20 C
Athens
Παρασκευή, 22 Νοεμβρίου, 2024
ΑρχικήΠολιτισμόςΟ μύθος του Πυγμαλίωνα ως αντικείμενο της λογοτεχνίας

Ο μύθος του Πυγμαλίωνα ως αντικείμενο της λογοτεχνίας


Της Μαρίας Κελεπούρη,

Ο ευρέως γνωστός μύθος του βασιλιά της Κύπρου, εκτός από την αιώνια αντιπαράθεση της φύσης με την τέχνη, κρύβει και έναν φιλοσοφικό στοχασμό αναφορικά με τις σχέσεις των δύο φύλων. Ο Πυγμαλίων μετά από την κατασκευή ενός γυναικείου αγάλματος, το οποίο λάτρεψε, ζήτησε από τη θεά Αφροδίτη να του δώσει πνοή, ώστε να μεταμορφωθεί σε αληθινή γυναίκα, αποκτώντας το όνομα Γαλάτεια. Φαίνεται πως σχημάτισε την γυναίκα όπως του υπέδειξε η φαντασία του. Όμως δεν αρκέστηκε στο περίβλημα αλλά θεωρώντας πως είναι προσωπικό του δημιούργημα επεδίωξε να διαπλάσει τον χαρακτήρα της Γαλάτειας σύμφωνα με τα δικά του πρότυπα. Κατά συνέπεια, δεν της άφησε περιθώριο να αναπτύξει τη δική της προσωπικότητα, διότι ενεργούσε με βάση τις νουθεσίες του καθοδηγητή της. Ο μύθος αυτός ενέπνευσε σπουδαίους στο χρόνο συγγραφείς από τον Μπέρναρντ Σω ως τον Ίψεν.

Πηγή εικόνας: Getty Images Gallery

Όταν ζήτησαν από τον Μπέρναρντ Σω, να περιγράψει τον εαυτό του, η απάντηση που ακολούθησε ήταν η εξής: «Δεν ξέρω αν γεννήθηκα τρελός ή ελαφρόμυαλος, η αλήθεια είναι ότι η βασιλεία μου δεν ήταν του κόσμου τούτου. Ένοιωθα απόλυτα κύριος και αυτεξούσιος μόνο στο βασίλειο της φαντασίας μου και μόνο κοντά στους μεγάλους νεκρούς γνώρισα αληθινή φιλική ατμόσφαιρα».

Πράγματι τα χρόνια εξέλιξης και διαμόρφωσης του Ιρλανδού θεατρικού κριτικού και συγγραφέα χαρακτηρίζονται από αλλεπάλληλες δυσκολίες. Γεννημένος το 1856, έζησε την εγκατάλειψη της μητέρας του, περνώντας έτσι μεγάλο μέρος της παιδικής του ηλικίας κοντά στον πατέρα του. Από νωρίς συνειδητοποίησε την σκληρή πραγματικότητα της φτώχειας που δεν αφήνει περιθώριο ούτε για συγκρατημένες απολαύσεις. Η απουσία κάθε είδους ευχαρίστησης του ενσφήνωσε την σκέψη να αγωνιστεί για τα δικαιώματα των πιο αδύναμων μαζών. Όμως, αυτή η ιδέα δεν περιορίστηκε στο πλαίσιο ενός ονείρου, αλλά πήρε μορφή το 1884 μέσα από την ίδρυση της Φαβιανής Εταιρείας. Επρόκειτο για έναν κύκλο στοχαστών με επίκεντρο συζητήσεων τα σοσιαλιστικά ιδεώδη, που οφείλει το όνομά της στο Ρωμαίο στρατηγό Φάβιο Μάξιμο. Ακολουθώντας τα μονοπάτια του κοινωνικού φιλελευθερισμού, ο Μπέρναρντ Σω διακύβευε τη ριζική αλλαγή του κατεστημένου, στρεφόμενος όχι σε επαναστάσεις αλλά σε μέσα όπως τα τεχνάσματα της πειθούς και του λόγου.

Η συγγραφική του δράση δεν γνώρισε άμεσα ευρεία αποδοχή, ως την στιγμή που ανέβηκε στην θεατρική σκηνή το πρώτο του έργο, με την υπογραφή του Corno di Bassetto, εφόσον χρησιμοποιούσε ψευδώνυμο. Στο χρονικό διάστημα που ακολούθησε, όλα τα θεατρικά του έργα είχαν παρουσιαστεί στο αγγλικό κοινό με εξαίρεση τον Πυγμαλίωνα. Χάρις αυτό, ο Μπέρναρντ Σω είναι ο μοναδικός άνθρωπος που τιμήθηκε τόσο με το Νόμπελ Λογοτεχνίας το 1925, όσο και με Όσκαρ το 1938 για τη συμμετοχή του στην ομώνυμη ταινία.

Ο δραματουργός εκμεταλλευόμενος τον μύθο δημιουργεί το θεατρικό έργο Ωραία μου κυρία, ονομάζοντας την πρωταγωνίστρια Ελίζα, όπως ακριβώς αποκαλούσε ο Γκαίτε αυτή τη γυναικεία μορφή. Η ιστορία διηγείται την προσπάθεια ενός καθηγητή φωνητικής να εκπαιδεύσει ένα φτωχό κορίτσι, ώστε να κινείται με τους τρόπους που αρμόζουν στην καλή κοινωνία. Φυσικά, στο τέλος ο υποδειγματικός κύριος ερωτεύεται την Ελίζα παρατηρώντας κάτω από την όποια συμπεριφορά απαιτούν οι κανόνες της ευπρέπειας, τον χαρισματικό και μεγαλόψυχο χαρακτήρα της. Αν σκεφτεί κανείς τις πεποιθήσεις του Μπέρναρντ Σω, η δημιουργία μίας ιδανικής γυναίκας τόσο για τις ανδρικές προσδοκίες όσο και για τους κανόνες της κοινωνικής ζωής δεν διαφέρει κατά πολύ από το όραμα της ριζοσπαστικής θεωρίας για την ουτοπική κοινωνία που επιχείρησε να διαμορφώσει. Το εγχείρημα και στις δύο περιπτώσεις προσέκρουσε στο ανεξέλεγκτο του ανθρώπινου νου και της κοινωνίας ως ζωντανού οργανισμού.

Πηγή εικόνας: politeianet.gr

Ακόμα και ο Ίψεν στο Κουκλόσπιτο, όπου πια η χειραγώγηση τοποθετείται στο πλαίσιο ενός γάμου, παρουσιάζει τη Νόρα να εξεγείρεται από την καταπίεση που δέχεται από τον σύζυγό της, με το αποτέλεσμα να χαρακτηρίζεται τολμηρό για τα δεδομένα της εποχής. Τα σύννεφα της ψευδαίσθησης γύρω από την οικογενειακή ευτυχία, διαλύονται όταν η Νόρα συνειδητοποιεί πως αντιμετωπίζεται ως παιδί από το στενό της περιβάλλον. Ως μία άλλη Γαλάτεια, υπακούει στις διδαχές του συζύγου της, χωρίς εκείνος να τη θεωρεί ικανή για αποφάσεις, ως τη στιγμή της προσωπικής και συναισθηματικής χειραφέτησης.

Το φιλοσοφικό υπόβαθρο στα έργα αυτά μεταφέρει το μήνυμα της ανακάλυψης του εαυτού μέσα από μη εξιδανικευμένους χαρακτήρες που την ύστατη στιγμή ξεφεύγουν από την πλάνη. Οι σπουδαίοι συγγραφείς καταφέρνουν με μαεστρία να θίγουν ακόμα και κοινωνικά ζητήματα, όπως οι κτητικές σχέσεις, θέματα που μένουν πάντοτε διαχρονικά.

 


Μαρία Κελεπούρη

Γεννήθηκε το 1999 στην Ιτέα Καρδίτσας, όπου και μεγάλωσε. Είναι τελειόφοιτη του τμήματος Φιλολογίας του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου, με κατεύθυνση Νεοελληνικών και Μεσαιωνικών σπουδών. Έχει συμμετάσχει σε διαγωνισμό διηγήματος, καταλαμβάνοντας την δεύτερη θέση, ενώ έχει παρακολουθήσει ένα σεμινάριο σχετικά με την ΔΕΠΥ. Είναι μέλος σε σύλλογο παραδοσιακών χορών, ενώ παράλληλα στα ενδιαφέροντά της συμπεριλαμβάνονται η ανάγνωση βιβλίων, η συγγραφή λογοτεχνικών κειμένων και η αρθρογραφία.

TA ΤΕΛΕΥΤΑΙΑ ΑΡΘΡΑ

Μαρία Κελεπούρη
Μαρία Κελεπούρη
Γεννήθηκε το 1999 στην Ιτέα Καρδίτσας, όπου και μεγάλωσε. Είναι τελειόφοιτη του τμήματος Φιλολογίας του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου, με κατεύθυνση Νεοελληνικών και Μεσαιωνικών σπουδών. Έχει συμμετάσχει σε διαγωνισμό διηγήματος, καταλαμβάνοντας την δεύτερη θέση, ενώ έχει παρακολουθήσει ένα σεμινάριο σχετικά με την ΔΕΠΥ. Είναι μέλος σε σύλλογο παραδοσιακών χορών, ενώ παράλληλα στα ενδιαφέροντά της συμπεριλαμβάνονται η ανάγνωση βιβλίων, η συγγραφή λογοτεχνικών κειμένων και η αρθρογραφία.