Της Εύας Πέτκου,
Κάθε επάγγελμα είναι αναγκαίο για τη λειτουργία του συνόλου και ωφέλιμο για την προκοπή του. Υπάρχουν όμως, ορισμένα που προσφέρουν σημαντικότερες υπηρεσίες και διαδραματίζουν καθοριστικότερο ρόλο στην κοινωνική συμβίωση. Ένα τέτοιο επάγγελμα είναι αυτό του εκπαιδευτικού. Το έργο του αποτελεί την κοινωνική προέκταση της ευθύνης που η φύση ανέθεσε σε όλους τους ζωικούς οργανισμούς να φροντίζουν για τη βιολογική ανάπτυξη των νεότευκτων ομοειδών τους. Σε κοινωνικό επίπεδο, η φυσική αυτή ευθύνη εκπληρώνεται από τους γονείς και αποκτά πραγματικά κοινωνικό χαρακτήρα μέσα από το έργο των δασκάλων.
Αρχικά, ο εκπαιδευτικός αποτελεί σημαντικό φορέα γνώσεων για τον μαθητή. Μέσα από τη διδασκαλία του μεταλαμπαδεύει γνώσεις που έχει κεκτημένες, αλλά και ιδέες και προβληματισμούς που μπορούν να αποτελέσουν τροφή για σκέψη για το άτομο που δέχεται αυτές τις πληροφορίες. Έτσι, το άτομο καλλιεργεί την κριτική του σκέψη και αποκτά ευρύτερες γνώσεις σε διάφορα πεδία, αναπτύσσοντας με αυτό τον τρόπο πτυχές της προσωπικότητάς του. Με την πνευματική καλλιέργεια επιτυγχάνεται η αυτογνωσία και η κοσμογνωσία. Η αυτογνωσία έχει την αφετηρία της στην κριτική και στον αυτοέλεγχο, οδηγεί σε αυτοκριτική και σεβασμό και καταλήγει στην πνευματική ολοκλήρωση και στην ηθική τελείωση. Η κοσμογνωσία συντελεί στην κατανόηση του φυσικού περιβάλλοντος και εξοικειώνει το άτομο με την αντικειμενική πραγματικότητα.
Επιπλέον, ο εκπαιδευτικός, όντας σύντροφος στις πνευματικές ιχνηλασίες των μαθητών, καλλιεργεί σε αυτούς μια ευρύτερη αγάπη για τη γνώση και την πνευματική αναζήτηση. Το άτομο μαθαίνει να κυνηγά τη γνώση και να μην αδρανοποιείται πνευματικά, το οποίο είναι καθοριστικής σημασίας για την ποιότητα της ζωής του, καθώς η αποστροφή προς τη μάθηση οδηγεί σταδιακά σε μία γενικότερη παθητική στάση του ατόμου και κατά πάσα πιθανότητα σε μύηση σε τοξικές συμπεριφορές και τρόπους σκέψης, όπως εκδήλωση βίας και μίσους απέναντι σε ευάλωτες κοινωνικές ομάδες (απόρροια της άκριτης υιοθέτησης προκαταλήψεων και της υπαγωγής σε χειραγώγηση). Γι’ αυτό, λοιπόν, ο παιδαγωγός παίζει καθοριστικό ρόλο στην ευρύτερη πορεία του μαθητή και είναι υπεύθυνος να τον τροφοδοτήσει με τα απαραίτητα πνευματικά εφόδια μέσω της γνωστικής διαδικασίας και της όξυνσης της κριτικής σκέψης.
Ακόμα, ο εκπαιδευτικός, εκτός από τις γνώσεις που πρέπει να προσφέρει στο παιδί, οφείλει να το βοηθήσει στην ομαλή κοινωνικοποίησή του. Ιδιαίτερα σήμερα που η κρίση της οικογένειας είναι μεγάλη, και πολλές φορές οι γονείς δεν μπορούν να προετοιμάσουν σωστά τα παιδιά τους και να τους δώσουν τα κατάλληλα εφόδια, η ευθύνη βαρύνει τον δάσκαλο. Η παιδεία που του παρέχει εντάσσει το άτομο στις παραγωγικές διαδικασίες, αφού του προσφέρει εφόδια για την επαγγελματική του αποκατάσταση και άρα και την οικονομική του χειραφέτηση (γνώσεις, πειθαρχία, προσαρμοστικότητα στην παραγωγική διαδικασία). Σε κάθε περίπτωση, στόχος είναι η ολόπλευρη ψυχοπνευματική καλλιέργεια του ατόμου, η ανάδειξή του σε κοινωνικό μέλος και η ανάπτυξη της ικανότητάς του να ανταποκριθεί στις ποικίλες κοινωνικές ευθύνες που στην ενήλικη ζωή του θα επωμιστεί ως πολίτης, ως εργαζόμενος κ.λπ. Είναι χρέος, λοιπόν, του δασκάλου, να παραδώσει στην κοινωνία ανθρώπους αφενός έτοιμους να προσαρμοστούν στο κοινωνικό περιβάλλον και αφετέρου ικανούς να συμβάλλουν στην ευημερία, στην ανάπτυξη και στην αλλαγή του.
Τέλος, ο σημαντικότερος και απαιτητικότερος ίσως ρόλος του δασκάλου είναι να αποτελεί ο ίδιος πρότυπο για τους μαθητές. Μέσα από το παράδειγμά του, διδάσκει στον μαθητή τη σημασία ανάπτυξης εποικοδομητικών συνηθειών και δεξιοτήτων, καθώς και συναισθηματικών αρετών, όπως είναι η ενσυναίσθηση, η κατανόηση και η υπομονή. Ο δάσκαλος, όντας υπόδειγμα για την καλλιέργεια αυτών των χαρακτηριστικών, ωθεί τον μαθητή να συμμετέχει ενεργά στην ανάπτυξη της προσωπικότητάς του, ακολουθώντας υγιή πρότυπα. Ο ενάρετος και ώριμος εκπαιδευτικός θέτει τα θεμέλια για την διαμόρφωση ατόμων -και αργότερα πολιτών- με υγιή συνείδηση, κίνητρο, συναισθηματική νοημοσύνη και συνολικά καλύτερη ποιότητα ζωής. Αποτελεί έμπνευση για τον νέο που, ιδίως στη σύγχρονη εποχή, πιθανότατα πλήττεται από προβλήματα πάσης φύσης, και έχει ανάγκη την ηθική και συναισθηματική υποστήριξη. Όταν ο εκπαιδευτικός αναλαμβάνει εξ ολοκλήρου το ρόλο του, και δεν περιορίζει το λειτούργημά του στη μετάδοση γνώσεων, παίζει καταλυτικό ρόλο στη μετέπειτα πορεία του ατόμου ωθώντας τον να υιοθετήσει τα παραπάνω χαρακτηριστικά και να είναι σε θέση να σχηματίσει αργότερα απόψεις και ιδέες για την κοινωνία, τη ζωή του και να διαμορφώσει προσωπικούς στόχους. Αυτό βασίζεται σε μεγάλο βαθμό στην ενίσχυση της αυτοεκτίμησης του μαθητή από τον παιδαγωγό, ο οποίος πυροδοτεί τη δημιουργικότητα και τον βοηθά να υπερνικήσει τους περιορισμούς που ο ίδιος και τα κοινωνικά πρότυπα του έχουν επιβάλει. Γίνεται, έτσι, κατανοητό, ότι η συμβολή του παιδαγωγού στη διάπλαση της προσωπικότητας του νέου είναι κρίσιμη και η κοινωνική του ευθύνη απεριόριστη.
Βαρύ, λοιπόν, το έργο του εκπαιδευτικού και δίκαια λογαριάζεται ως λειτούργημα. Μόνο όμως ο δάσκαλος που διαπνέεται από βαθιά επίγνωση της ευθύνης του απέναντι στους νέους και την κοινωνία καταξιώνεται ως λειτουργός της παιδείας. Ο εκπαιδευτικός όμως που αδιαφορεί, ξεπέφτει στο ρόλο του απλού επαγγελματία της δημόσιας ή της ιδιωτικής εκπαίδευσης. Ιδιαίτερα σήμερα, που ο κόσμος βάλλεται από προβλήματα, που οι ηθικές αξίες έχουν φθαρεί και οι νέοι μας μοιάζουν να χάνονται, ο ρόλος του εκπαιδευτικού φαντάζει πιο σημαντικός από ποτέ. Όπως διατύπωσε και ο W. Ward: «Η διδασκαλία είναι κάτι περισσότερο από το να διανέμεις τη γνώση· είναι να εμπνέεις την αλλαγή».
Γεννήθηκε και μεγάλωσε στην Αθήνα. Είναι φοιτήτρια του τμήματος Φυσικής του Πανεπιστημίου Αθηνών. Λατρεύει τη μουσική και τα ταξίδια και ασχολείται ενεργά με τον εθελοντισμό με κάθε ευκαιρία. Μέσω της συγγραφής κειμένων, εκφράζει προσωπικές απόψεις, προβληματισμούς και αναπτύσσει θέματα που την απασχολούν και της κεντρίζουν το ενδιαφέρον.
