Της Δήμητρας Χαρέλη,
Το μάθημα των Θρησκευτικών στα σχολεία και γενικότερα ο τρόπος διδασκαλίας του είναι ένα θέμα πάνω στο οποίο κατά καιρούς διατυπώνονται πολλές και διαφορετικές απόψεις. Μεγάλο τμήμα της κοινής γνώμης έχει ταχθεί υπέρ της κατάργησής του από τη λίστα των διδασκόμενων μαθημάτων στα ελληνικά σχολεία σήμερα, ενώ το πιο ισχυρό τους επιχείρημα είναι η ελεύθερη επιλογή του θρησκευτικού πιστεύω των μαθητών. Η θρησκευτική αγωγή των νέων, αυτό το τόσο διαχρονικά ευαίσθητο κεφάλαιο στη λίστα των σχολικών μαθημάτων, αποτελεί «παράδοση» πολλών ετών. Τα τελευταία χρόνια έχει τεθεί υπό αμφισβήτηση και κριτική τόσο το περιεχόμενο, όσο και ο τρόπος διδασκαλίας του μαθήματος, με αποτέλεσμα να σημειωθούν αρκετές αναταραχές όχι μόνο στις σχολικές αίθουσες, αλλά και στην ίδια την Εκκλησία. Κάποιο άλλο επίσης σημαντικό τμήμα υποστηρίζει πως η ύπαρξη αυτού του μαθήματος είναι απαραίτητη και πως συμβάλλει σημαντικά στην πνευματική καλλιέργεια των μαθητών. Έτσι, έχει ξεκινήσει μια ατελείωτη μάχη με μοναδικά θύματα τους μαθητές, οι οποίοι για ακόμα μια φορά βρίσκονται μπροστά από διλήμματα κι αλλαγές στο πρόγραμμα διδασκαλίας τους.
«Απαλλαγή» από το μάθημα των θρησκευτικών
Δεν είναι λίγοι οι μαθητές οι οποίοι συνήθισαν να καταφεύγουν στην απαλλαγή του μαθήματος, επικαλούμενοι το δικαίωμά τους στην ελεύθερη επιλογή της θρησκευτικής τους πεποίθησης. Η παραπάνω αιτιολογία σε πολλές περιπτώσεις ίσως να απέχει χιλιόμετρα από τον πραγματικό λόγο. Έχει διαμορφωθεί με τέτοιο τρόπο, ώστε να παρέχει μέσω όλων των μαθημάτων της εκτός από το τυπικό μοντέλο μόρφωσης στους νέους, ηθικό χαρακτήρα, υπευθυνότητα και σεβασμό. Ο βασικότερός της στόχος είναι ο μαθητής, περνώντας τις πύλες του σχολείου και μπαίνοντας πλέον στην ενήλικη ζωή, να έχει εφοδιαστεί, εκτός από αυτό το πλήθος γνώσεων, με τα κατάλληλα εφόδια για μια ενεργή συμμετοχή στην κοινωνία. Η επίκληση της θρησκευτικής ελευθερίας του καθενός είναι εντελώς διαφορετικό κεφάλαιο κι αν κάποιος εισχωρήσει καλύτερα, θα έχει και τη δυνατότητα να αντιληφθεί πως σε καμία περίπτωση δεν ταυτίζεται με τη διδασκαλία των θρησκευτικών στα σχολεία του σήμερα. Η ελληνική εκπαίδευση σήμερα είναι ανοιχτή προς κάθε μορφή διαφορετικότητας. Για να μπορέσει κάποιος να υιοθετήσει τη θρησκευτική ταυτότητα που πραγματικά του ταιριάζει, πρέπει πρώτα να εισχωρήσει σε όλες. Η επαφή των μαθητών με αυτό το μάθημα δίνει ένα πολύ σημαντικό όπλο, για να μπορέσει στη συνέχεια ο καθένας να σκεφτεί, να αμφισβητήσει κι εν τέλει να ενστερνιστεί αυτό που πραγματικά τον εκφράζει. Η άγνοια και η απομάκρυνση από το συγκεκριμένο μάθημα δεν αποτελεί λύση.
Δύο μεγάλα λάθη: Σχολικά βιβλία και λανθασμένος τρόπος διδασκαλίας
Το διδακτικό πλάνο του μαθήματος, κατά καιρούς, έχει επικριθεί τόσο από θεολόγους όσο και από την Εκκλησία. Τέθηκε υπό αμφισβήτηση το περιεχόμενο των σχολικών βιβλίων, αλλά κι ο απώτερος σκοπός της διδασκαλίας του. Οι περιπτώσεις προβληματικών βιβλίων, ουκ ολίγες φορές κατά καιρούς, έχουν ίσως τη μεγαλύτερη ευθύνη για τη διαστρέβλωση της γενικότερης φυσιογνωμίας του μαθήματος. Πολλά σχολικά βιβλία αποσύρθηκαν κι αντικαταστάθηκαν, αφού προηγουμένως χαρακτηρίστηκαν από προχειρότητα και τεράστια λάθη. Επίσης, οι παραλείψεις πολλών σημαντικών ενοτήτων δεν πέρασαν απαρατήρητες. Μέχρι κι ο σχεδιασμός των σχολικών εγχειριδίων είναι υπεύθυνος για την έλλειψη της αμεσότητας μεταξύ αυτού και του μαθητή. Κάποιος θα χαρακτήριζε αδιάφορο κάτι τέτοιο, όμως αν το ξεφυλλίσει κανείς προσεκτικά, το μόνο που θα αντικρίσει είναι παγερά κατεβατά. Πώς είναι, λοιπόν, δυνατόν να κρατήσουν αναμμένη τη φλόγα στην ψυχή του μαθητή;
Υπεύθυνοι του έργου διδασκαλίας είναι οι θεολόγοι. Οι καθηγητές, έχοντας έναν πολύ συγκεκριμένο δρόμο να ακολουθήσουν κατά τη διάρκεια της σχολικής χρονιάς, δεν έχουν την ευκαιρία να διαφοροποιηθούν ή να απομακρυνθούν για λίγο από τα «καλούπια» του σχολικού βιβλίου. Ο ρόλος της συγκεκριμένης ειδικότητας είναι κρίσιμος, καθώς έχει αρκετές αποστολές να επιτελέσει εντός 45 λεπτών, κατά την παρουσία της ενώπιον των μαθητών. Μια από αυτές είναι ο συνδυασμός αγωγής και μάθησης, αφού το μάθημα των Θρησκευτικών έχει σίγουρα και κάποιας μορφής κοινωνικό χαρακτήρα, καθώς εκτός από γνώσεις, προωθεί και μια στάση ζωής. Και όλα αυτά μέσω του διαλόγου, της ανταλλαγής απόψεων και ιδεών. Ας μην ξεχνάμε ότι απευθύνεται σε εφήβους. Μία τόσο ευαίσθητη ηλικία είναι γεμάτη απορίες και αμφισβητήσεις. Οι έφηβοι μαθητές κρύβουν περιέργεια και αγωνία για τόσα άγνωστα πράγματα. Πώς είναι δυνατόν να σημειωθούν όλα τα παραπάνω στον ελάχιστο διαθέσιμο χρόνο; Πώς είναι δυνατόν να στηριχτούν στους προβληματισμούς των μαθητών, όταν έχουν να δρομολογήσουν απαράβατα μια συγκεκριμένη ύλη; Επομένως, ίσως την ευθύνη αυτού του ανεπιθύμητου αποτελέσματος να μην την έχουν οι καθηγητές, αλλά ο εξαρχής λανθασμένος σχεδιασμός του μαθήματος.
Η ελληνική εκπαίδευση στηρίζεται στον ορθόδοξο πολιτισμό και στη γλώσσα του από την πρώτη μέρα της ύπαρξής της. Σήμερα, μετά από πολλές αλλαγές και σύμφωνα με τη νέα εγκύκλιο, το μάθημα των Θρησκευτικών στα σχολεία θα έχει υποχρεωτικό χαρακτήρα για όλους τους μαθητές και με αυξημένες διδακτικές ώρες. Ωστόσο, υπάρχει η δυνατότητα αποχώρησης από τη σχολική αίθουσα κατά τη διάρκεια διδασκαλίας του συγκεκριμένου μαθήματος, μόνο από τους αλλόθρησκους μαθητές και κατόπιν γονικής συγκατάθεσης.
Γεννήθηκε στις 3 Σεπτεμβρίου 1995 στην Χαλκιδική. Είναι απόφοιτη του Τμήματος Ελληνικής Φιλολογίας (Δημοκρίτειο Πανεπιστήμιο Θράκης) με έντονο ενδιαφέρον για γραφή και ανάγνωση ποίησης και λογοτεχνίας.
