γιατί η ανιδιοτέλεια της φύσης της καλύπτεται από καχυποψία και δυσπιστία. Για πολλούς η φιλανθρωπία σήμερα αποτελεί απλώς το εισιτήριο για αξιοσημείωτες φοροαπαλλαγές, τρόπος αυτοδιαφήμισης και προώθησης της «ανθρωπιάς» τους. Τα κίνητρα δε αυτής είναι η κοινωνική αναγνώριση και η ηθική επιβράβευση. Φαίνεται πως η «φιλανθρωπία» έχει χάσει τη συναισθηματική της φόρτιση ως έννοια, καθώς στα μάτια μας έχει ταυτιστεί πλέον με πράξεις ιδιωτικής πρωτοβουλίας εύπορων ανθρώπων, σαν μια εκδήλωση οίκτου του δυνατού απέναντι στον οικονομικά ασθενέστερο, στα πλαίσια πάντα της αυτοπροβολής!
Από την άλλη πλευρά, η «αλληλεγγύη» είναι μια πιο αρεστή στο ευρύ κοινό έννοια. Κι αυτό γιατί δεν προϋποθέτει τον πόνο, αλλά ούτε υπάρχει για να τον απαλύνει. Αντιθέτως, αποτελεί έκφραση της ανάγκης ενότητας του ανθρώπου με το συνάνθρωπο. Δίχως κρυμμένα κίνητρα, δίχως τάσεις αυτοπροβολής και προώθησης του κοινωνικού στάτους των οικονομικά ισχυρών, χωρίς κανένα ίχνος αμφισβήτησης των πραγματικών της κινήτρων, η αλληλεγγύη έρχεται να αντικαταστήσει τη φιλανθρωπία, αλλά και να μας πείσει τελικά για την ανιδιοτέλεια της φύσης της.
«Πραγματικά θαυμάσιο χόμπι
η φιλανθρωπία.
Δείχνεις άνθρωπος με αισθήματα.
Επιτέλους είναι και μια αφορμή
για επίδειξη.»
«Φιλανθρωπία!» του Μιχάλη Λιαρούτσου.
Γεννημένος στη Πάτρα και με καταγωγή από τη Ναύπακτο, είναι προπτυχιακός φοιτητής του τμήματος Νομικής του ΔΠΘ. Στη μικρή μέχρι τώρα πορεία του έχει συμμετάσχει σε επιστημονικά συνέδρια, ημερίδες και ευρωπαϊκά προγράμματα, όπως το Euroscola. Κατέχει την αγγλική και τη γερμανική γλώσσα και είναι λάτρης των ταξιδιών. Τον ενδιαφέρει ο χώρος της πολιτικής, καθώς και η διπλωματία. Η αρθρογραφία αποτελεί γι’ αυτόν ένα νέο εγχείρημα.
