Του Ηλία Κοντού,
Μπορεί το προτεταμένο πηγούνι, τα έντονα φρύδια και η πλούσια κόμη του να κοσμούν μόνο το χαρτονόμισμα των 20 δολαρίων αντί για το όρος Rushmore, αλλά ο 7ος Πρόεδρος των Η.Π.Α. (1ος του Κόμματος των Δημοκρατικών) θεωρείται ένας από τους πατέρες της αμερικανικής δημοκρατίας.
Πριν την εκλογή
Γεννημένος το 1767 στην Καρολίνα, σε μια οικογένεια Ιρλανδο-σκωτσέζων, υπήρξε πάντα ευέξαπτος, παθιασμένος, γενναίος, παρορμητικός. Δεν αποτελεί έκπληξη το γεγονός ότι ενασχολήθηκε με τη νομική (υπήρξε δικαστής του Ανώτατου Δικαστηρίου της πολιτείας του Tennessee, την περίοδο 1798-1804), ούτε όμως το γεγονός πως οι μεγαλύτερες διακρίσεις του ήταν στρατιωτικές. Στα 13 του, πολέμησε στην Αμερικανική Επανάσταση, ενώ πήρε μέρος και στον πόλεμο του 1812, κάτι που τον καθιστά τον μόνο πρόεδρο των Η.Π.Α. που συμμετείχε και στους δύο πολέμους.
Η μάχη του Horseshoe Bend τον καταξίωσε στρατιωτικά. Η νίκη του έναντι της φυλής Creek έδωσε το δικαίωμα στη κυβέρνηση των Η.Π.Α. να προσαρτήσει 93.000 τετραγωνικά χιλιόμετρα της σημερινής πολιτείας Alabama και μέρος της Georgia, εδάφη που πριν ανήκαν στους ιθαγενείς. Ο θάνατος 800 αυτόχθονων, κατά τη διάρκεια της μάχης, είναι η μεγαλύτερη απώλεια που έχουν βιώσει οι ιθαγενείς Αμερικάνοι μέσα σε μια ημέρα μέχρι σήμερα.
Ο στρατηγός, πλέον, Andrew Jackson θα κληθεί να προστατεύσει το 1812 τη Νέα Ορλεάνη ενάντια στους Βρετανούς, κάτι που θα κάνει με απόλυτη επιτυχία και με μικρότερες αριθμητικά δυνάμεις. Οι εφορμήσεις του, αργότερα, κυνηγώντας τους Seminole, στην ισπανική τότε Florida θα οδηγήσουν στην παραχώρηση της περιοχής στις Η.Π.Α.
Όταν, λοιπόν, το 1824, αντιμετώπισε στις εκλογές τον John Quincy Adams, εν ενεργεία υπουργό εξωτερικών και γιο του πρώην προέδρου John Adams (1797-1801), ήταν ήδη εξαιρετικά δημοφιλής. Πράγματι, βγήκε πρώτος στη λαϊκή ψήφο, ομοίως και σε εκλέκτορες, αλλά κανείς υποψήφιος δεν συγκέντρωσε ικανοποιητική πλειοψηφία. Η Βουλή των Αντιπροσώπων, λοιπόν, με προεδρεύοντα τον Henry Clay, επέλεξε τον John Quincy Adams. Παρεμπιπτόντως, ο Clay διορίστηκε υπουργός Εξωτερικών στην κυβέρνηση του νέου Προέδρου…
Το Κόμμα των Δημοκρατικών-Ρεπουμπλικάνων, όμως, που είχε υποστηρίξει και τους δύο υποψηφίους, διχάστηκε. Οι ακόλουθοι του Jackson, θεωρώντας ότι Adams και Clay είχαν λειτουργήσει δόλια, αποσπάστηκαν από το κόμμα. Κι έτσι, γεννήθηκε το κόμμα των Δημοκρατικών.
Προεδρεία (1829-1837)
Η πανηγυρική νίκη του, με 178 εκλέκτορες έναντι 83 του John Quincy Adams, συνοδεύτηκε από χιλιάδες Αμερικανούς να συρρέουν στους δρόμους έξω από τον Λευκό Οίκο, για πρώτη φορά στη σύντομη ιστορία των Η.Π.Α. Στην προγραμματική του δήλωση, ο πρόεδρος Jackson, ο οποίος δύο μήνες πριν είχε χάσει τη σύζυγό του, Rachel, επανέλαβε τις θέσεις που είχε ορίσει προεκλογικά: Θα καταπολεμούσε τη διαφθορά, θα έβαζε τις τράπεζες στις θέσεις τους, θα αναδιοργάνωνε τον κρατικό μηχανισμό.
Το τελευταίο φόβισε πολλούς κρατικούς λειτουργούς, αλλά, στην πραγματικότητα, μόνο το 10% περίπου από αυτούς αντικαταστάθηκαν, ελάχιστα περισσότεροι σε σχέση με τους προκατόχους του. Ο Jackson και οι Τζακσονικοί πρόεδροι, αργότερα, υιοθέτησαν αυτό που ονομάζεται «σύστημα των λαφύρων». Θεωρούσαν ότι οι καίριες θέσεις έπρεπε να καλύπτονται από άτομα φιλικά προσκείμενα προς το κυβερνόν σχήμα. Με αυτόν τον τρόπο, ανταμείβονταν οι ίδιοι, αλλά υπήρχε και η απαραίτητη εναλλαγή προσώπων, με σκοπό την πάταξη της διαφθοράς. Αυτά είδε και το ΠΑΣΟΚ 150 χρόνια μετά μάλλον…
Ο έντονος χαρακτήρας του, η γοητεία που ασκούσε στη μάζα, το veto που άσκησε στον Νόμο περί Τραπεζών -που θα δούμε αργότερα- και ο λαϊκισμός που διέκρινε τους λόγους του έγειραν την πλάστιγγα υπέρ της ομοσπονδιακής κυβέρνησης και ιδιαίτερα υπέρ της προεδρίας, παρά τις αγορεύσεις του υπέρ της εξουσίας των πολιτειών. Η προσπάθεια της Νότιας Καρολίνας να αντιταχθεί στις ταρίφες και την πολιτική προστατευτισμού του Jackson, με προέξεχοντα τον John Calhoun, πρώην αντιπρόεδρο της κυβέρνησης Jackson (1829-1832) και μετέπειτα εχθρό του, κατέληξαν στο κενό. Οι νομοθέτες της Καρολίνας έφεραν νόμο, σύμφωνα με τον οποίο, μια πολιτεία θα μπορούσε να ακυρώσει έναν ομοσπονδιακό. Η Διακήρυξη περί Ακύρωσης, στις 10 Δεκεμβρίου 1832, ήταν σαφής: Οι πολιτείες δεν είχαν τέτοιο δικαίωμα και η ομοσπονδιακή κυβέρνηση θα μπορούσε να παρέμβει στρατιωτικά, αν οι ομοσπονδιακοί νόμοι δεν γίνονταν σεβαστοί. Άραγε, γιατί να έχει ο Donald Trump πορτραίτο του Jackson στο Οβάλ γραφείο;
Το πόσο αδίστακτος ήταν, κι ως πρόεδρος, ο Jackson το είχε δείξει δύο χρόνια νωρίτερα, με τον Νόμο περί Μετακίνησης Ινδιάνων. «Οι λευκοί προελαύνουν προς τα δυτικά. Για την προστασία τους, οι πληθυσμοί των Ινδιάνων θα πρέπει να μετακινηθούν προς τα ανατολικά». Έτσι, δικαιολογήθηκε ο διωγμός των αυτόχθονων πέντε φυλών (Creek, Seminole, Chickasaw, Choctaw και Cherokee) από τα πάτρια εδάφη τους, ανατολικά του Mississippi. Το αποτέλεσμα, που αναφέρεται ως «Μονοπάτι των δακρύων», ήταν η ανεξέλεγκτη βία, οι εξοντωτικές πορείες, οι απάτες και ο θάνατος χιλιάδων ιθαγενών. Η δημοκρατία του Jackson υπήρξε μια δημοκρατία για τους λευκούς άνδρες: Στο «Ερημητήριο», σπίτι του Jackson στο Tennessee, δούλευαν περίπου 150 σκλάβοι.
Εξίσου αδυσώπητος ήταν ο πόλεμός του εναντίον των τραπεζών, τις οποίες έβλεπε ως μέσο καταπίεσης των φτωχών, ελεγχόμενο πλήρως από τους πλούσιους. Ο Henry Clay, ο οποίος θα κατέβαινε στις εκλογές του 1932 ως αντίπαλος του Τζάκσον, υποστηριζόμενος από τους Whigs, έφερε στο Κογκρέσο νόμο για τη σωτηρία της Δεύτερης Τράπεζας των Η.Π.Α., που λειτουργούσε ως Εθνική Τράπεζα (διατηρούσε και τα ομοσπονδιακά αποθέματα). Ο Clay, με αυτόν τον τρόπο, επέλεξε το συγκεκριμένο θέμα ως κεντρικό κατά την προεκλογική περίοδο, ελπίζοντας ότι η απέχθεια του Jackson για τις τράπεζες θα έβγαζε τον χειρότερο εαυτό του. Πράγματι, ο Jackson υποστήριζε ότι η έκδοση χρήματος έπρεπε να στηρίζεται στον χρυσό και στο ασήμι, σταθερές αξίες, και όχι σε μια τράπεζα και στις βουλές της. Ο νόμος πέρασε από Γερουσία και Βουλή των Αντιπροσώπων, για να βρει ανυπέρβλητο εμπόδιο το προεδρικό veto του Jackson.
Αντίθετα από τις επιδιώξεις του Clay, ο κόσμος στήριξε τον Jackson, ο οποίος με το veto έφερε εαυτόν σε κόντρα ακόμα και με το Ανώτατο Δικαστήριο, το οποίο είχε κρίνει τον νόμο σύμφωνο με το Σύνταγμα των Η.Π.Α. Η νίκη του Jackson ήταν συντριπτική: 219 έναντι 49. Και με 4ο στις εκλογές τον William Wirt και τους… Αντι-Μασόνους.
Τον Δεκέμβρη του 1834, ο Jackson θα διακηρύξει για πρώτη και μοναδική φορά στην ιστορία των Η.Π.Α. την αποπληρωμή του εθνικού χρέους. Μόλις έναν μήνα αργότερα, θα γίνει ο πρώτος πρόεδρος που θα δεχθεί και θα επιζήσει από απόπειρα δολοφονίας. Ο Richard Lawrence επιχείρησε με δύο όπλα να πυροβολήσει στην πλάτη του προέδρου, αλλά και τα δύο μπλόκαραν, σώζοντας την ζωή του Jackson. Ο Lawrence πέρασε την υπόλοιπη ζωή του σε ψυχιατρείο, λέγοντας πως «απλά έπρεπε να το κάνω».
Στην εξωτερική πολιτική, υπήρξε συμπαγής. Οι Η.Π.Α. έκαναν πολλές επικερδείς συμφωνίες με χώρες του εξωτερικού, βελτιώνοντας εντυπωσιακά το εμπορικό ισοζύγιο. Σε μια μικρή διαφωνία, που πήγε να δημιουργηθεί με την Γαλλία, σχετικά με τις αποζημιώσεις από τους Ναπολεόντειους πολέμους, η αντίδραση του Jackson ήταν σκληρή και άμεση, προκαλώντας την αναδίπλωση της Γαλλίας. Η αναγνώριση δε του Texas ως ανεξάρτητη περιοχή, την 1η Μαρτίου 1837, λίγο πριν παραδώσει την σκυτάλη στον Martin Van Buuren, τον οποίο διάλεξε προσωπικά ως διάδοχό του, έγινε με τέτοιο τρόπο, ώστε να μην προκαλέσει την αντίδραση του Μεξικού.
Παρακαταθήκη
Η Τζακσονική Δημοκρατία έπαιξε σημαντικό ρόλο στην πολιτική ζωή των Η.Π.Α. μέχρι και τον Εμφύλιο Πόλεμο (1850-1865). Οι αρχές της, όμως, όπως η καθολική ψήφος για λευκούς άνδρες, ο πόλεμος στις τράπεζες, το σύστημα των λαφύρων ή η κυριαρχία των πολιτειών, φάνηκε ότι ωχριούσαν μπροστά στα ζητήματα που έθεσε ο Εμφύλιος Πόλεμος.
Ο λαϊκισμός του Jackson, η αντιμετώπισή του ως αστέρα του κινηματογράφου και ο τρόπος που χρησιμοποίησε αυτή τη γοητεία έδωσαν το έναυσμα για πολλούς μελλοντικούς προέδρους. Κι αν ο Donald Trump δεν το παραδέχεται, σίγουρα τον ευγνωμονεί: κατά την προεδρεία του Andrew Jackson, δόθηκε εντολή να εγκατασταθούν εσωτερικές τουαλέτες στον Λευκό Οίκο…
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΠΗΓΕΣ
- Andrew Jackson – Key Events, Miller Center, https://millercenter.org/
- Andrew Jackson’s Hermitage (official website), https://thehermitage.com/
- National Park Service (official website), ://www.nps.gov/
- U.S. Army Center of Military History, https://history.army.mil/
Γεννήθηκε το 1992 και μεγάλωσε στο Πέραμα Αττικής. Είναι απόφοιτος του τμήματος Διεθνών, Ευρωπαϊκών και Περιφερειακών Σπουδών του Παντείου Πανεπιστημίου. Επιστημονικά τον ιντριγκάρει η διεθνής πολιτική και η ιστορία. Τα ενδιαφέροντα του περιλαμβάνουν τον αθλητισμό, τα ταξίδια και την λογοτεχνία.
