Της Νεφέλης Θεοφανοπούλου,
Οι άνθρωποι αψηφούν τις διαχωριστικές γραμμές μεταξύ των κρατών, ήδη από τους προϊστορικούς χρόνους, και εγκαθίστανται σε περιβάλλοντα διαφορετικά από αυτά που έχουν συνηθίσει, επινοώντας καινοτομίες και εξελίσσοντας τις μαθησιακές τους ικανότητες. Σήμερα, ο λόγος για την παγκόσμια μετανάστευση έχει έρθει στο προσκήνιο, όχι πάντα με βάση ειρηνικούς λόγους, αλλά με αφορμή πολέμους, φυσικές καταστροφές και μισθολογικές ανισότητες που οδηγούν το άτομο στην μεταναστευτική απόφαση προς αναζήτηση της ευημερίας.
Η μετανάστευση είναι ένα εγγενές στοιχείο της παγκόσμιας κοινωνίας και ιστορίας, το οποίο συνδέεται άρρηκτα με την παγκοσμιοποίηση. Ζώντας, λοιπόν, σε έναν κόσμο απόλυτα παγκοσμιοποιημένο, η μεταναστευτική πολιτική θα πρέπει να αλλάξει προσανατολισμό και να απομακρυνθεί από τους αυστηρούς συνοριακούς ελέγχους, ενώ, ταυτόχρονα, να προωθηθεί μια ημερήσια διάταξη για την μετανάστευση, με την μορφή κάποιας παγκόσμιας συμφωνίας, που θα προωθηθεί και θα υποστηριχθεί από τους παγκόσμιους οργανισμούς, με αρχή τις διμερείς και περιφερειακές συμφωνίες. Πρωτοβουλίες υπήρξαν αρκετές από την αρχή του αιώνα, όμως επικεντρώνονταν στο να περιοριστούν οι καταχρήσεις του τωρινού συστήματος, παρά στο να αρθούν τα εμπόδια για την σταδιακή απελευθέρωση των μετακινήσεων.
Μετά από συστάσεις της Παγκόσμιας Επιτροπής για τη Διεθνή Μετανάστευση, το 2005, δημιουργήθηκε η διυπηρεσιακή Παγκόσμια Ομάδα για την Μετανάστευση (Global Migration Group), με στόχο την κατάρτιση μιας ατζέντας και ως πρώτο βήμα για την ίδρυση ενός παγκόσμιου οργανισμού για την μετανάστευση. Σήμερα, απλώς υπάρχει για να υπενθυμίζει τις ανισότητες και τις αντιθέσεις στην διεθνή σκηνή. Ακόμα, υπήρχαν και συμβιβαστικές λύσεις, όπως της Παγκόσμιας Επιτροπής για την Μετανάστευση. Στην υπάρχουσα διεθνή οργάνωση, ο Παγκόσμιος Οργανισμός Μετανάστευσης δεν έχει σαφείς εντολές και, επειδή δεν αποτελεί όργανο του Οργανισμού Ηνωμένων Εθνών, συχνά υποχωρεί στις πιέσεις και τα συμφέροντα των μελών του. Στην περίπτωση ένταξης στον ΟΗΕ, θα μπορούσε να προχωρήσει σε σημαντικά βήματα για την απελευθέρωση των παγκόσμιων μετακινήσεων και να παίξει αποφασιστικό ρόλο σε σχέση με την εμπειρία και την νομιμοποίηση που θα έχουν οι αποφάσεις του. Το Παγκόσμιο Σύμφωνο για την Ασφαλή, Ομαλή και Νόμιμη μετανάστευση είναι νομικά μη δεσμευτικό και δεχόταν σκληρή αντιμετώπιση από πολλές χώρες.
Το πρόβλημα συναντάται στα εκάστοτε εθνικά–πολιτικά συμφέροντα. Τα πλεονεκτήματα της μετανάστευσης έχουν αποτελέσματα στις χώρες υποδοχής και προέλευσης, όμως είναι μακροπρόθεσμα και μετριούνται δύσκολα. Οπότε, δεν ταυτίζονται με τα βραχυπρόθεσμα συμφέροντα των πολιτικών και των ψηφοφόρων τους. Ακόμα, λείπουν βασικές αρχές της παγκόσμιας μετανάστευσης, όπως η επέκταση των διεθνικών δικαιωμάτων, η διεύρυνση της νόμιμης μετανάστευσης, η καταπολέμηση των διακρίσεων, της ξενοφοβίας κ.α. Παρ’ όλα τα προβλήματα όμως, τα διεθνή δίκτυα για την μετανάστευση αναπτύχθηκαν και οι ιδέες του οικονομικού εθνικισμού και τοπικισμού σήμερα μοιάζουν -και είναι- ξεπερασμένες. Οι εθνικές και περιφερειακές μεταρρυθμίσεις είναι αναγκαίες για να αξιοποιηθούν οι ευκαιρίες και να βελτιωθεί η ευημερία των μεταναστών.
Ο 21ος αιώνας θα επιφέρει αλλαγές και ανακατατάξεις, που χρειάζονται ένα λειτουργικό πλαίσιο που θα απελευθερώνει την διασυνοριακή κινητικότητα. Ο εθνικισμός και τα αντικρουόμενα συμφέροντα, όμως, είναι, δυστυχώς, πιο δυνατά από τις ανάγκες της διεθνής συνεργασίας και των ανθρώπινων ελευθεριών. Θέλω να πιστεύω πως νικητές θα βγουν τα τελευταία και είναι ένας στόχος για τον οποίο οφείλουμε να αγωνιστούμε. Όπως γράφει και η Seyla Benhabib, «Είμαστε ταξιδιώτες σε μια άγνωστη γη και ακολουθούμε παλιούς χάρτες που σχεδιάστηκαν για άλλη εποχή και ανταποκρίνονται σε άλλες ανάγκες.»
Είναι γεννημένη το 1999 και διαμένει στην Αθήνα. Είναι στο 4ο έτος φοίτησης στο τμήμα Πολιτικής Επιστήμης και Δημόσιας Διοίκησής του Ε.Κ.Π.Α. Ασχολείται με θέματα ανθρωπίνων δικαιωμάτων και διεθνών οργανισμών. Είναι ενεργό μέλος της ευρωπαϊκής ομάδας Youth Hive, με την οποία διοργανώνει τοπικές δράσεις. Μιλάει Αγγλικά, Γερμανικά και Αραβικά, ενώ στον ελεύθερό της χρόνο προτιμά να ταξιδεύει.
