Της Νεφέλης Κανέλλου,
Ο βίαιος θάνατος δύο ακόμη ακτιβιστών στις Φιλιππίνες μέσα στον Αύγουστο του 2020 φέρνει και πάλι στο προσκήνιο τη δραματική κατάσταση που βιώνουν τα ανθρώπινα δικαιώματα των κατοίκων και, ιδιαίτερα, όσων ασχολούνται με τον ακτιβισμό στη χώρα, εν μέσω του «πολέμου κατά της εναντίωσης», όπως τον αποκαλούν οι παρατηρητές και οι υπέρμαχοι των δικαιωμάτων.
Το νεότερο θύμα της αδιάκριτης βίας στις Φιλιππίνες είναι η Ζάρα Άλβαρεζ. Η Άλβαρεζ ήταν πρώην υπεύθυνη για την εκπαίδευση στην οργάνωση Karapatan και σκοτώθηκε στις 17 Αυγούστου, αφού, καθώς γύριζε στο σπίτι της το βράδυ, την πυροβόλησαν στην πλάτη έξι φορές. Είναι το 13ο μέλος της οργάνωσης που δολοφονείται τα τελευταία 4 χρόνια. Η αστυνομία, αφού ξεκίνησε την έρευνα, είπε πως ερευνά υποτιθέμενες σχέσεις του θύματος με «αριστερά» γκρουπ, καθώς ήταν πιθανό να σχετίζονται με την επίθεση.
Το δεύτερο θύμα ήταν ο Ράνταλ Εκάνις, ο οποίος ήταν πρόεδρος του αριστερού κόμματος Anakpawis, ακτιβιστής και σύμβουλος της αστυνομίας. Ο Εκάνις βρέθηκε νεκρός στο σπίτι του, στην πόλη του Κουεζόν, με πολλαπλές μαχαιριές. Η σύζυγος του Εκάνις ανέφερε σε δημοσιογράφους πως το σώμα του άντρα της έφερε πολλαπλές μαχαιριές, σημάδια από βασανιστήρια και σημάδια από πυροβολισμούς. Είπε, ακόμη, πως η αστυνομία πήρε το σώμα του άντρα της από το γραφείο κηδειών, όπου βρισκόταν, και το μετέφεραν σε άλλο. Η πρόφαση ήταν πως έπρεπε να κάνουν ταυτοποίηση του πτώματος, η οποία έγινε, τελικά, δύο μέρες αργότερα. Η υπόθεση της δολοφονίας έγινε πιο περίπλοκη, όταν η αστυνομία δήλωσε πως δεν υπήρχαν σημάδια βίαιης εισόδου στο σπίτι και πως ο Εκάνις λογικά γνώριζε το δολοφόνο του. Παρ’ όλα αυτά, διέρρευσε μία φωτογραφία από το διαμέρισμα του άνδρα που έδειχνε ένα σπασμένο πόμολο, ενδεικτικό βίαιης εισόδου. Αυτό οδήγησε τα μέλη του Anakpawis να μιλούν για συγκάλυψη του περιστατικού από την αστυνομία, ένα μοτίβο αρκετά συχνό από την αλλαγή της κυβέρνησης, το 2016.
Τον Ιούνιο του 2016, την Προεδρία της χώρας ανέλαβε ο Ροντρίγκεζ Ντουτέρτε και, από τότε, οι παραβιάσεις των ανθρωπίνων δικαιωμάτων έχουν γίνει συχνότερες και εντονότερες, χωρίς να υπάρχουν προβλέψεις για βελτίωση στο κοντινό μέλλον. Οι δολοφονίες ακτιβιστών και μελών οργανώσεων υπέρ του περιβάλλοντος ή των ανθρωπίνων δικαιωμάτων έχουν αυξηθεί δραματικά από το 2016. Σύμφωνα με την Karapatan, από όταν ανέλαβε την εξουσία ο Ντουτέρτε, έχουν χάσει τη ζωή τους 182 ακτιβιστές και υπέρμαχοι των ανθρωπίνων δικαιωμάτων. Επιπλέον 136 ακτιβιστές για το περιβάλλον και για τα δικαιώματα γης έχουν σκοτωθεί κατά την ίδια περίοδο.
Κοινό χαρακτηριστικό των δολοφονιών είναι η έλλειψη στοιχείων και ενόχων. Το πώς έχουν καταφέρει να μείνουν ατιμώρητες είναι απόρροια ενός μοτίβου της κυβέρνησης Ντουτέρτε. Οι δολοφονίες χαρακτηρίζονται είτε ως «απαραίτητες» για το λεγόμενο «πόλεμο κατά των ναρκωτικών», οπότε και δε χρήζουν περαιτέρω έρευνας, είτε τα θύματα τυχαίνει να βρίσκονται στην κρατική λίστα τρομοκρατών. Με τις παραπάνω πολιτικές, ο Ντουτέρτε έχει καλλιεργήσει στη χώρα ένα επικίνδυνο κλίμα, το οποίο τροφοδοτεί ένα φαύλο κύκλο αδιάκριτης βίας και ατιμωρησίας, με έντονη τη διάκριση ισχυρών-ανίσχυρων.
Οι πιθανές λύσεις για το πρόβλημα των Φιλιππίνων δεν είναι πολλές. Εσωτερικά, δε φαίνεται να υπάρχει κάποιος που να δύναται να βοηθήσει, καθώς η κυβέρνηση είναι αυτή που αποτελεί απειλή. Το βάρος πέφτει στην αντίδραση της διεθνούς κοινότητας και περισσότερο στις διεθνείς οργανώσεις υπέρ των ανθρωπίνων δικαιωμάτων, κυρίως στην επιτροπή για τα ανθρώπινα δικαιώματα του Οργανισμού Ηνωμένων Εθνών, UNHRC, στην οποία οι οργανώσεις των Φιλιππίνων έχουν προσφύγει αρκετές φορές. Μετά από αρκετές δολοφονίες, έχουν γίνει προσφυγές προς τα Ηνωμένα Έθνη ώστε να γίνουν αμερόληπτες έρευνες από ουδέτερα σώματα, αλλά το μόνο που έγινε ήταν μία έκκληση από τον Οργανισμό προς την κυβέρνηση των Φιλιππίνων να ερευνήσει τις δολοφονίες. Η τελευταία έκκληση προς την UNHRC έγινε στις 27 Αυγούστου του 2020, ζητώντας εκ νέου αμερόληπτες και διαφανείς έρευνες για τις δολοφονίες. Η απάντηση της Επιτροπής, αλλά και της υπόλοιπης διεθνούς κοινότητας, είναι η μόνη που μπορεί να αλλάξει την κατάσταση και να δώσει ένα τέλος στη διαφθορά και την ατιμωρησία εκατοντάδων φόνων κατά ακτιβιστών.
Η Νεφέλη Κανέλλου είναι τελειόφοιτη στο τμήμα Διεθνών και Ευρωπαϊκών Σπουδών στο Πανεπιστήμιο Πειραιά. Κύρια ενδιαφέροντά της είναι οι διεθνείς σχέσεις, η διπλωματία και τα θέματα διεθνούς και περιφερειακής ασφάλειας. Για το λόγο αυτό, έχει συμμετάσχει σε Μοντέλα των Ηνωμένων Εθνών και περιφερειακών οργανισμών. Έχει συμμετάσχει επίσης σε προγράμματα ERASMUS για σπουδές, αλλά και Placement. Είναι γνώστης της αγγλικής, της ιταλικής, της γαλλικής και της κινεζικής.
