Του Κωνσταντίνου-Ειρηναίου Σταμούλη,
Η αλήθεια είναι ότι μέσα στην έντονη συναισθηματική φόρτιση στο άκουσμα οποιασδήποτε είδησης, η οποία περιλαμβάνει τον θάνατο αθώων ανθρώπων, μπορούν να γραφτούν πολλά. Για το λόγο αυτό, θεώρησα συνετό να περιμένω να στεγνώσουν τα νερά από τις φονικές πλημμύρες στην Εύβοια και να γράψω με το «ξημέρωμα» της επόμενης ημέρας.
Τα δεδομένα έχουν ως εξής: Οι λάσπες άφησαν πίσω τους 8 νεκρούς και ζημιές σε πάνω από 2000 σπίτια, καλλιεργήσιμες εκτάσεις και επιχειρήσεις. Τα ερωτήματα πολλά. Γιατί για μια ακόμα χρονιά θρηνούμε νεκρούς από φυσικά φαινόμενα; Γιατί το περιβόητο 112 δεν λειτούργησε; Τι παραπάνω θα μπορούσε να κάνει η Πολιτική Προστασία; Και επιτέλους, μήπως ήρθε η ώρα για να αναζητηθούν ποινικές ευθύνες;
Όπως αναφέρει η «Καθημερινή», Ο σταθμός του Εθνικού Αστεροσκοπείου Αθηνών στη Στενή Ευβοίας κατέγραψε τη σφοδρότητα του φαινομένου σε τρία στάδια. Αρχικά, από τις 23.20 του Σαββάτου έως τις 02.40 της Κυριακής έπεσαν 75 χιλιοστά βροχής, στο δεύτερο στάδιο (02.40-03.30) καταγράφηκαν 24 χιλιοστά και έπειτα, μόλις μέσα σε τέσσερις ώρες μέχρι τις 07.30, έπεσαν 200 χιλιοστά βροχής. Η Εθνική Μετεωρολογική Υπηρεσία από την Τρίτη 4/8 είχε εκδώσει έκτακτο δελτίο για έντονα καιρικά φαινόμενα. Δύο ημέρες αργότερα επικαιροποίησε το δελτίο με περισσότερες πληροφορίες, αναφέροντας ότι «ισχυρές βροχές και καταιγίδες, οι οποίες θα συνοδεύονται από χαλαζοπτώσεις και πρόσκαιρα από θυελλώδεις ανέμους» θα επηρεάσουν τη Θεσσαλία, τη Στερεά και την Εύβοια. Βασιζόμενη σε αυτά τα δεδομένα εξέδωσε σχετική ανακοίνωση και η Πολιτική Προστασία στις 6/8, προτείνοντας μέτρα αυτοπροστασίας και αναφέροντας μεταξύ άλλων, ότι έχει ενημερώσει τις κατά τόπους εμπλεκόμενες αρχές.
Μετά τις φονικές πλημμύρες, ο υφυπουργός Πολιτικής Προστασίας, Νίκος Χαρδαλιάς βρέθηκε στις περιοχές που επλήγησαν, όπου μετά την εξέταση των γεγονότων δήλωσε: «Η πρόβλεψη που είχαμε έκανε εκτίμηση για 63 χιλιοστά βροχής σε 24 ώρες, ενώ η βροχή έφτασε τα 350 χιλιοστά μέσα σε έξι ώρες. Δεν είχαμε σωστή πρόβλεψη. Θα είχαμε ενεργήσει διαφορετικά».
Ερώτημα 1: Πως είναι δυνατόν σε μια χώρα με ιστορικό καταστροφικών πλημμυρών και από τη στιγμή που υπήρξε μερική επικαιροποίηση του Δελτίου Καιρού, να υπήρξε ο απόλυτος εφησυχασμός δεδομένου ότι μιλάμε για φυσικά φαινόμενα, τα οποία πάντοτε διατηρούν και τα χαρακτηριστικά του απρόβλεπτου;
Πράγματι, οι προβλέψεις έδειχναν μια πιο ήπια κακοκαιρία, η οποία δεν λάμβανε ανησυχητικές τάσεις. Ωστόσο, δεν πρέπει ποτέ να ξεχνάμε ότι αναφερόμαστε στη φύση. Και αυτή θα παραμένει απρόβλεπτη. Το παρελθόν δεν γυρίζει πίσω ούτε και οι νεκροί της Μάνδρας που χάθηκαν και αυτοί στις λάσπες. Ας μάθουμε από αυτό και ας μην χρησιμοποιούμε τα γεγονότα μόνο για πολιτικά και επικοινωνιακά οφέλη. Η ουσία δεν κρύβεται στο ποιος ήταν στην εξουσία, όταν η Μάνδρα πνίγηκε στη λάσπη ούτε ποιος είναι τώρα, που ξανά, άνθρωποι έχασαν τη ζωή τους από φυσικά φαινόμενα. Η ουσία είναι στις πράξεις. Στους ανθρώπους. Όχι στα χρώματα και τα κόμματα. Αυτά έρχονται για να οργανώσουν την κοινωνία με τρόπο αρμονικό και να βελτιώσουν το επίπεδο και την ποιότητα της ζωής των ανθρώπων, όχι να λογομαχούν πάνω από νεκρά σώματα.
Πράξεις λοιπόν. Πράξεις που δεν έγιναν για την πρόληψη των πλημμυρών στη Μάνδρα, για την αναχαίτιση των Πυρκαγιών στο Μάτι, για την αποφυγή των πλημμυρών στην Εύβοια. Πράξεις, οι οποίες έπρεπε από σειρά ετών, να έχουν γίνει μα πάντοτε περιμέναμε το κακό να συμβεί και μετά να δράσουμε. Και εδώ έρχεται η πρόληψη. Ανύπαρκτη στο ελληνικό λεξικό επί σειρά ετών.
Αναφορικά με τη μη ενεργοποίηση του «112» ο κ. Χαρδαλιάς υποστήριξε ότι «μια σαφής εντολή εκκένωσης θα έβαζε σε κίνδυνο πολλές ζωές, ενώ η εντολή να μείνουν στα σπίτια τους με βάση την κατάσταση των περισσότερων κατοικιών στην περιοχή (ημιυπόγεια και ισόγεια, αλλά και μονοκατοικίες με δώματα ένα και δύο μέτρα από το ύψος του δρόμου) μπορεί να οδηγούσε σε περισσότερους πνιγμούς. Γι’ αυτό και προκρίναμε τα συμβατικά διασωστικά μέσα».
Ερώτημα 2: Το «112» αποτελεί μια καινοτομία, η οποία συζητιέται εδώ και μήνες. Προφανώς και ο κ. Χαρδαλιάς γνωρίζει καλύτερα από όλους, αν θα έπρεπε να γίνει χρήση του ή μη και δεν επιχειρώ να αμφισβητήσω την απόφασή του αυτή. Μα, όμως, γιατί δεν έχει προσαρμοστεί η λειτουργία του, έτσι ώστε να μπορεί να χρησιμοποιηθεί σε τέτοιους είδους περιπτώσεις, με τρόπο άμεσο και αποτελεσματικό;
Ο Πρωθυπουργός Κυριάκος Μητσοτάκης κατά την επίσκεψή του στις πληγείσες περιοχές τόνισε την ανάγκη να γίνονται πιο ακριβείς και στοχευμένες προβλέψεις και δήλωσε ότι ένα ειδοποιητήριο μήνυμα μπορεί να προκαλούσε παραπάνω πανικό, προσθέτοντας ότι θα πρέπει να μελετηθεί ο τρόπος χρήσης του «112», δηλαδή «αν το χρησιμοποιούμε, μόνο, σε εξαιρετικές περιπτώσεις, ή αν είναι πιο διαδεδομένα και πιο συχνά τα μηνύματα».
Κατανοούμε δηλαδή την ανάγκη για άμεσες κινήσεις, με υπευθυνότητα και αποτελεσματικότητα. Γιατί πλέον δεν θα μάθουμε ποτέ, αν θα μπορούσαν να είχαν σωθεί ζωές, εφόσον το «112» λειτουργούσε με τον τρόπο που η Κυβέρνηση και οι ειδικοί θεωρούσαν ορθότερο. Γιατί η φύση κρύβει και άλλα επώδυνα φαινόμενα.
Κλείνω, με την ελπίδα ότι η πλημμύρα αυτή θα αποτελέσει την αφορμή για την κινητοποίηση σύσσωμου του κρατικού μηχανισμού και τον εκσυχρονισμό των μεθόδων περιορισμού των φυσικών φαινομένων. Οι προθέσεις υπάρχουν, το σημαντικό είναι αυτές να μετατραπούν σε πράξεις με αντίκρισμα στον κοινωνικό ιστό. Κλείνω, επίσης, με την ελπίδα να μην ξαναχρειαστεί να γράψω για θύματα, τα οποία θα μπορούσαν να είχαν σωθεί, αν το κράτος επιδείκνυε την απαραίτητη πολιτική και στρατηγική βούληση και επιτελικό σχεδιασμό. Ας εκσυγχρονιστούμε, ας σχεδιάσουμε, ας λειτουργήσουμε με γνώμονα την πρόληψη.
Γεννήθηκε στην Αθήνα το 2000. Σπουδάζει Πολιτική Επιστήμη και Διεθνείς Σχέσεις στο Πανεπιστήμιο Πελοποννήσου. Ασχολείται ενεργά με το αντικείμενο των σπουδών του, αρθρογραφώντας και συμμετέχοντας σε συνέδρια και εκδηλώσεις σχετικά με την Πολιτική, τη Διεθνή διπλωματία και τα Μέσα Μαζικής Ενημέρωσης.
