Της Ανδριάνας Γιάτσιου,
Την 4η Ιουλίου του 1921 έλαβε χώρα μία από τις σημαντικότερες μάχες της Μικρασιατικής Εκστρατείας, εκείνη της Κιουτάχειας. Η Κιουτάχεια βρίσκεται 65 περίπου χιλιόμετρα νοτιοδυτικά του Εσκί Σεχίρ και 300 χιλιόμετρα από την Άγκυρα.
Ο ελληνικός στρατός, ύστερα από μια ταχεία προέλασή του προς τα τέλη της άνοιξης του 1921, κατέχει τη Μικρά Ασία στη γραμμή Νικομήδεια-Προύσσα-Τομλού Μπουνάρ-Μαίανδρος ποταμός. Το Μάρτιο, είχε αποτύχει η προσπάθεια κατάληψης της γραμμής Εσκί Σεχίρ-Κιουτάχεια-Αφιόν Καραχισάρ. Οι πόλεις αυτές αποτελούσαν σπουδαίους στρατιωτικούς και συγκοινωνιακούς κόμβους, καθώς από εκεί περνούσε σιδηροδρομική γραμμή που ένωνε Κωνσταντινούπολη με Βαγδάτη. Η κατάληψη της γραμμής ήταν ιδιαίτερα σημαντική, καθώς η ελληνική δύναμη είχε ήδη απομακρυνθεί από τη βάση ανεφοδιασμού, τη Σμύρνη. Εκτός αυτού, οι τρεις πόλεις ήταν σημαντικές βάσεις ανεφοδιασμού του κεμαλικού στρατού.
Μετά από εντατική προετοιμασία της Στρατιάς της Μικράς Ασίας με κέντρα εξόρμησης το Ουσάκ και την Προύσα, υπό το διοικητή Αναστάσιο Παπούλα, πραγματοποιήθηκε επίθεση κατά της Κιουτάχειας την οποία υπεράσπιζε ο κεμαλικό στρατός, με επικεφαλής τον Ισμέτ Ινονού. Το σχέδιο του Ελληνικού Στρατού ήταν η κατά μέτωπο επίθεση και ο κυκλωτικός ελιγμός από βορρά και νότο στην ευρύτερη περιοχή, ώστε με την κίνηση τανάλιας, να εγκλωβιστεί το κεμαλικό σώμα. Το Β’ Σώμα Στρατού θα επιτίθεντο κατά μέτωπο στην Κιουτάχεια, ενώ τα Α’ και Γ’ θα εκτελούσαν κυκλωτικούς ελιγμούς. Ωστόσο, το ελληνικό σχέδιο έγινε γρήγορα αντιληπτό από το τουρκικό επιτελείο με επικεφαλής τον Μουσταφά Κεμάλ και ο Ινονού διατάχθηκε να αποσύρει το στρατό ανατολικά της Κιουτάχειας. Στις 4 Ιουλίου, ο ελληνικός στρατός κατέλαβε μεν την Κιουτάχεια, αλλά ο κεμαλικός στρατός είχε ήδη διαφύγει και εγκατασταθεί στη γραμμή Εσκί Σεχίρ-Κιουτάχεια-Αφιόν Καραχισάρ.
Σε συνέχεια της καταδίωξης του τουρκικού στρατού, ακολούθησε η Μάχη του Εσκί Σεχίρ στις 9 Ιουλίου του 1921. Ο ελληνικός στρατός κατά τη διάρκεια της Μικρασιατικής Εκστρατείας, είχε επιχειρήσει να καταλάβει το Εσκί Σεχίρ, το Δεκέμβριο του 1920 και το Μάρτιο του 1921, χωρίς όμως επιτυχία. Μετά την κατάληψη της Κιουτάχειας, ο ελληνικός στρατός κινήθηκε τόσο για το Εσκί Σεχίρ, όσο και για το Αφιόν Καραχισάρ, νοτιότερα. Το πρωί της 8ης Ιουλίου, στον τομέα Εσκί Σεχίρ-Σεϊντη Γαζή βρίσκονταν τρεις ελληνικές μεραρχίες, η 1η, 7η και 10η, καθώς και η Ταξιαρχία Ιππικού. Νοτιότερα, μέχρι το Αφιόν Καραχισάρ, βρίσκονταν οι 2η, 5η, 12η και 13η μεραρχία.
Ωστόσο, ο Ινονού, με σκοπό τον αιφνιδιασμό του ελληνικού στρατού, εξέδωσε διαταγή παράταξης του τουρκικού στρατού στη γραμμή Μποζ Νταγ-Σαρρή Μπαμπά-Σεϊντή Γαζί, ξεκινώντας έτσι τη Μάχη του Εσκί Σεχίρ. Η Μάχη διαδραματίστηκε σε ανοιχτό πεδίο και συμμετείχαν όλες οι δυνάμεις των δύο στρατών. Η ελληνική πλευρά αιφνιδιασμένη, κλονίστηκε και υποχώρησε. Η διοίκηση της Στρατιάς, ευρισκόμενη μακριά από το μέτωπο, δεν ανέλαβε τη διεξαγωγή των επιχειρήσεων, αλλά η υποδειγματική συνεργασία των Ελλήνων μεράρχων, ανέτρεψε την κατάσταση. Η Μάχη διήρκεσε από τις 4 το πρωί ως τη νύχτα, με νίκη της ελληνικής στρατιάς και κατάληψη του Εσκί Σεχίρ. Ο τουρκικός στρατός υποχώρησε πέραν της γραμμής Εσκί Σεχίρ-Σεϊντη Γαζί.
Παρ’ όλα αυτά, ο ελληνικός στρατός αδράνησε αδικαιολόγητα και δεν καταδίωξε συστηματικά τις κεμαλικές δυνάμεις, οι οποίες υποχώρησαν ανενόχλητες. Η διαφυγή του κεμαλικού στρατού αποδείχθηκε ολέθρια, καθώς οδήγησε στην αιματηρή Μάχη του Σαγγαρίου και την αποτυχία κατάληψης της Άγκυρας, από τον ελληνικό στρατό.
Βιβλιογραφία
- Γ. Ρούσσος, Νεότερη Ιστορία του Ελληνικού Έθνους, τόμος 4
- Συλλογικό έργο, Ιστορία του Ελληνικού Έθνους, Νεότερος Ελληνισμός από το 1913 έως το 1941, τόμος ΙΕ΄
