Πραξικόπημα στο Μάλι: Μία πηγή αστάθειας για το Σαχέλ

Η αστάθεια επιστρέφει στο Μάλι με δριμύ τρόπο. Ο επί δύο θητείες εκλεγμένος Πρόεδρος, Ibrahim Boubacar Keita, δήλωσε την παραίτησή του την προηγούμενη Τρίτη, μετά από σύλληψή του από τμήμα του κατώτερου στρατού. Συνελήφθησαν, επίσης, ο πρωθυπουργός, Boubou Cisse και άλλοι ανώτεροι αξιωματικοί της κυβέρνησης. O Keita δήλωσε επίσημα και τη διάλυση της Εθνοσυνέλευσης, βάζοντας, ενδεχομένως, την «ταφόπλακα» στην πρότυπη, για τα δεδομένα της περιοχής, δημοκρατία του Σαχέλ, από το 2013.

Η εξέλιξη, ωστόσο, έρχεται ως άμεση συνέπεια των χρόνιων ζητημάτων που ταλανίζουν τη χώρα. Οι διακοινοτικές συγκρούσεις, με κυριότερο το αποσχιστικό κίνημα των Tuareg στο Βορρά, περιπλέκονται με την ισλαμική τρομοκρατία στο κέντρο της χώρας και τις αντικαθεστωτικές διαδηλώσεις στον Νότο και την πρωτεύουσα, Μπαμάκο. Η πολιτική αναταραχή οξύνθηκε ιδιαίτερα τους τελευταίους μήνες, μετά τις αμφισβητούμενες βουλευτικές εκλογές που οργάνωσε η κυβέρνηση και την δριμεία κριτική για τον χειρισμό της ισλαμικής τρομοκρατίας, επομένως η ανατροπή της κυβέρνησης από δυσαρεστημένες μάζες εντός του στρατού μπορεί να εξηγηθεί.

Στην πρωτεύουσα, μεγάλος αριθμός αντικαθεστωτικών διαδηλωτών στήριξε, επίσης, το κίνημα του στρατού. Η μεγάλη πλειοψηφία αυτών συσπειρώνεται γύρω από το συνασπισμό της αντιπολίτευσης, M5-RFP, οι οποίοι, όπως δηλώνουν επίσημα, δε σχετίζονται με το πραξικόπημα, ωστόσο στηρίζουν την πτώση της κυβέρνησης και το σχέδιο του στρατού για την επιστροφή στη χώρα της λαϊκής κυριαρχίας.

Το πρόσφατο πραξικόπημα θυμίζει πολύ το προηγούμενο, όταν, το 2012, χαμηλόβαθμοι αξιωματικοί από το ίδιο στρατόπεδο, Kati, διαδήλωσαν, εξοπλίστηκαν και στράφηκαν κατά της κυβερνητικής έδρας και του Προέδρου, Amadou Toumani Toure. Οι συνθήκες εκδήλωσης των δύο πραξικοπημάτων επίσης είναι παρόμοιες, καθώς χαρακτηρίζονται από σημαντικές αποτυχίες του στρατού. Το 2012, υπέστη σφοδρές επιθέσεις επαναστατών της εθνοτικής ομάδας των Tuareg, ενώ φέτος φαίνεται ανίκανος να σταματήσει τρομοκρατικούς θύλακες, συνδεδεμένους με το ISIS και την Al-Qaeda.

Η αντίδραση της διεθνούς κοινότητας στο πραξικόπημα ήταν άμεση, με την Ευρωπαϊκή Ένωση, τις Ηνωμένες Πολιτείες, την πρώην άποικο Γαλλία, την Αφρικανική Ένωση, τα Ηνωμένα Έθνη και τη Δυτικοαφρικανική Οικονομική και Νομισματική Ένωση (ECOWAS), η οποία απέτυχε, τις περασμένες εβδομάδες, να γεφυρώσει το χάσμα ανάμεσα σε κυβέρνηση και αντιπολίτευση, να καταδικάζουν το πραξικόπημα. Τριμελής αποστολή του ECOWAS, με επικεφαλής τον πρώην Πρόεδρο της Νιγηρίας, Goodluck Jonathan, μάλιστα, να επισκέπτεται τον Keita, εκφράζοντας την ανησυχία των γειτόνων του Μάλι για την άμεση επαναφορά της συνταγματικής τάξης. Αντίστοιχη αποστολή αξιωματούχων των Ηνωμένων Εθνών για τα ανθρώπινα δικαιώματα, οι οποίοι έλαβαν πρωτοβουλία για συνάντηση με την συλληφθείσα κυβέρνηση. Ακόμα, ως κίνηση πίεσης, οι Ηνωμένες Πολιτείες ανακοίνωσαν επίσημα την αναστολή της στρατιωτικής βοήθειας του Μάλι και των εκπαιδεύσεων των ενόπλων δυνάμεων της χώρας, καθώς κάποιοι εκ των ιθυνόντων του πραξικοπήματος ήταν, μάλιστα, ωφελούμενοι της αμερικανικής βοήθειας.

Στην παρούσα συγκυρία, η πορεία των εξελίξεων δεν μπορεί να προβλεφθεί με βεβαιότητα. Οι πραξικοπηματίες, στις εξαγγελίες τους, υπόσχονται να επιτηρήσουν τη μετάβαση σε εκλογές που θα διενεργηθούν από έναν μεταβατικό πρόεδρο, με πολιτική ή στρατιωτική ιδιότητα. Σε κάθε περίπτωση, ο κίνδυνος αστάθειας θορυβεί τόσο τους διεθνείς οργανισμούς όσο και το ευρύτερο Σαχέλ, που παρακολουθούν τις εξελίξεις στενά. Το πολιτικό παρελθόν της χώρας αφήνει σοβαρά διδάγματα για την πολιτική διαχείριση των εσωτερικών ζητημάτων του κράτους και οι εσωτερικές διαιρέσεις και συγκρούσεις θέτουν την ανάγκη για πολιτικούς συμβιβασμούς και σχηματισμό μια ισχυρής κυβέρνησης, που θα απολαύει στήριξης της πλειοψηφίας.