Του Κωνσταντίνου Λίκα,
Οι σχέσεις Η.Π.Α-Γερμανίας κλιμακώνονται περαιτέρω. Αφενός μεν, ο αεραγωγός Nord Stream 2 προκαλεί εντάσεις μεταξύ των ΗΠΑ και της Γερμανίας, με τους Γερουσιαστές Ted Cruz, Tom Cotton και Ron Johnson να απειλούν ένα λιμάνι της Γερμανίας με κυρώσεις, γεγονός που προκάλεσε την οργή της Γερμανικής Κυβέρνησης.
Αυτό έρχεται σε συνάρτηση με τον εμπορικό πόλεμο Η.Π.Α-Ε.Ε και με το ζήτημα των αμυντικών δαπανών της Γερμανίας, που απέχουν πολύ από το 2% του ΑΕΠ που ορίζει το ΝΑΤΟ, γεγονός που ώθησε τον Πρόεδρο των ΗΠΑ Ντόναλντ Τράμπ να αποκαλέσει τη Γερμανία «παρεκτρέπουσα».
Ως αποτέλεσμα τούτου, η Κυβέρνηση των ΗΠΑ ανέφερε την μετακίνηση στρατευμάτων από την Γερμανία προς την Πολωνία. Κίνηση για την οποία το Γερμανικό κράτος εκφράζει «λύπη» και το Ρωσικό, ανησυχίες. Όπως ανέφερε ο Εκπρόσωπος της Ρωσικής Κυβέρνησης Dmitry Peskov, «Το εκλαμβάνουμε ως απειλή. Αυτές οι πράξεις απειλούν τα συμφέροντά μας, την ασφάλειά μας».
Σχέδια απόσυρσης στρατευμάτων υπήρχαν εδώ και καιρό. Τον Ιούνιο, είχε προταθεί να αποσυρθούν 9.500 στρατιώτες από τους σημερινούς 34.500 – περίπου το 1/3 της παρούσας δυνάμεως στην Γερμανία. Εν τούτοις, πλέον θα αποσυρθούν 5.600 στρατιώτες για άλλες χώρες εντός του ΝΑΤΟ, κυρίως Βέλγιο, Ιταλία και Πολωνία, και 6.400 για μονάδες εντός των ΗΠΑ. Σύνολο, 12.000 στρατιώτες.
Οι κινήσεις διίστανται ανάμεσα σε μεγέθη, κλάδο, ρόλο και σκοπό. Το 2ο Σύνταγμα Ιππικού (2nd Cavalry Regiment), η μόνη δύναμη επιπέδου ταξιαρχίας στην Γερμανία, θα επιστρέψει στις ΗΠΑ, αν και θα έχει ορισμένες τοποθετήσεις στην Ανατολική Ευρώπη. Επιτελικά στελέχη θα μεταφερθούν στο Βέλγιο, μοίρες F16 στην Ιταλία. Για τους επαναπατρισμούς των στρατευμάτων, δεν είναι γνωστές οι τοποθεσίες μετάθεσης αλλά ούτε και ο χρόνος – άλλες μονάδες θα μετακινηθούν σε βάθος χρόνου, άλλες «εντός εβδομάδων». Οι μετακινήσεις, άλλωστε, κοστίζουν.
Σε κάθε περίπτωση, νικητής θα είναι και η Πολωνία. Η χώρα αυτή επιθυμούσε από τον Σεπτέμβριο μία μετακίνηση αμερικανικών στρατευμάτων στην Πολωνία – είχε προταθεί μάλιστα και η δημιουργία μίας βάσης με το όνομα «Fort Trump». Οι συζητήσεις εκκρεμούν, αλλά ήδη ξεκίνησε η μεταφορά στρατευμάτων και προς την Πολωνία.
Αιτία; Η τιμωρία της Γερμανίας, σύμφωνα με τον Τράμπ. «Μειώνουμε την δύναμη, επειδή δεν πληρώνουν τους λογαριασμούς τους». Ασχέτως, εάν οι επιτελείς των ενόπλων δυνάμεων των ΗΠΑ βρήκαν δικαιολογίες τύπου «ενίσχυση της συμμαχίας», οι αμερικανο-γερμανικές σχέσεις ήταν ο καταλύτης της εξέλιξης.
Αφορμή για την κίνηση αυτή ήταν οι ελλιπείς αμυντικές δαπάνες της Γερμανίας. Οι Γερμανικές Ένοπλες Δυνάμεις (Bundeswehr) βρίσκονται σε μία αναιμική κατάσταση. Οι αμυντικές της δαπάνες ανήλθαν το 2020 στα €45,2 δις, ήτοι 1,36% του ΑΕΠ, με 183.466 μόνιμα στελέχη και 30.000 έφεδρους. Ωστόσο, η επιχειρησιακή ετοιμότητα των Γερμανικών Ενόπλων Δυνάμεων είναι περιορισμένη λόγω προβλημάτων ανταλλακτικών που ταλανίζουν και τους 3 κλάδους των ενόπλων της δυνάμεων, που επηρεάζει τα πάντα από υποβρύχια και ελικόπτερα έως και τα άρματα μάχης και ΤΟΜΑ. Επίσης, λόγω δημογραφικού και «απενεργοποίησης» της υποχρεωτικής θητείας το 2011, υπολείπονται του προσωπικού.
Παρά των αδυναμιών, ωστόσο, η Bundeswehr παραμένει μία υπολογίσιμη δύναμη. Συνιστά, συνάρτηση του Γαλλικού και του Βρετανικού Στρατού, τον πυρήνα της δύναμης του ΝΑΤΟ για επιχειρήσεις εντός και εκτός Ευρώπης. Σε περίοδο πολέμου, η Γερμανία θα κληθεί να επέμβει τάχιστα προς εκπλήρωση των στόχων του ΝΑΤΟ, παρά των αδυναμιών της. Για αυτό άλλωστε διαθέτει και πολυεθνικές δομές (Γερμανογαλλική Ταξιαρχία και Γερμανο-ολλανδική Ταξιαρχία, μέρος της 2ης Μεραρχίας Τεθωρακισμένων).
Επίσης, η Bundeswehr διαθέτει έναν μεγάλο προϋπολογισμό – €45,2 δισεκατομμύρια – που ναι μεν υπολείπεται οριακώς της Γαλλίας (με €46,2 δις), εντούτοις υπερβαίνει τον προϋπολογισμό των Βρετανικών και των Ιταλικών ενόπλων δυνάμεων – και εάν αυξηθεί ο αμυντικός προϋπολογισμός της Γερμανίας στο 2% του ΑΕΠ της, θα είχε (με βάση το ΑΕΠ του 2019) €68,71 δις – μεγαλύτερο και από εκείνον της Ρωσίας, με μικρότερο όμως ποσοστό επί του ΑΕΠ. Εξ’ ου και η άρνηση Γερμανών πολιτικών – ιδίως εν όψει της κρίσης του κορωνοϊού – να αυξήσει τον αμυντικό προϋπολογισμό στο 2%, λίαν συντόμως.
Επομένως, η Γερμανία δεν αισθάνεται ότι έχει λόγο να αυξήσει τις αμυντικές της δαπάνες, ιδίως εν μέσω κορωνοϊού και δοθείσας της παρούσας ύφεσης. Και επομένως, δοθέντος του βάρους που θέτουν οι Η.Π.Α επί Τράμπ στην ίση συνεισφορά στην άμυνα του ΝΑΤΟ, η απομάκρυνση στρατευμάτων από την Γερμανία ήταν αναμενόμενη.
Αυτό, όμως, που δεν αλλάζει καθόλου είναι τα αμερικανικά συμφέροντα στην Ευρώπη. Η απόσυρση στρατευμάτων από τη Γερμανία απλώς θα οδηγήσει σε αύξηση της παρουσίας αμερικανικών στρατευμάτων στην Ανατολική Ευρώπη – κυρίως δε στην Πολωνία, αλλά και στην Ρουμανία και στις Βαλτικές Χώρες. Η «απώλεια» της Γερμανίας είναι «κέρδος» άλλων χωρών, αλλά σίγουρα το ΝΑΤΟ επιβεβαιώνει το raisond’etre του σε ορισμένες χώρες της Ευρώπης, όσο «ανεγκέφαλο» και να είναι, σύμφωνα με τον Μακρόν.
Άλλα ζητήματα γεννώνται, ωστόσο.
Η Ρωσία αισθάνεται απειλούμενη από την μετακίνηση στρατευμάτων στην Πολωνία, έστω και εάν η Πολωνία το απαιτούσε εδώ και δεκαετίες, καθώς η ίδια αισθάνεται απειλούμενη από την Ρωσία. Για τον Michal Baranowski, διευθυντή της German Marshall Fund στην Βαρσοβία, «ήταν ένα όνειρο» και μάλιστα με «πραγματική αποτροπή». Επομένως, οι σχέσεις ορισμένων ευρωπαϊκών κρατών με την Ρωσία παγώνουν περαιτέρω.
Αφετέρου δε, παρατηρούμε διαφορετικές απόψεις στην Ε.Ε. Κάποιες χώρες υιοθετούν μία πιο φιλική στάση προς τις ΗΠΑ (συμπεριλαμβανομένης της Ελλάδος) και άλλες κατά ενός ευρύτερου ρόλου στην Ευρώπη. Εδώ υπεισέρχεται το ζήτημα της έλλειψης μίας κοινής εξωτερικής πολιτικής της Ε.Ε, πράγμα το οποίο, εάν όντως χρήζει μεγαλύτερης συζήτησης σε ευρωπαϊκό επίπεδο, δεν είναι καν βέβαιο το εάν είναι ρεαλιστικό, καθώς τα συμφέροντα των κρατών-μελών διίστανται. Και εδώ, διακρίνουμε ότι οι ΗΠΑ συμπεριφέρονται προς την Ε.Ε. ως σύνολο ξεχωριστών κρατών και όχι ως ενωμένη γροθιά.
Γεννήθηκε το 1995 στον Πειραιά. Είναι απόφοιτος του τμήματος Ναυτιλιακών Σπουδών του Πανεπιστημίου Πειραιώς και μεταπτυχιακός φοιτητής στο ΠΜΣ Εφαρμοσμένα Οικονομικά και Χρηματοοικονομικά του Οικονομικού Πανεπιστημίου Αθηνών και στο Master of Finance της Frankfurt School of Finance and Management. Ενδιαφέρεται κυρίως για διεθνή χρηματοοικονομικά, τραπεζικά, φορολογικά και εμπορικά ζητήματα, όπως και για γερμανικά, αλβανικά, ιαπωνικά και διεθνή πολιτικά ζητήματα. Ενδιαφέρεται επίσης για ζητήματα άμυνας και ασφάλειας. Είναι υπότροφος της διεθνούς ακαδημαϊκής υποτροφίας (IPS) του Γερμανικού Κοινοβουλίου και της DAAD. Μιλάει αγγλικά, γερμανικά, γαλλικά, τουρκικά, αλβανικά και ελληνικά.
