Της Ευαγγελίας Παλαιολόγου,
Είναι γνωστό ότι ο πληθυσμός του πλανήτη γερνάει. Σύμφωνα με τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας μάλιστα, μεταξύ του 2000 και του 2050, ο αριθμός των ανθρώπων που είναι μεγαλύτεροι των 60 ετών, αναμένεται να διπλασιαστεί. Το 2050 εκτιμάται ότι 1 στους 5 ανθρώπους του πλανήτη μας θα είναι πάνω από 60 χρονών. Οι αριθμοί αυτοί αποτελούν μια σαφή πραγματικότητα και χρειάζεται να ληφθούν μέτρα, ώστε οι ηλικιωμένοι να ζουν καλύτερα και οι κοινωνίες να καταφέρνουν να επωφελούνται από εκείνους, αντί να επιβαρύνονται.
Ηλικιωμένος (επίσης και υπερήλικας) ονομάζεται ο άνθρωπος που διανύει την «τρίτη ηλικία». Αν και δεν υπάρχει βιολογικός, δημογραφικός ή κοινωνικός καθορισμός της τρίτης ηλικίας, για στατιστικούς λόγους έχει γίνει δεκτό ότι στους ηλικιωμένους ανήκουν τα άτομα που έχουν υπερβεί το 60ο έτος τους. Για τις περισσότερες δυτικές χώρες, η ηλικία των 60-65 ετών συνδυάζεται με την συνταξιοδότηση και τα προγράμματα προστασίας των ηλικιωμένων.
Δυστυχώς, δεν είναι λίγες οι φορές που οι ηλικιωμένοι αντιμετωπίζονται ως βάρος από το οποίο πρέπει να απαλλαγούμε, παρά ως ένα σημαντικό και πολύτιμο κομμάτι της κοινωνίας. Και στο σημείο αυτό είναι εύλογο, το να αναζητήσει κανείς τους παράγοντες από τους οποίους εξαρτάται το πώς θα γεράσει. Σύμφωνα με τους ειδήμονες, υπάρχουν πολλοί παράγοντες που επηρεάζουν το πώς θα είναι και το πώς θα συμπεριφέρεται κάποιος, όταν βρίσκεται στην τρίτη ηλικία. Τέτοιοι παράγοντες είναι οι συνήθειες κάποιου και ο τρόπος ζωής του (κάπνισμα, διατροφή, άσκηση), τα γονίδιά του, τα προβλήματα υγείας που καλείται να αντιμετωπίσει στη διάρκεια της ζωής του, η ψυχολογική του κατάσταση, η οικογένεια, το σπίτι και ο περίγυρός του και φυσικά, οι κοινωνικές δομές που διαθέτει και προσφέρει η χώρα στην οποία ζει. Βέβαια, αξίζει να σημειωθεί ότι κάθε ηλικιωμένος είναι διαφορετικός και έχει διαφορετικές ανάγκες. Υπάρχουν για παράδειγμα, ηλικιωμένοι άντρες που είναι σε θέση να δουλεύουν ακόμα σκληρά και άλλοι που δεν μπορούν να φέρουν εις πέρας ούτε τις καθημερινές τους ανάγκες, χωρίς βοήθεια. Το ίδιο ισχύει και για τις ηλικιωμένες κυρίες. Πολλές γυναίκες στην τρίτη ηλικία μπορούν να συναγωνίζονται τις μικρότερες κόρες και εγγονές τους, ενώ άλλες χρειάζονται βοήθεια, ακόμα και για να πλύνουν το πρόσωπό τους ή για να μαγειρέψουν φαγητό.
Πέραν όμως όλης αυτής της πραγματικότητας και των στατιστικών στοιχείων, αυτό που έχει την αληθινή σημασία είναι το ερώτημα:
Ποιοι είναι οι ηλικιωμένοι και γιατί τόσες συζητήσεις για αυτούς;
Οι ηλικιωμένοι είναι οι γιαγιάδες και οι παππούδες μας. Είναι οι άνθρωποι που έδωσαν ζωή στους γονείς μας και αυτοί με τη σειρά τους έδωσαν ζωή σε εμάς. Είναι οι ρίζες μας και η ιστορία της οικογένειάς μας. Οι ηλικιωμένοι είναι οι φύλακες των ηθών και των εθίμων του τόπου μας. Είναι εκείνοι που με τις ιστορίες και τα αφηγήματά τους μας έκαναν καλύτερους ανθρώπους. Είναι οι θεματοφύλακες της ιστορίας και της παράδοσης. Είναι εκείνοι που μας συμβουλεύουν, που χαίρονται με τη χαρά μας και που λυπούνται με τη λύπη μας, όχι επειδή πρέπει, αλλά επειδή το αισθάνονται. Είναι και εκείνοι που διαφώνησαν με μια απόφασή μας, που θύμωσαν με μια πράξη μας και που μας συμβούλευσαν να πάρουμε άλλο δρόμο.
Είναι η γιαγιά που μας μαγείρευε το αγαπημένο μας πιάτο τις Κυριακές και μας χάρισε κεντήματα και εργόχειρα, ακόμα και αν οι εποχές έχουν αλλάξει, ο παππούς που μας έμαθε ψάρεμα και μας τραγούδαγε στην αυλή, η θεία που μας διάβαζε παραμύθια, ο θείος που έκλαψε από συγκίνηση στην αποφοίτησή μας. Είναι η μητέρα που ξενύχτησε πολλά άρρωστα βράδια στο κρεβάτι μας, ο πατέρας που μας έμαθε τα πρώτα μας βήματα. Είναι όμως και η ηλικιωμένη κυρία στο σούπερ μάρκετ που μας χαμογέλασε αληθινά και μας είπε καλημέρα. Είναι και ο ηλικιωμένος κύριος, που βρισκόταν όρθιος στο λεωφορείο και του παραχωρήσαμε τη θέση μας. Οι ηλικιωμένοι είναι όλοι αυτοί και ακόμα περισσότεροι.
Αυτό που πρέπει να συνειδητοποιήσουμε είναι ότι οι ικανότητες, οι εμπειρίες και οι γνώσεις, που έχουν αποκτήσει οι ηλικιωμένοι στη διάρκεια όλης τους της ζωής είναι πολύτιμες. Πρέπει λοιπόν, να τους εντάξουμε στην παραγωγική διαδικασία της κοινωνίας, ζητώντας τους να προσφέρουν εθελοντικά σε τομείς που δεν απαιτούν ρώμη, αντοχή και σύγχρονη τεχνογνωσία, αλλά εμπειρία και γνώση. Έτσι, θα τους κάνουμε να νιώσουν χρήσιμοι και ζωντανοί. Δεν θα αισθάνονται βάρος για την κοινωνία, αλλά θα είναι ένα χρυσό δώρο. Οφείλουμε να αλλάξουμε στάση και άποψη απέναντι στα γηρατειά και τους ανθρώπους της τρίτης ηλικίας, πρέπει να τους σεβόμαστε, να τους βοηθάμε και να τους δείχνουμε την αγάπη μας. Η ανάπτυξη συστημάτων για τη μακρά και την κατάλληλη φροντίδα των ηλικιωμένων δεν είναι απλώς μια ανάγκη, αλλά μια επιτακτική ανάγκη. Τα συστήματα υγείας και συνταξιοδότησης οφείλουν να προσαρμοστούν στις ανάγκες τους. Αλλά κυρίως, εμείς οι ίδιοι θα πρέπει με απλές, καθημερινές πράξεις να τους δείχνουμε πως είμαστε εδώ για αυτούς, να τους συμβουλευόμαστε, να τους υπολογίζουμε, να τρώμε μαζί τους, να τους βοηθάμε και να τους προστατεύουμε, όπως έκαναν εκείνοι για εμάς τόσα χρόνια. Τώρα ήρθε η σειρά μας. Γιατί, οι ηλικιωμένοι είναι οι ρίζες μας.
Έχει μεγαλώσει στο νησί της Αντιπάρου. Διανύει το τελευταίο έτος των σπουδών της στο τμήμα Διεθνών και Ευρωπαϊκών Σπουδών του Πανεπιστημίου Πειραιά. Έχει συμμετάσχει σε διάφορες εθελοντικές δράσεις και προσομοιώσεις και έχει κάνει διαλέξεις για την Ευρωπαϊκή Ένωση σε σχολεία. Φέτος ξεκίνησε εθελοντικά μαθήματα χορωδίας σε παιδιά Δημοτικού. Αγαπάει τα βιβλία, την ιστορία, τον εθελοντισμό και την μουσική.
