Της Κυριακής Θεοδοσάκη,
Τον τελευταίο μήνα, οι διμερείς σχέσεις Νορβηγίας-Ρωσίας έχουν περιέλθει σε διπλωματική κρίση. Οι δυο χώρες έχουν επιδοθεί στις απελάσεις διπλωματών και σε σκληρές πολιτικές δηλώσεις, ξανά με αφετηρία μια υπόθεση κατασκοπείας που στρέφει τα βλέμματα στη Ρωσία. Η αφορμή για τη διμερή κρίση δόθηκε νωρίτερα το μήνα Αύγουστο, όταν η Νορβηγία προχώρησε στην απέλαση ενός Ρώσου διπλωμάτη από το Όσλο, υπό την κατηγορία ότι εμπλεκόταν σε μια υπόθεση κατασκοπείας. Σε απάντησή της, η Ρωσία ανακοίνωσε, στις 28 Αυγούστου, την απέλαση ενός υψηλόβαθμου Νορβηγού διπλωμάτη από τη Μόσχα, τον οποίο κήρυξε persona non grata (ανεπιθύμητο πρόσωπο), παραχωρώντας του διορία τριών ημερών, για να εγκαταλείψει τη χώρα.
Για τη Νορβηγία, η ρωσική απάντηση κρίθηκε «εντελώς αβάσιμη», σύμφωνα με τα λεγόμενα της εκπροσώπου του νορβηγικού Υπουργείου Εξωτερικών, καθώς ο Νορβηγός διπλωμάτης, σε αντίθεση με το Ρώσο, συμμορφωνόταν πλήρως με το πλαίσιο των διπλωματικών δραστηριοτήτων. Αν και η Μόσχα αρνείται τις κατηγορίες περί κατασκοπείας, η Νορβηγία έκρινε πως οι πρακτικές του Ρώσου διπλωμάτη χαρακτηρίζονταν ως αθέμιτες. Ειδικότερα, η απέλαση του Ρώσου διπλωμάτη φαίνεται να συνδέεται με μια εν εξελίξει έρευνα για υπόθεση κατασκοπείας, υποκινούμενη εκ της Ρωσίας, και πραγματοποιήθηκε λίγες ημέρες μετά τη σύλληψη ενός Νορβηγού πολίτη που κατηγορούταν για κατασκοπεία προς όφελος της τελευταίας. Πρόκειται για ένα σκηνικό που αναμφίβολα δε χαρακτηρίζεται ως άνευ προηγουμένου.
Τα τελευταία χρόνια, οι κατηγορίες για ρωσική κατασκοπεία αυξάνονται συνεχώς, θέτοντας νέα εμπόδια στη βελτίωση των διμερών σχέσεων των δυο χωρών. Λαμβάνοντας, μάλιστα, υπόψιν το σταθερό αίσθημα καχυποψίας των σκανδιναβικών χωρών έναντι της Ρωσίας και τον αναδυόμενο ανταγωνισμό στον Αρκτικό κύκλο λόγω των κοινών συνόρων τους εκεί, το παρασκήνιο δεν κρίνεται εξίσου ιδιαίτερα ενθαρρυντικό. Παράλληλα, η Νορβηγία ούσα κράτος-μέλος της αμυντικής συμμαχίας του NATO, αποτελεί μια από τις χώρες με τη μεγαλύτερη συμμετοχή στις στρατιωτικές ασκήσεις -ή επιδείξεις για τη Ρωσική οπτική γωνία. Υπερσύγχρονοι εξοπλισμοί, σταθμευμένοι στη χώρα -που έχει και πρόσβαση στον Αρκτικό κύκλο- και μεγαλεπήβολες στρατιωτικές ασκήσεις σε ξηρά, θάλασσα και αέρα δημιουργούν μια αξιόλογη αρνητική προδιάθεση από μέρους της Ρωσίας.
Και, πράγματι, για τη Ρωσική εξωτερική πολιτική τίποτα δεν αφήνεται αναπάντητο. Η γενικότερη φιλοδυτική στάση της Νορβηγίας εντάσσεται στην απειλή που θέτει η επεκτατικότητα του ΝΑΤΟ στα δυτικά της Ρωσίας. Σε ειδικότερη κλίμακα, η απέλαση ενός Ρώσου διπλωμάτη αναμφίβολα επισύρει διπλωματικά «μαστίγια» για τη Ρωσική πολιτική. Ωστόσο, για τη Ρωσία τα μέτωπα είναι πολλά και πάγια. Σε ευρύτερο πλαίσιο, τον ίδιο μήνα, η Ρωσία είχε απελάσει έναν Αυστριακό διπλωμάτη και, τον Ιούνιο, δυο Τσέχους. Επιπλέον, υπό το πρίσμα της πρόσφατης δηλητηρίασης του αρχηγού της ρωσικής αντιπολίτευσης, η μνήμη επαναφέρει την υπόθεση του Ρώσου πρώην διπλού πράκτορα, Sergei Skripal, που, το 2018, δηλητηριάστηκε μαζί με την κόρη του στο Ηνωμένο Βασίλειο, μια υπόθεση που έφερε τη Ρωσία στο διεθνές προσκήνιο και επέσυρε σειρά απελάσεων Ευρωπαίων αξιωματούχων από τη χώρα λόγω της καχύποπτης στάσης εναντίον της. Έτσι, δεν πρόκειται για μια πρωτοφανή κρίση, αλλά για ένα επεισόδιο που εντάσσεται στην «πεπατημένη» των εξωτερικών αντιπαραθέσεων της Ρωσίας, ανεξάρτητα από το εάν οι εκάστοτε κατηγορίες είναι αληθείς και βάσιμες.
Καταληκτικά, τέτοιες κρίσεις υπενθυμίζουν τόσο τον ιδιαίτερο χαρακτήρα της ρωσικής πολιτικής σκηνής, που αντικατοπτρίζεται, άλλωστε, και στην εξωτερική της διάσταση, όσο και την ιδιαιτερότητα των ρωσο-δυτικών σχέσεων, εν γένει. Ιδιαίτερες σχέσεις, θεμελιωμένες στην καχυποψία και στο φόβο, βάσει των εμπειριών του παρελθόντος, αλλά και της σύγχρονης ρωσικής πρακτικής, προσφέρουν συχνά ευκαιρίες για να αναδεικνύονται αυτά τα αισθήματα.
Σπουδάζει στο τμήμα Διεθνών και Ευρωπαϊκών σπουδών του Πανεπιστημίου Πειραιώς. Γνωρίζει Αγγλικά και Γαλλικά και συμμετέχει ενεργά σε προσομοιώσεις (Εuropa.S, RhodesMRC). Συμμετείχε στην πρωτοβουλία της Ευρωπαϊκής Ένωσης για τις ευρωπαϊκές εκλογές «This time I’m voting» ως εθελόντρια. Ενδιαφέρεται για τα ευρωπαϊκά θέματα καθώς και για τα ζητήματα της διεθνούς πολιτικής.
