Του Άγγελου Μεταλλίδη,
Ο Μοχάμεντ Ρεζά Παχλαβί ήταν βασιλιάς του Ιράν από τις 16 Σεπτεμβρίου 1941 ως την εκθρόνισή του, στις 11 Φεβρουαρίου 1979. To 1941, o πατέρας του θα αναγκαστεί να εγκαταλείψει τη χωρά, λόγω της εισβολής των Σοβιετικών και έτσι θα γίνει ο ίδιος βασιλιάς. Ωστόσο, ο Μοχάμεντ Ρεζά δεν ήθελε να στεφτεί κάτω από αυτές τις συνθήκες. Στόχος του ήταν η στέψη να γίνει όταν θα είχε ολοκληρώσει το μεταρρυθμιστικό του έργο.
Στις αρχές της δεκαετίας του 1950, ο Μοχάμεντ Ρεζά Παχλαβί συγκρούστηκε πολιτικά με τον Μοχάμεντ Μοσαντέκ, ο οποίος απέκτησε μεγάλη δημοτικότητα και διορίστηκε τελικά πρωθυπουργός το 1951. Ο Σάχης, τότε, έπρεπε να εγκαταλείψει τη χώρα κάτω από την πίεση της κυβέρνησης του Μοσαντέκ. Μπόρεσε, ωστόσο, να επανέλθει στην εξουσία το 1953, μετά από πραξικόπημα, που οργάνωσαν οι Η.Π.Α. και η Βρετανία, γνωστό με την ονομασία «Επιχείρηση Αίας».
Το μεταρρυθμιστικό πρόγραμμα, που ήθελε να εφαρμόσει, είχε στόχο να μετατρέψει το Ιράν σε μια χωρά που θα είναι πιο κοντά στα δυτικά πάρα στα ανατολικά πρότυπα, όπως ήταν μέχρι τότε. Μεγάλα βήματα έγιναν και στον τομέα των δικαιωμάτων, κυρίως των γυναικών. Προώθησε κοινωνικές και οικονομικές μεταρρυθμίσεις, διατηρώντας παράλληλα στενούς δεσμούς με τη Δύση και ειδικά με τις Η.Π.Α. Η «λευκή επανάσταση» περιελάμβανε την κατασκευή ενός εκτεταμένου σιδηροδρομικού, οδικού και αεροπορικού δικτύου, μια σειρά από αρδευτικά έργα, την προώθηση της βιομηχανικής ανάπτυξης, την ενίσχυση της παιδείας και της υγείας και κυρίως μια αγροτική μεταρρύθμιση, που συνοδεύτηκε από αναδιανομή της γης. Σταδιακά, όμως, άρχισε να χάνει την υποστήριξη του κλήρου, καθώς οι μεταρρυθμίσεις του έρχονταν σε αντίθεση με τις ισλαμικές αξίες. Κορύφωση αυτής της δυσαρέσκειας ήταν οι πολίτικες συγκρούσεις του 1953.
Πλέον, είχε καταλάβει ότι τα σχέδιά του ίσως να μην ολοκληρωθούν, για αυτό αποφάσισε να στεφθεί επιτέλους βασιλείας. Στις 28 Οκτωβρίου 1967, στο 48ο έτος της ζωής του και στο 27ο έτος της βασιλείας του, ο Ρεζά Παχλαβί στέφθηκε «βασιλεύς των βασιλέων» και «φως των Αρείων» και αμέσως γύρισε και τοποθέτησε στο κεφάλι της τρίτης συζύγου του, Φαράχ Ντιμπά, το στέμμα της αυτοκράτειρας. Η μεγαλοπρεπής τελετή έλαβε χώρα στα ανάκτορα του Γκολεστάν στην Τεχεράνη, παρουσία και μελών της οικογενείας, μεταξύ των οποίων της δίδυμης αδελφής του σάχη, Ασράφ, και του μικρού πρίγκιπα διάδοχου, Ρεζά. Ενδεικτική σε αυτό σημείο, πρέπει να πούμε, είναι η στέψη και της αυτοκράτειρας, δηλαδή της πρώτης γυναίκας που έχει δικαίωμα να κάνει κάτι τέτοιο στη χωρά του.
Η αυταρχική διακυβέρνησή του, τα φαινόμενα διαφθοράς, η ανάμειξη ξένων δυνάμεων και η δράση της μυστικής υπηρεσίας Σαβάκ, με στόχο να επιβληθεί σε όλες τις μορφές πολιτικής αντιπαράθεσης, προκάλεσαν κοινωνική δυσαρέσκεια, που εκδηλώθηκε με την Επανάσταση και οδήγησε, τελικά, στην απομάκρυνσή του από τη χώρα, ύστερα από 37 έτη βασιλείας, ενώ το Ιράν έγινε Ισλαμική Δημοκρατία με ηγέτη τον Αγιατολάχ Χομεϊνί.
Θα αναγκαστεί, τότε, να εγκαταλείψει οριστικά το Ιράν στις 16 Ιανουαρίου 1979 και ξεκίνησε σειρά ταξιδιών ανά τον κόσμο, όπως στην Αίγυπτο, στο Μαρόκο, στις Μπαχάμες και στο Μεξικό. Τέλος, πήγε στις Η.Π.Α., καθώς έπρεπε να ακολουθήσει θεραπεία για τον καρκίνο.
Πέθανε στις 27 Ιουλίου 1980 στο Κάιρο.
Είμαι προπτυχιακός φοιτητής του τμήματος Ιστορίας και Αρχαιολογίας του ΑΠΘ. Γεννήθηκα στις 12 Φεβρουαρίου 1998 και μεγάλωσα στην Καλαμαριά του νομού Θεσσαλονίκης. Τα επιστημονικά μου ενδιαφέροντα εντάσσονται στο χώρο της πολιτικής ιστορίας του νέου ελληνικού κράτους και στην διαμόρφωση των πολιτικών θεσμών και ιδεολογιών της νεότερης και σύγχρονης Ελλάδας.
