Του Κωνσταντίνου-Ειρηναίου Σταμούλη,
Εκεί λοιπόν που είχαμε ηρεμήσει με το ζήτημα του κορωνοϊού και είχαμε αρχίσει εκ νέου να σχεδιάζουμε τις διακοπές μας, τις εξόδους μας και τις διάφορες δραστηριότητες που αναγκαστήκαμε να περιορίσουμε κατά το διάστημα της παραμονής στο σπίτι, η πανδημία μας χτυπά ξανά την πόρτα. Και ούτε τώρα είναι για καλό…
Ποιος φταίει λοιπόν για το δεύτερο αυτό κύμα που βρίσκεται στον ορίζοντα; Πρόκειται για μια αναπόφευκτη υγειονομική κρίση; Ευθύνεται το κράτος ή μήπως τα ίδια τα άτομα, ο καθένας και η καθεμία από εμάς;
Στην πραγματικότητα πρόκειται για έναν συνδυασμό των παραπάνω με έμφαση όμως στα διαχειρίσιμα χαρακτηριστικά. Θέλω φυσικά να πω ότι σαφώς και η πανδημία εμπεριέχει το στοιχείο του απροσδόκητου και ατυχούς γεγονότος, ωστόσο, όταν πληθώρα κρατών, μεταξύ άλλων και η Ελλάδα, κατάφεραν να τη θέσουν υπό έλεγχο, η επίκληση στον απρόβλεπτο τρόπο εξάπλωσής της συνιστά μια άστοχη τοποθέτηση. Ας αναλύσουμε λοιπόν τις άλλες δύο βασικές συνιστώσες της κατάστασης: Την Κυβέρνηση και τους πολίτες.
Κυβερνητική ευθύνη, κυβερνητική ανοχή
Μιας και υπήρξα από τους πρώτους που επαίνεσαν τη σοβαρότητα της Κυβέρνησης στο διάστημα της πανδημίας, η οποία Κυβέρνηση, ανταποκρινόμενη στην κρισιμότητα των περιστάσεων έδρασε γοργά, ορθά και στοχευμένα, με έναν σχεδιασμό ο οποίος απέφερε καρπούς, οφείλω και τώρα να αναφερθώ στις αστοχίες της στη μετα-καραντίνας εποχή. Φυσικά αναφορές δύναται να αντληθούν από ποικίλες εκφάνσεις της κοινωνικής ζωής, ωστόσο για τη διευκόλυνση της ανάγνωσης θα διαλέξω ορισμένες μεταξύ αυτών, χωρίς να σημαίνει ότι είναι οι μόνες.
Πρώτα πρώτα λοιπόν, σχεδόν άμεσα άνοιξαν εκ νέου χώροι συγκέντρωσης μεγάλου αριθμού ατόμων, όπως για παράδειγμα τα σχολεία, έστω και υπό περιορισμούς. Και ρωτώ εγώ τώρα. Πόσο αναγκαίο ήταν άραγε να ανοίξουν για ένα μήνα τα σχολεία με ρίσκο την υγεία μαθητών, εκπαιδευτικών και συγγενικών τους προσώπων; Είμαι σε κάθε περίπτωση πολέμιος της εξ’ αποστάσεως εκπαίδευσης ως βασικού μέσου διδασκαλίας, καθώς η φύση της είναι τέτοια που καταλύει κάθε έννοια κοινωνικής αλληλεπίδρασης και θέτει περιορισμούς στην εκ-παιδευτική διαδικασία, στον πλουραλισμό των χαρακτηριστικών της και στην αμεσότητα των διαπροσωπικών σχέσεων που το σχολείο ως «μικρογραφία της κοινωνίας», όπως συνηθίζουμε να λέμε, οφείλει να έχει. Μα στην περίπτωση αυτή, σε μια έκτακτη συγκυρία με διακύβευμα τη δημόσια υγεία και δεδομένου ότι απέμενε ελάχιστο χρονικό διάστημα για την ολοκλήρωση του σχολικού έτους, το άνοιγμα των σχολείων μπορούσε να είχε αποφευχθεί τουλάχιστον μέχρι τη νέα σχολική χρονιά, με μοναδική εξαίρεση τη διεξαγωγή των Πανελλαδικών Εξετάσεων.
Συνεχίζω με τα «αγαπημένα» όλων μας, Μέσα Μαζικής Μεταφοράς. Σίγουρα λίγο-πολύ όλοι αισθανθήκαμε μια μεγάλη δόση ειρωνείας να μας διαπερνά όταν ναι μεν αντικρίσαμε περιορισμούς στις θέσεις των καθιστών επιβατών (ένα άτομο ανά δυάδα καθισμάτων) αλλά κανένα περιορισμό στους όρθιους επιβάτες μα ούτε και ουσιαστική αύξηση των δρομολογίων. Αποτέλεσμα αυτού ήταν φυσικά να παρατηρούνται ασφυκτικά γεμάτα λεωφορεία και μετρό με όρθιους επιβάτες να στοιβάζονται και απλώς τους καθιστούς επιβάτες ανά δύο. Στις συνθήκες αυτές όσα μέτρα προστασίας και αν λάβει κανείς, η πιθανότητα μετάδοσης του ιού αυξάνεται ραγδαία.
Φυσικά όμως δεν μπορώ να μην αναφερθώ σε εκδηλώσεις οι οποίες δίχως κανένα μέτρο προφύλαξης διεξήχθησαν αμέσως μόλις άρθηκαν και τα τελευταία περιοριστικά μέτρα. Πιο συγκεκριμένα, τα πάρτι, οι συναθροίσεις, οι συνωστισμοί από εξαίρεση έγιναν ο κανόνας. Πολλοί καταστηματάρχες στον χώρο της εστίασης προτίμησαν να παρακάμψουν τα περιοριστικά μέτρα και να επιτρέψουν τη διεξαγωγή κάθε είδους εκδηλώσεων προκειμένου να προλάβουν να «σώσουν» τη θερινή περίοδο. Παρατηρήθηκε μια κρατική ολιγωρία σε παρεμβάσεις, πρόστιμα και ουσιαστικές κυρώσεις εις βάρος των παρανομούντων, κάτι που όλο και περισσότεροι το εκμεταλλεύτηκαν προκειμένου να αποκομίσουν όσο το δυνατόν περισσότερα έσοδα.
Επειδή όμως δεν γίνεται πάντα και παντού να επεμβαίνει το κράτος μέσω της αστυνομίας, διότι έτσι θα μιλάμε για ένα αστυνομοκρατούμενο κράτος παρά για μία δημοκρατική χώρα, είναι σημαντικό οι πολίτες να διαπνέονται από το αίσθημα της ατομικής ευθύνης συνδυάζοντάς το με τη συλλογική συνείδηση. 
Ατομική ευθύνη και ατομικά… ανεύθυνοι
Πραγματικά μπορεί να χαρακτηριστεί άκρως εξοργιστικό το γεγονός ότι τη στιγμή που οι περισσότεροι και συνειδητοποιημένοι πολίτες ανέλαβαν τις ευθύνες τους, τήρησαν τα μέτρα προστασίας και ακολούθησαν τις κρατικές προτροπές, υπήρξαν και λίγοι, ασυνείδητοι και χωρίς ίχνος αναγνώρισης της κοινωνικής τους υποχρέωσης, οι οποίοι όχι μόνο δεν ακολούθησαν το «κοινωνικά αναγκαίο» αλλά παράλληλα έπραξαν το «κοινωνικά απευκταίο». Δεν τήρησαν τα μέτρα, προέβησαν σε πλήθος επαφών, αγνόησαν τις κρατικές υποδείξεις και θεώρησαν ότι η εποχή του κορωνοϊού αποτελεί μακρινή κακή ανάμνηση.
Η ατομική ευθύνη άλλωστε είναι χαρακτηριστικό που δεν το έχουμε όλοι. Εμπνέεται και καλλιεργείται. Από άτομο σε άτομο και από κοινωνική ομάδα σε κοινωνική ομάδα. Κάθε άνθρωπος ο οποίος δεν κατανοεί ότι η ατομική του υπευθυνότητα συνεπάγεται με το κοινωνικό καλό, αποτελεί μια ακόμα αστοχία του κράτους και της ίδιας μας της κοινωνίας.
Η Κυβέρνηση αυτή τη φορά οφείλει να δράσει, όχι μόνο προκειμένου να προλάβει τη διασπορά του ιού αλλά και προκειμένου να καλύψει δικές της ολιγωρίες. Αποτελεί ένα νέο στοίχημα για τον ίδιο τον Κυριάκο Μητσοτάκη η διαχείριση της κατάστασης προκειμένου να αποφευχθεί τόσο ένα νέο –και καταστροφικό για την οικονομία– lock down, όσο και η ανεξέλεγκτη διασπορά του ιού.
Η κατάσταση στην οικονομία είναι οριακή, ο τουρισμός αποτελεί σανίδα σωτηρίας σε μια εποχή που η προβλεπόμενη ύφεση αγγίζει διψήφια νούμερα και δεν υπάρχει περιθώριο για λάθος αποφάσεις. Η Κυβέρνηση οφείλει να έχει επαφή με την κοινωνία, να εμπνέει τους πολίτες και να κατανοεί την καθημερινότητά τους τις μέρες αυτές. Να κατανοεί τον επιχειρηματία, τον αυτοαπασχολούμενο, τον εργαζόμενο, τον άνεργο, τον συνταξιούχο. Και εμείς με τη σειρά μας να κατανοήσουμε τις ευθύνες που μας αναλογούν. Γιατί, αν δεν το κάνουμε, θα πληγούν ανεπανόρθωτα όλες οι παραπάνω κατηγορίες συμπολιτών μας. Γιατί όπως είπα στην αρχή και αυθόρμητα συμφωνήσατε… αρχίσαμε να σχεδιάζουμε διακοπές και εξόδους, αντί να σκεφτούμε ότι έχουμε ευθύνη να περιορίσουμε μερικές μας απολαύσεις για ένα μικρό χρονικό διάστημα λειτουργώντας προληπτικά, προκειμένου να συνεχίσουμε να τις εξασκούμε απεριόριστα.
Τα λέμε σε μια εβδομάδα.
Γεννήθηκε στην Αθήνα το 2000. Σπουδάζει Πολιτική Επιστήμη και Διεθνείς Σχέσεις στο Πανεπιστήμιο Πελοποννήσου. Ασχολείται ενεργά με το αντικείμενο των σπουδών του, αρθρογραφώντας και συμμετέχοντας σε συνέδρια και εκδηλώσεις σχετικά με την Πολιτική, τη Διεθνή διπλωματία και τα Μέσα Μαζικής Ενημέρωσης.
