Της Έλλης Παπαδοπούλου,
«Η τεχνολογία μας ξεπερνά. Μοιάζουμε με μανιώδη ζώα που παρακολουθούνται από αλγόριθμους, οι οποίοι μας γνωρίζουν καλύτερα από ότι γνωρίζουμε οι ίδιοι» λέει ο συγγραφέας Yuval Noah Harar και έχει τόσο δίκιο! Όπου και αν κοιτάξουμε η τεχνολογία μας περιτριγυρίζει, όλα γύρω μας προέρχονται από αυτή, με «αρχηγό» όλων το διαδίκτυο. Μία τόσο απλή λέξη, με τόσες πολλές, όμως, δυνατότητες. Κάνει τα πάντα απλά και μαζί του νιώθουμε και εμείς πως δεν υπάρχει κάτι που δεν ξέρουμε. Όμως, τα πράγματα τις περισσότερες φορές γίνονται τόσο εύκολα που καταλήγουμε να βάζουμε το μυαλό μας σε πλήρη αδράνεια και όταν επιτέλους αποφασίσουμε να βγούμε από τον κόσμο του Internet, καταλαβαίνουμε πως η ζωή έξω από αυτό είναι τόσο, μα τόσο διαφορετική! Περνάμε πολλές ώρες την ημέρα στο διαδίκτυο, τόσες που στο τέλος πιστεύουμε ότι μόνο εκεί θα βρούμε ότι χρειαζόμαστε για να είμαστε ευτυχισμένοι.
Αυτή η αποχαύνωση είναι μία κατάσταση που την τελευταία δεκαετία έχει μεγεθυνθεί πολύ και που χωρίς να το αντιλαμβανόμαστε καταλήγει να αλλάζει σταδιακά τον τρόπο που συμπεριφερόμαστε σε παρέες, σε φίλους, σε γνωστούς, στην σχέση μας. Είμαστε τόσο εξαρτημένοι από το διαδίκτυο που ακόμα και σε μία καφετέρια, από κάθε παρέα θα ακούσεις κάποιον να ρωτάει στον σερβιτόρο είναι «Ποιος είναι ο κωδικός του wifi».
Όταν βγαίνουμε για έναν καφέ, περνάμε περίπου το 60% του χρόνου μας «χωμένοι» σε μία οθόνη κινητού. Εν έτει 2020 δεν νοείται πλέον βόλτα χωρίς το ανάλογο story ή έστω μία κλεφτή ματιά στα νέα των διαδικτυακών μας φίλων. Οι γρήγοροι ρυθμοί του διαδικτύου και οι διαρκείς ενημερώσεις αποπροσανατολίζουν τον άνθρωπο, τον εθίζουν στο συνεχές scrolling, καταλήγοντας έτσι στην απομάκρυνση από την ουσιαστική επικοινωνία και από το νόημα της παρέας και του αυθορμητισμού. Ζούμε στην εποχή όπου μπορεί να μην θυμόμαστε το πρόσωπο κάποιου που μιλούσαμε ώρες μαζί, αλλά σίγουρα θα θυμόμαστε τι φωτογραφία προφίλ έχει στα social media, αφού δυστυχώς, αυτό είναι για αρκετούς το κριτήριό τους.
Με τον καιρό χάνεται το νόημα της φιλίας, απομακρυνόμαστε από τον διπλανό μας, χωρίς καν να το καταλαβαίνουμε. Οι άνθρωποι κάθονται μαζί, δίπλα δίπλα αλλά έχουν ξεχάσει να μιλάνε ουσιαστικά, δεν προσπαθούν πλέον ούτε να γνωρίσουν τον άλλον. Και γιατί να μπαίνουν άλλωστε σε τόσο μεγάλο κόπο; Η λύση είναι πλέον απλή: μία επίσκεψη στο προφίλ κάποιου και έχεις μάθει τα πάντα για αυτόν, αφού πλέον έχουμε συνηθίσει να νιώθουμε πιο άνετοι πίσω από μία οθόνη παρά όταν κοιτάζουμε τον άλλον στα μάτια.
Ξεχνάμε όμως κάτι σημαντικό, αυτές τις νέες εικόνες που βλέπουμε τα τελευταία χρόνια. Αυτές με τα αψεγάδιαστα πρόσωπα, τα σμιλευμένα σώματα, σε κάποια εξωτική τοποθεσία που στο σύνολό τους χτίζουν ψεύτικες προσωπικότητες, οι οποίες προβάλλονται ως πρότυπα και μας παρασύρουν σε μία ατέρμονη προσπάθεια μίμησης και αναζήτησής τους, κάνοντάς μας να πιστεύουμε πως αυτές αντιπροσωπεύουν την πραγματική ευτυχία.
Όμως, με τον ίδιο τρόπο που αλλάζει η συμπεριφορά μας απέναντι σε φίλους, επηρεάζεται και η ερωτική μας ζωή. Μέσα από τον κόσμο των μέσων κοινωνικής δικτύωσης έχουμε μάθει πως ουδείς αναντικατάστατος… Παλαιότερα οι άνθρωποι είχαν μάθει να παλεύουν για αυτόν που ήθελαν, είτε να επιμένουν είτε να κάνουν υποχωρήσεις, αλλά σίγουρα δεν παραιτούνταν εύκολα. Τα τελευταία χρόνια, όμως, παρατηρούμε πως οι σχέσεις γίνονται όλο και πιο σύντομες, επιφανειακές και επιπόλαιες. Αδιαμφισβήτητα, δεν ευθύνονται μόνο τα social media για αυτό, αλλά δεν μπορούμε να αρνηθούμε πως δεν έχουν παίξει και αυτά τον ρόλο τους. Οι άνθρωποι δεν επιμένουν πλέον, δεν ενδιαφέρονται να γνωρίσουν κάποιον σε βάθος, να τον μάθουν πραγματικά. Έχουν δει πόσο εύκολα μπορεί να κάνει κάποιος γνωριμίες μέσω διαδικτύου και να καλύψει την μοναξιά του ζώντας τον ουτοπικό έρωτα ή απλά ικανοποιώντας στιγμιαία τις ερωτικές του επιθυμίες. Οι συμπεριφορές και τα πρότυπα των ερωτικών συντρόφων αλλάζουν καθημερινά. Οι άνθρωποι παύουν να αναζητούν την χημεία που είναι απαραίτητη για μία σχέση και γίνονται ανυπόμονοι αναζητώντας επιφανειακές γνωριμίες, αγνοώντας στο διάβα τους πολλά πράγματα που είναι αδύνατον να μετατραπούν σε ψηφιακή μορφή.
Κάπου εκεί όμως, μέσα από τις διαδικτυακές γνωριμίες γεννιέται και ο φόβος και η ανασφάλεια. Καθημερινά «συναντάμε» πολλούς ανθρώπους στα social media, τους περισσότερους ίσως να μην τους έχουμε γνωρίσει ποτέ, άλλους βέβαια τους ξέρουμε, και άλλους πάλι νομίζουμε ότι κάπου τους έχουμε δει. Όμως, με όποιον και αν μιλήσεις, ποτέ δεν μπορείς να ξέρεις τι κάνει και τι λέει πίσω από την οθόνη ή ακόμα και αν είναι ο ίδιος αυτός που σου μιλάει με αυτόν που βλέπεις στην φωτογραφία, αφού η οποιαδήποτε ψηφιακή παρουσία μπορεί να είναι παραποιημένη. Βέβαια, παρόμοια ανασφάλεια, σχετικά με το τι νιώθει κάποιος ίσως να υπάρχει και στην αρχή μίας γνωριμίας, αλλά στην περίπτωση της διαδικτυακής επικοινωνίας η αβεβαιότητα μεγεθύνεται και η εμπιστοσύνη δεν κερδίζεται εύκολα.
Καθημερινά λοιπόν, το διαδίκτυο αλλάζει τον τρόπο που σκεφτόμαστε, που επικοινωνούμε, που εκφράζουμε τα συναισθήματά μας, αλλά αυτό γίνεται συνεχόμενα και τόσο αθόρυβα, που καταφέρνει να περάσει σχεδόν απαρατήρητο σε μικρό χρονικό διάστημα. Αλλά μακροπρόθεσμα αντιλαμβανόμαστε ότι έχει αλλάξει την φιλοσοφία της σχέσης, (όποια μορφή και αν έχει αυτή). Σε κάθε περίπτωση, κανείς δεν μπορεί να αρνηθεί ότι η τεχνολογία έχει βοηθήσει να κάνουμε νέες γνωριμίες, να έρθουμε κοντά με ανθρώπους από την άλλη άκρη του κόσμου, να επικοινωνούμε μαζί τους με τρόπους που οι παλαιότερες γενιές από εμάς ούτε μπορούσαν να φανταστούν. Αλλά μην ξεχνάμε ότι κάθε νόμισμα έχει δύο όψεις. Έχουμε δημιουργήσει την δική μας πλασματική πραγματικότητα μέσα στο Internet και δεχόμαστε να ζούμε το μεγαλύτερο μέρος της ημέρας μέσα σε αυτήν. Δεν μας νοιάζει που βουλιάζουμε στον καναπέ του σπιτιού με το λάπτοπ αγκαλιά, που σκοντάφτουμε στον δρόμο με το να είμαστε κρυμμένοι πίσω από την οθόνη του κινητού. Αδύναμοι πλέον να συνειδητοποιήσουμε ότι οι ανθρώπινες σχέσεις είναι πολλά περισσότερα από ένα «κλικ», ότι όσο εμείς σερφάρουμε και αποχαυνωνόμαστε από τις λαμπερές εικόνες και τους τέλειους ανθρώπους του Internet, η πραγματική ζωή κυλάει εκεί έξω και φεύγει δίπλα μας, χωρίς να το καταλαβαίνουμε.
