Της Μαρίας Καλαμπόκα,
Ο εξέχων στρατηγιστής, Carl Von Clausewitz, είχε αναφέρει ότι «κάθε εποχή έχει το δικό της είδος πολέμου, τις δικές της περιοριστικές συνθήκες και τις δικές της ιδιαίτερες προκαταλήψεις», ενώ, στον αιώνα που διανύουμε, πλειάδα θεωρητικών και αναλυτών εστιάζουν σε μια νέα μορφή πολέμου, αποκαλούμενου ως «υβριδικός πόλεμος». Ο πόλεμος αυτός διακατέχεται από ιδιαιτερότητα, διότι δεν κατατάσσεται στα πλαίσια του «παραδοσιακού» πολέμου· εν αντιθέσει, η υβριδικότητά του είναι εκείνη που του προσφέρει τη δυνατότητα προσαρμογής-αναπροσαρμογής, καθιστώντας τον περίπλοκο και πολυδιάστατο. Επιπροσθέτως, ο Hoffman Frank, διακεκριμένος εκφραστής του υβριδικού πολέμου υποστήριξε ότι πρόκειται για πόλεμο «θολούρας», δεν υπάρχει σταθερό φάσμα, αλλά συνοδεύεται από πολυτροπικότητα και πολυπαραγοντικότητα, δεν υπάρχει μαύρο ή άσπρο, αλλά προσδίδεται «νέα απόχρωση» πολέμου, το γκρι.
Η ακανόνιστη ιδιότητα του πολέμου αποσκοπεί κυρίως στην ανάμειξη συμβατικών και μη συμβατικών δυνάμεων, μαχομένων και αμάχων, ενώ, ακόμη, δύναται να συνδέσει φυσικές ή εικονικές οπτικές. Αξίζει να προστεθεί ότι ο υβριδικός πόλεμος δεν είναι καινούργιο φαινόμενο, έχει ρίζες από το παρελθόν (για παράδειγμα, κατά τη διάρκεια των Ναπολεόντειων πολέμων, οι Βρετανοί αμφισβητούσαν την γαλλική υπεροχή στις μεγάλες ισπανικές πόλεις, ενώ, συνάμα, οι Ισπανοί αντάρτες επιτίθεντο στις γραμμές επικοινωνίας τους), αλλά οι τεχνικές και τα μέσα του έχουν διαφοροποιηθεί. Οφείλουμε, λοιπόν, να λάβουμε υπόψιν την επίθεση της 11ης Σεπτεμβρίου το 2001 και τον πόλεμο του Ισραήλ-Λιβάνου το 2006, που θεωρούνται υψίστης σημασίας στην εξέλιξη των υβριδικών απειλών, προσδίδοντας μεγάλη έμφαση στην ασύμμετρη διάσταση του φαινομένου, ιδίως στον τομέα της ασφάλειας.
Για να καταστεί ακόμη πιο σαφής η θεωρία περί του υβριδικού πολέμου, είναι αρκετό να δοθεί ως παράδειγμα το υβριδικό αυτοκίνητο: αυτός ο τύπος αυτοκινήτου αξιοποιεί δύο μηχανισμούς, τον ηλεκτροκινητήρα και τον βενζινοκινητήρα. Πρόκειται για δύο διαφορετικά στοιχεία, τα οποία συνυπάρχουν και συνεργάζονται αρμονικά μεταξύ τους. Ο συνδυασμός λειτουργιών είναι ο βασικός κορμός του υβριδικού πολέμου, χρησιμοποιώντας ως μέσα την τρομοκρατία, επιθέσεις στον κυβερνοχώρο, εγκληματικές ενέργειες, επιθέσεις στην οικονομία, στην κοινωνία και εσωτερική πολιτική πόλωση. Εν ολίγοις, η διάσταση του υβριδικού πολέμου εκτιμάται σε μήκος και πλάτος, εφόσον η χρήση της βίας και της αταξίας, οδηγούν στην αποδιοργάνωση του αντιπάλου, χωρίς να υπάρχει σαφήνεια από που προέρχεται η απειλή. Ο Nathan Freier διατύπωσε την ύπαρξη τεσσάρων μεθόδων σύγκρουσης: τον παραδοσιακό πόλεμο, τον ακανόνιστο, την καταστροφική τρομοκρατία και τον καταστροφικό πόλεμο. Για να διεξαχθεί ο υβριδικός πόλεμος, αξιοποιούνται δύο από τα τέσσερα χαρακτηριστικά, εν τοις πράγμασι, κατατάσσεται στα εξελιγμένα είδη πολέμου με αμφιλεγόμενο ορισμό, λόγω της πολυτροπικότητάς του. Η φύση του πολέμου παραμένει ίδια, αλλά τα χαρακτηριστικά, οι τεχνικές αντιλήψεις είναι εκείνα που επιδέχονται αλλαγή, προσαρμοσμένα στην εκάστοτε εποχή. Ο πόλεμος παραμένει πόλεμος.
Όσον αφορά στην περίπτωση της προσάρτησης της Κριμαίας από τη Ρωσική Ομοσπονδία το 2014, ο υβριδικός πόλεμος θεωρήθηκε βασικό ζήτημα ασφαλείας, σε συνδυασμό με την κρίση στην Ανατολική Ουκρανία. Ως εκ τούτου, η ρωσική στρατηγική σκέψη εκφράστηκε ένα χρόνο πριν την προσάρτηση, με το Δόγμα Gerasimov (ГЕРАСИМОВ). Ο Valery Vasilyevich Gerasimov είναι επικεφαλής του ρωσικού γενικού επιτελείου στρατού και ο ίδιος εξέφρασε στο άρθρο του, «Η αξία της επιστήμης έγκειται στην πρόβλεψη», ότι ο 21ος αιώνας επιφυλάσσει νέες προκλήσεις, δεν υπάρχουν «ορατές» γραμμές ειρήνης και πολέμου, οι συγκρούσεις εκδηλώνονται με ασυνήθιστο πρότυπο, με διαφορετικούς κανόνες. Ο εκσυγχρονισμός του πολέμου αναμιγνύει τους στρατιωτικούς εξοπλισμούς με οικονομικά και πολιτικά μέσα, υψηλή τεχνολογία και τρομοκρατία. Η Ρωσία, σύμφωνα με τη σύγχρονη στρατιωτική ορολογία, φέρεται να εγκαταλείπει τις «παραδοσιακές» πολεμικές επιχειρήσεις και να υιοθετεί τις ασύμμετρες. Το Δόγμα Gerasimov αποσκοπεί στην ολοκλήρωση στρατηγικών και γεωπολιτικών βλέψεων, χρησιμοποιώντας ποικίλα μέσα, επί παραδείγματι, οικονομικές κυρώσεις, επίσημη και ανεπίσημη διπλωματία, αποφυγή χρήσης στρατιωτικών μέσων, και, τέλος, ένδειξη συμπαράστασης και υποστήριξης σε συγκεκριμένο τοπικό πληθυσμό. Πρόκειται για εφαρμογή του New Generation War (война нового поколения).
Η Κριμαία χαρακτηρίζεται ως «μήλο της έριδος» για τις δύο χώρες, από άποψη γεωγραφικής ιδιαιτερότητας, συνδυάζοντας ταυτόχρονα αγροτική και βιομηχανική παραγωγή. Η Κριμαία βρίσκονταν υπό τον έλεγχο της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας, μέχρι το 1783, όταν η Ρωσία κατάφερε να την εντάξει στη δική της σφαίρα επιρροής. Το 1954, o Nikita Khrushchev αποφάσισε να παραχωρήσει την Κριμαία στην Σοβιετική Ουκρανία. Επί της ουσίας, δεν άλλαζε κάτι, αλλά με την κατάρρευση της Σοβιετικής Ένωσης, η χερσόνησος προσαρτήθηκε στην Ουκρανία, με μεγάλο ποσοστό Ρώσων να επιζητούν την επιστροφή στη Ρωσία. Το 2014, ο Ρώσος πρόεδρος Βλαντιμίρ Πούτιν, διεξήγαγε στρατιωτικές ασκήσεις στα ρωσο-ουκρανικά σύνορα, ώσπου «μικρά πράσινα ανθρωπάκια» (little green men) άρχισαν να διεισδύουν στο εσωτερικό της Κριμαίας, καταλαμβάνοντας σημαντικά δημόσια κτήρια. Οι εν λόγω ένστολοι δεν έφεραν διακριτικά ή εθνόσημο, με αποτέλεσμα η ταυτότητα προέλευσής τους να παραμένει άγνωστη. Ταυτόχρονα, τοπικές παραστρατιωτικές οργανώσεις κινητοποιήθηκαν, συμβάλλοντας με μυστικές ενέργειες, με απώτερο σκοπό την παραπλάνηση.
Ωστόσο, έγινε άρτιος συντονισμός των ΜΜΕ, καθώς ουκρανικά κανάλια αντικαταστάθηκαν στην πορεία με εφτά ρωσικά, παρατηρήθηκαν επιθέσεις στον κυβερνοχώρο, εις βάρος της Ουκρανίας, στον τομέα της επικοινωνίας, ενώ η Ρωσία ασκούσε οικονομικές πιέσεις στον τομέα του φυσικού αερίου, ήδη από το 2009. Με την προσάρτηση της Κριμαίας, την άνοιξη του 2014, οι συγκρούσεις στο εσωτερικό της Ανατολικής Ουκρανίας επεκτάθηκαν και η Μόσχα αποφάσισε να τερματίσει την παροχή φυσικού αερίου στην Ουκρανία. Με δημοψήφισμα, το Μάρτιο του 2014, αναγνωρίστηκε η επίσημη προσάρτηση της Κριμαίας από Ρωσική Ομοσπονδία (95% υπέρ). Πολλά κράτη κατέκριναν την προσάρτηση της Κριμαίας, ενώ το ΝΑΤΟ και οι ΗΠΑ έλαβαν υπόψιν νέες στρατηγικές για την αντιμετώπιση του υβριδικού πολέμου. Ο «χαμαιλέων» του 21ου αιώνα απέδειξε ότι δύναται να επιφέρει αλλαγές, χωρίς να κατηγορηθεί ο υπαίτιος. Το παράδειγμα της Κριμαίας και η τακτική της Ρωσίας άνοιξαν ένα νέο κεφάλαιο στη διεξαγωγή του πολέμου, καθώς ο υβριδικός πόλεμος είναι ευέλικτος, συνδυάζοντας τακτικά και άτακτα μέσα, εγκαινιάζοντας μια νέα εποχή πολέμου, εξελιγμένη και προσαρμοστική.
Μεταπτυχιακή φοιτήτρια του Πανεπιστήμιου Νεάπολις, στην Πάφο της Κύπρου, στο τμήμα Διεθνών Σχέσεων, Στρατηγικής και Ασφάλειας. Απόφοιτη του τμήματος Ιστορίας, Αρχαιολογίας και Κοινωνικής Ανθρωπολογίας, του Πανεπιστημίου Θεσσαλίας. Τα ενδιαφέροντά της αφορούν την Ιστορία και τα Διεθνή Ζητήματα, με έμφαση στην Ασφάλεια. Ομιλεί αγγλικά και ρωσικά.
