Της Αρετής Μούστου,
Με το πλήρωμα των 9 χρόνων από την δολοφονία του Μαρκ Ντάγκαν από τα σώματα καταστολής στη Μεγάλη Βρετανία, το μπαράζ διαδηλώσεων, που ακολούθησε, σε όλη τη χώρα και τον έντονο εσωτερικό διχασμό που προκλήθηκε στη συνέχεια, αξίζει να ανακαλέσουμε στην μνήμη μας τα γεγονότα και να αναρωτηθούμε, αν η πραγματικότητα έχει ουσιαστικά διαφοροποιηθεί.
Την Τρίτη 4 Αυγούστου του 2011 στο Τότεναμ της Αγγλίας – μία από τις πιο φτωχές περιοχές του Λονδίνου, όπου η ανεργία ανέρχεται περίπου στο 10,9% – ο Μαρκ Ντάγκαν, 29χρονος πατέρας τεσσάρων παιδιών, δολοφονείται από τα σώματα καταστολής. Μία ειδική μονάδα της αστυνομίας με αποστολή τη διερεύνηση της διακίνησης όπλων στις κοινότητες μαύρων του Λονδίνου, τον ακολούθησε, καθώς θεωρούνταν ύποπτος. Αφού η αστυνομία σταμάτησε το αυτοκίνητο στο οποίο ήταν επιβάτης, ανέφερε σε μαρτυρίες πως ο Ντάγκαν οπλοφορούσε και πως έθεσε σε κίνδυνο τη ζωή τους, θέλοντας να δικαιολογήσει τις δύο σφαίρες πού προκάλεσαν τον θάνατο του Ντάγκαν. Στην πραγματικότητα, αυτό που έδειξε η σκηνή του εγκλήματος, ήταν πως το όπλο που καταλογίζεται στον Ντάγκαν, βρέθηκε 7 μέτρα μακριά, και χωρίς το παραμικρό δείγμα DNA του πάνω σε αυτό. Αμέσως, μετά την δολοφονία του Ντάγκαν, πυροδοτούνται διαδηλώσεις αρχικά στο Τότεναμ, από συγγενείς και φίλους του θύματος, ενώ όσο περνάει η ώρα, όλο και περισσότερος κόσμος ξεχύνεται στους δρόμους για να διαμαρτυρηθεί. Οι επιθέσεις εναντίον των δημοσιογραφικών βαν των συντηρητικών καναλιών Sky News και BBC, αλλά και εναντίον μεγάλων αλυσίδων καταστημάτων αρχίζουν να παίρνουν μεγάλες διαστάσεις. Ταυτόχρονα, οι φωτιές και η οργή του κόσμου αρχίζουν να εξαπλώνονται και σε άλλες εργατικές και «υποβαθμισμένες» γειτονιές της Αγγλίας, σε πόλεις όπως το Μπέρμιγχαμ, το Κρόιντον, το Λίβερπουλ και το Μπρίστολ.
Η πολιτική σκηνή, όπως ήταν αναμενόμενο, ακολούθησε την πεπατημένη όσον αφορά τις δηλώσεις, με χαρακτηρισμούς προς τους διαδηλωτές, όπως «εγκληματίες» και «κλέφτες». Τα ΜΜΕ από μεριάς τους, καταδίκασαν τα γεγονότα, παραμερίζοντας για ακόμη μία φορά, τα ουσιαστικά δομικά προβλήματα των περιθωριοποιημένων περιοχών. Τα βρετανικά ΜΜΕ, δηλαδή, ως συνήθως, θυσίασαν στον βωμό του παραγωγισμού και της ηθικής στην εργασία, την αμεροληψία τους και εθελοτυφλούσαν μπροστά στο πραγματικό πρόβλημα, ότι δηλαδή ο καπιταλισμός και η εξουσία είναι αυτός που δημιουργεί τις ανισότητες που χωλαίνουν την σύσταση της κοινωνίας. Καλό θα ήταν να καταλάβουμε ότι ο εμπρησμός δεν είναι τίποτα άλλο, πέρα από απόπειρα καταστροφής. Άλλωστε, ποια ήταν η τελευταία φορά που είδαμε κλέφτες να καίνε τους χώρους, που κλέβουν; Όμως, ακόμα και αν έκλεψαν, ποιοι ήταν εκείνοι που έκλεψαν; Όλοι εκείνοι που δεν έχουν πρόσβαση σε αγαθά πρώτης ανάγκης. Τα ΜΜΕ, ως είθισται όμως, δεν αναφέρουν ποτέ τις κλοπές στα σουπερμάρκετ, αλλά μονάχα αυτές που διενεργούνται στις μεγάλες αλυσίδες ρούχων, παπουτσιών κ.α., γεγονός που μαρτυρά πως αξιολογεί το καπιταλιστικό σύστημα και πως αντιλαμβάνεται τον εαυτό του.
Η δολοφονία, λοιπόν, παρόλο που αποτέλεσε την σπίθα που άναψε τις φωτιές στην Αγγλία, κατ’ ουσίαν δεν αποτελούσε τη μόνη αιτία της εξέγερσης. Ο υψηλός δείκτης ανεργίας, η διαρκής αστυνομική βία έναντι των μεταναστών, οι φυλετικές διακρίσεις και η γλισχρή στήριξη των μεταναστών και άλλων περιθωριοποιημένων ομάδων ήταν αυτά που στη πραγματικότητα έκαναν σιγά-σιγά το ποτήρι να ξεχειλίσει. Η εξέγερση δεν ήταν ομοιογενής. Άνθρωποι διαφορετικών καταγωγών με κοινό παρανομαστή όπως την ύπαρξή τους σε μειονοτικές και βαλλόμενες κοινωνικά και οικονομικά ομάδες, βρέθηκαν στους δρόμους για να διαμαρτυρηθούν. Τα ΜΜΕ προσπάθησαν, όπως συνηθίζεται, να αποπολιτικοποιήσουν τον χαρακτήρα της πράξης, αμελώντας το πολιτικό και κοινωνικό χαρακτήρα της εξέγερσης.
Τα παραπάνω γεγονότα, αφυπνίζουν αναμνήσεις αρκετά κοντινές σε εμάς στην Ελλάδα, όπως αυτών του Δεκέμβρη του ’08. Με ευκολία θα διαπιστώσουμε πως τα κοινά σημεία είναι πολλά. Ας μη ξεχνάμε τις προσπάθειες αμαύρωσης της εικόνας του Αλέξη με χαρακτηρισμούς όπως «συνηθισμένος αλήτης» και το στόχαστρο της αστυνομικής βίας το οποίο μέχρι και σήμερα είναι στραμμένο προς τις περιοχές που φιλοξενούν μειονότητες και κοινωνικά αποκλεισμένους. Το πιο λυπηρό και συνάμα εξοργιστικό είναι ότι σήμερα, πίσω από το πέπλο του κορωνοϊού, βλέπουμε πως αυτή η βία έχει πάρει νέες, πιο αυταρχικές διαστάσεις σε περιοχές όπως τα Εξάρχεια, την Κυψέλη, την Αγία Παρασκευή, το Πεδίον του Άρεως κ.α., περιοχές με έντονη παρουσία μεταναστών.
Από την δολοφονία του Μαρκ μέχρι την δολοφονία του Φλόυντ πριν από μερικούς μήνες, βλέπουμε να ακολουθείται η ίδια γνωστή συνταγή που στοχοποιεί και καταδικάζει τον περιθωριοποιημένο. Η αυθαιρεσία στην κατασταλτική δράση της αστυνομίας φαίνεται πως είναι ένας όρος που την συνόδευε και την συνοδεύει ακόμα. Η αστυνομική κουλτούρα μοιάζει επίσης να έχει απομακρυνθεί από τον σεβασμό των ατομικών και κοινωνικών δικαιωμάτων των πολιτών, πράγμα που δεν προϊδεάζει κάτι λιγότερο από πιο έντονη κοινωνική αντίδραση και σύγκρουση.
Οι στάχτες που έκαιγαν την Αγγλία τον Αύγουστο του 2011, είναι εκεί για να θυμίζουν πως όσο δεν υπάρχει δικαιοσύνη δεν θα μπορεί να υπάρξει και ειρήνη. Δεν χρειάζεται να υπάρχουν νεκροί και μάρτυρες στο βωμό για να αφυπνίζεται ο κόσμος και να βλέπει την κρατική αυθαιρεσία. Χωρίς να υποβαθμίζονται οι περιπτώσεις αυτές, αξίζει να αναρωτηθούμε πόσοι, σε αυτές τις κρίσιμες μέρες που ζούμε, βρίσκονται σε συνθήκες απόλυτης εξαθλίωσης, με την κυβέρνηση είτε να αδιαφορεί είτε να επιδεινώνει τη θέση τους. Ο Μάρτιν Λούθερ Κινγκ είχε πει: «Οι ταραχές είναι η γλώσσα όλων όσων δεν ακούγεται η φωνή τους».
Γεννήθηκε το 1999 στο Ηράκλειο της Κρήτης, όπου και μεγάλωσε. Μένει στον Πειραιά, διανύει το 4ο των σπουδών της στο Τμήμα Διεθνών και Ευρωπαϊκών Σπουδών του Πα.Πει. και μιλάει αγγλικά και γαλλικά. Της αρέσει να είναι παρούσα εκεί όπου χρειάζεται και γι' αυτό το λόγο αγαπά και κυνηγά τις εθελοντικές δράσεις. Λατρεύει ιδιαίτερα τα ταξίδια και τις τέχνες, ξεχωρίζοντας με άνεση τη ζωγραφική καθώς ασχολείται από πολύ μικρή ηλικία.
