Της Μαριλίζας Τεμπλαλέξη,
Από τους Μπάκονγκο, μια ντόπια φυλή (Μπαντού), που εκτείνεται πληθυσμιακά τόσο στη Λαϊκή Δημοκρατία του Κονγκό όσο και στη Δημοκρατία του Κονγκό, και οι δύο χώρες της υποσαχάριας Αφρικής φαίνεται να αντλούν την ονομασία τους. Φυσικά, παρά τις πολιτισμικές και γλωσσικές ομοιότητες, οι δύο χώρες εμφανίζουν διαφορετικό ιστορικό υπόβαθρο, με τη μεν πρώτη να αποτελεί την πιο σημαντική βελγική αποικία, με τον αποικιοκράτη Λεοπόλδο τον δεύτερο σε θέση εξουσίας, ενώ η δεύτερη βρισκόταν υπό γαλλική κατοχή.
Η περιπτωσιολογική μελέτη επικεντρώνεται στο κράτος της Λαϊκής Δημοκρατίας του Κονγκό για το χρονικό διάστημα από το 2010 και για μια δεκαετία. Αξίζει να σημειωθεί πως, παρά το ότι η χώρα έχει κηρύξει την ανεξαρτησία της από το αποικιοκρατικό καθεστώς ήδη από το 1960, δεν έχει περάσει σε μία εποχή τήρησης των βασικών δικαιωμάτων δημοκρατίας, όπως διαφαίνεται μέχρι και σήμερα.
Κυρίαρχο ζήτημα για το πολιτικό γίγνεσθαι της Λαϊκής Δημοκρατίας του Κονγκό είναι η διαφθορά του καθεστώτος και η ανυπαρξία των δημοκρατικών αρχών, που διαφαίνεται, αρχικά, μέσω της εκλογικής διαδικασίας. Βασικό παράδειγμα είναι η περίπτωση του Τζόσεφ Καμπίλα, ο οποίος, παρακάμπτοντας τη διαδικασία των εκλογών, έμεινε στην εξουσία για 18 χρόνια. Γι’ αυτό και οι διενεργηθείσες εκλογές του 2018 και η μεταβίβαση των πολιτικών εξουσιών στον νέο πρόεδρο, Φέλιξ Τσισεκέντι, θεωρήθηκαν επιτυχία της δημοκρατίας στη χώρα. Παρά, όμως, το αίσθημα ευφορίας, μετά την αλλαγή του προέδρου, τέθηκαν ζητήματα νόθευσης των εκλογικών αποτελεσμάτων, τεκμήριο της κακής κατάστασης του πιο σημαντικού θεμελιακού αξιώματος της δημοκρατίας ενός κράτους.
Το παραπάνω, όμως, δεν συνιστά το μοναδικό πρόβλημα πολιτικής ανασφάλειας στη χώρα. Διάφορα ζητήματα, όπως η έντονη στρατικοποίηση της περιοχής, λόγω της ύπαρξης πληθώρας μεταλλευμάτων, όπως το κολτάν και τα διαμάντια, θεωρούνται οι λόγοι που η χώρα, κατά διαστήματα, βρίσκεται υπό καθεστώς εμφυλίου πολέμου.
Ακόμη, όπως καταγράφονται από μεγάλα ειδησεογραφικά πρακτορεία, συχνότατη είναι η εμφάνιση παραστρατιωτικών και ισλαμιστικών οργανώσεων, αλλά και ανταρτών, οι οποίοι προβαίνουν σε βιασμούς και επιθέσεις πολιτών, που ξεκίνησε μετά το προσφυγικό και τη γενοκτονία στη Ρουάντα, το 1994. Από το 1998 έως και το 2003, τρεις χώρες, η Αγκόλα, η Ναμίμπια και η Ζιμπάμπουε χρηματοδότησαν το πολιτικό καθεστώς, για να πολεμήσει την έντονη δραστηριότητα αυτών των ομάδων, που έλαβε και την ονομασία ως ο δεύτερος πόλεμος του Κονγκό. Εξαιρετικής σημασίας κρίθηκε και η ανάδυση της Μ23, μιας επαναστατικής ομάδας, που διακινήθηκε από συντελεστές της Ρουάντα και προκάλεσε προβλήματα στο εσωτερικό της χώρας.
Εκτός αυτού, υπολογίζεται ότι, λόγω του παρατεταμένου κλίματος ανασφάλειας και πολιτικής αστάθειας της χώρας, 4,5 εκατομμύρια άνθρωποι έχουν μετακινηθεί από τον τόπο διαμονής τους εσωτερικά και 800.000 άνθρωποι έχουν καταφύγει στην προσφυγιά προς διεθνείς προορισμούς.
Μείζονος σημασίας ζήτημα, που μετρά 44 χρόνια από τότε που έκανε για πρώτη φορά την εμφάνισή του στη ΛΔΚ, αλλά και το Σουδάν (1976), με τεράστιες οικονομικές συνέπειες, όχι μόνο σε εγχώριο επίπεδο, αλλά σε όλη την έκταση του υποσαχάριου τμήματος της Αφρικής, συνιστά ο ιός Έμπολα. Μελετώντας το φαινόμενο σε εγχώρια βάση, υπολογίζεται ότι, κατά το έτος 2019, οι θανόντες από τον ιό ξεπερνούν τους 1.400. Αξίζει να σημειωθεί ότι αποτέλεσε την τέταρτη φορά στην παγκόσμια ιστορία που ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας κήρυξε κατάσταση έκτακτης ανάγκης, το 2014, όταν ο ιός έκανε την επανεμφάνισή του.
Χαρακτηριστικό είναι ότι, για το χρονικό διάστημα από τον Αύγουστο μέχρι τον Σεπτέμβριο του 2019, οι μεταναστευτικές ροές αυξήθηκαν κατά 1.000.000, προσδίδοντας οικονομικό και πολιτικό αντίκτυπο, όπως ο παράγοντας αποσταθεροποίησης της περιοχής. Ακόμη, οι περιφερειακές αφρικανικές οικονομίες, παθούσες από την εξάπλωση του ιού, υπέστησαν οικονομική ζημία ύψους 2,8 δισεκατομμυρίων ευρώ.
Η χώρα διαθέτει ορυκτά αποθέματα, με βασικό το κολτάν, τα διαμάντια, αλλά και αποθέματα σε χρυσό, πετρέλαιο, άνθρακα, των οποίων το 70% παραμένει ανεκμετάλλευτο. Το 2012, η χώρα βρέθηκε τελευταία στην κατάταξη με βάση το ΑΕΠ. Παρ’ όλα αυτά, η Παγκόσμια τράπεζα, σε σχετική αναφορά για την πορεία του εγχώριου ΑΕΠ, απεικονίζει μια μικρή, αλλά σημαντική ετήσια αύξηση, από το 2017 έως και το 2019, με βάση το Αμερικανικό δολάριο, αλλά και με βάση την αγοραστική δύναμη των πολιτών.
Συμπεράσματα
Λαμβάνοντας υπόψιν την επίσημη ανάληψη κυριαρχικών δικαιωμάτων στη Λαϊκή Δημοκρατία του Κονγκό, το 1885, από τον Λεοπόλδο και το αποικιοκρατικό καθεστώς, που διήρκεσε ουσιαστικά πάνω από έναν αιώνα, η χώρα έχει κάνει εξαιρετικά σημαντικά βήματα μετάβασης σε ένα εκδημοκρατισμένο σύστημα αξιών και πολιτικής εξουσίας. Ωστόσο, φαινόμενα καταπάτησης δικαιωμάτων γίνονται εμφανή, με τον διεθνή τύπο να διαδίδει τα γεγονότα, καθιστώντας την προσοχή του διεθνούς παράγοντα. Παρά τις οργανωμένες δράσεις του ΟΗΕ, με τρανταχτό παράδειγμα την Αποστολή Σταθεροποίησης της δύναμης του ΟΗΕ, MONUSCO, για την ενίσχυση καταστολής της δράσης του Μ23, οι πιο σημαντικές δημοκρατικές αξίες καταπατώνται καθημερινά ανεξαρτήτως φύλου, ηλικιακής ομάδας κτλ. Μάλλον, μετά την κρίση της πανδημίας, οι διεθνείς δρώντες έχουν πολλά θέματα ανοιχτά να κλείσουν, ένα εκ των οποίων και η εξεύρεση λύσεων για τα οικονομικά και πολιτικά θέματα της πασχίζουσας αναπτυσσόμενης Αφρικής.
Βιβλιογραφία
- Taka M., Conflict Coltan:Local and International Dynamics in the Democratic Republic of Congo
- Σκαλτσούνης Π., Λαϊκή Δημοκρατία του Κονγκό: Η ιστορία ενός ξεχασμένου λαού
Γεννηθείσα το 1998 στην Αθήνα, σπουδάζει στο τμήμα Πολιτικής Επιστήμης και Διεθνών Σχέσεων του Πανεπιστημίου Πελοποννήσου. Έχει παρευρεθεί σε σημαντικό αριθμό συνεδρίων, που αφορούν το αντικείμενο σπουδών της. Στο OffLine Post συνεισφέρει αρθρογραφώντας στην κατηγορία της Ιστορίας.
