Της Χριστίνας-Τσαμπίκας Τρουμούχη,
Ένας νευραλγικής σημασίας τομέας, στον οποίο καλούνται να συνεργαστούν οι Η.Π.Α και η Ευρωπαϊκή Ένωση είναι αυτός της προστασίας των προσωπικών δεδομένων. Το ζήτημα, που κατ’ αρχάς ανακύπτει, σχετίζεται με την τύχη των προσωπικών δεδομένων, όσων κατοικούν στην Ευρώπη, ενώ, συγχρόνως χρησιμοποιούν ψηφιακές πλατφόρμες μεγάλων τεχνολογικών κολοσσών (Google, Facebook, Yahoo, Apple) που έχουν την έδρα τους στις Η.Π.Α. Είναι γεγονός, πως η αμερικανική νομοθεσία περί επιτήρησης, που επιτρέπει πολύ ευκολότερα σε κρατικές υπηρεσίες να έχουν πρόσβαση στα δεδομένα, αντιβαίνει στην ευρωπαϊκή νομοθεσία, η οποία παρέχει μεγαλύτερη προστασία. Στο πλαίσιο αυτό, τοποθετείται και η ακύρωση του συμφώνου Privacy Shield, που έλαβε χώρα στις 16 Ιουλίου.
Η Privacy Shield, αποκαλούμενη και ως «Ασπίδα Ιδιωτικότητας», είναι μία υπερατλαντική συμφωνία μέσω της οποίας καθίσταται εφικτή η μεταφορά δεδομένων από την Ευρώπη στις Η.Π.Α. Είχε προηγηθεί η συμφωνία Safe Harbor, που υπεγράφη το 2000, αλλά ακυρώθηκε το 2015, καθώς δεν παρείχε επαρκή προστασία των δεδομένων. Η Privacy Shield υπεγράφη 1 έτος μετά την ακύρωση της Safe Harbor, τον Ιούλιο του 2016 και αμέσως δέχθηκε τα πυρά του Αυστριακού νομομαθούς Maximilian Schrems, όπως ακριβώς συνέβη και με τη Safe Harbor. O Schrems, μετά τις αποκαλύψεις του Edward Snowden το 2013, πως μεγάλες τεχνολογικές εταιρείες είχαν πρόσβαση μέσω του νόμου Foreign Intelligence Services Act (FISA) σε προσωπικά δεδομένα, διαβιβάζοντας τα, στη συνέχεια, στην κυβέρνηση των Η.Π.Α. και σε υπηρεσίες πληροφοριών, όπως η NSA, κατήγγειλε στην Ιρλανδική Αρχή Προστασίας, πως τα δεδομένα του μεταβιβάζονταν από την Facebook Ireland Ltd. στην Facebook Inc. Αυτή του η καταγγελία κατέληξε στην ακύρωση της Safe Harbor. Πληροφορούμενος, όμως, αργότερα πως η μεταβίβαση δεν οφειλόταν στη Safe Harbor, αλλά στις «τυποποιημένες συμβατικές ρήτρες», προέβη εκ νέου σε καταγγελία που είχε ως αποτέλεσμα την ακύρωση της Privacy Shield. Μάλιστα, ήδη στις 12/06/2018, είχε προηγηθεί και η έγκριση ενός ψηφίσματος από τους ευρωβουλευτές, με το οποίο καλούσαν τις Η.Π.Α να συμμορφωθούν αναφορικά με τη Privacy Shield και το οποίο ανέφερε μεταξύ άλλων την υπόθεση παραβίασης προσωπικών δεδομένων «Facebook-Cambridge Analytica».
Η Ε.Ε. έχει τοποθετήσει σε εξέχουσα θέση το σεβασμό στην ιδιωτικότητα, η οποία μάλιστα προβλέπεται και στην Ευρωπαϊκή Σύμβαση Δικαιωμάτων του Ανθρώπου. Συνεπώς, επιτρέπει την ελεύθερη μεταβίβαση των προσωπικών δεδομένων, μόνο μέσα σε ένα πλαίσιο σεβασμού της ιδιωτικότητας και των θεμελιωδών δικαιωμάτων του ανθρώπου, κάτι το οποίο αντανακλάται μέσω του Κανονισμού Προστασίας Προσωπικών Δεδομένων (GDPR). Στόχος ήταν να αποτελέσει η Privacy Shield ένα μέσο περιφρούρησης της ιδιωτικής ζωής, που θα δέσμευε τους αμερικανικούς οργανισμούς να τηρούν ένα σύνολο αρχών, κάτι στο οποίο εν τέλει υστερούσε. Η ακύρωσή της, ήταν μία αναμενόμενη, για πολλούς απόφαση, καθώς, όπως τονίζει και ο Herwig Hofmann, ένας από τους δικηγόρους υπεράσπισης των υποθέσεων του Schrems ενώπιον του Δικαστηρίου της Ε.Ε.: «Δεν μπορεί να υπάρξει μεταφορά δεδομένων σε μια χώρα που παρουσιάζει μορφές μαζικής επιτήρησης». Παράλληλα, η συμφωνία αυτή δεν παρείχε «διασφαλίσεις για τους μη Αμερικανούς, τους οποίους μπορεί να αφορά», όπως έχει τονίσει ο Schrems.
Σε ανακοίνωση που εξέδωσε το Υπουργείο Εμπορίου των Η.Π.Α., γίνεται σαφές το πλήγμα που θα επιφέρει η απόφαση για τις επιχειρήσεις τόσο σε Ευρώπη όσο και σε Αμερική, και οι οποίες μεταφέρουν προσωπικά δεδομένα. Ωστόσο, οι «τυποποιημένες συμβατικές ρήτρες» εξακολουθούν να αποτελούν νόμιμο μηχανισμό μεταβίβασης δεδομένων, παρέχοντας μία διέξοδο στις επιχειρήσεις αυτές. Πρόκειται για έναν πιο ειδικό μηχανισμό μεταφοράς δεδομένων από την Ε.Ε. προς τρίτες χώρες, αντικαθιστώντας κατά κάποιο τρόπο τη Privacy Shield. Όπως έχει ειπωθεί από τον Schrems «οι Ηνωμένες Πολιτείες, πρέπει να τροποποιήσουν σημαντικά τους νόμους για την επιτήρηση, αν οι αμερικανικές εταιρίες θέλουν να συνεχίσουν να διαδραματίζουν σημαντικό ρόλο στην ευρωπαϊκή αγορά». Οι Η.Π.Α., ωστόσο, βρίσκονται στην ίδια κατάσταση με τις περισσότερες τρίτες χώρες σε σχέση με την Ευρώπη στον τομέα των προσωπικών δεδομένων, καθώς πλέον έχουν χάσει την ειδική πρόσβαση στην ευρωπαϊκή αγορά.
H ακύρωση της Privacy Shield αποτέλεσε μία νίκη για τους υπέρμαχους των προσωπικών ελευθεριών, καθώς μη παρέχοντας το κατάλληλο προστατευτικό πλαίσιο, καθιστούσε τα δεδομένα προσπελάσιμα από αμερικανικές υπηρεσίες χωρίς να παρεμβάλλεται το ευρωπαϊκό δίκαιο. Με την ακύρωσή της, η Ε.Ε. απέδειξε πως, συγκριτικά με τα οικονομικά οφέλη που θα είχε μέσω της μεταφοράς τεράστιου όγκου προσωπικών δεδομένων στους τεχνολογικούς κολοσσούς στις Η.Π.Α, θέτει σε πρώτη μοίρα τη διασφάλιση των δεδομένων των πολιτών της, επιβεβαιώνοντας τη σημαντικότητα αυτού του θεμελιώδους δικαιώματος, για αυτή.
Γεννήθηκε στη Ρόδο το 2001. Διανύει το πρώτο έτος των σπουδών της στη Νομική Σχολή του Δημοκρίτειου Πανεπιστημίου Θράκης. Έχει συμμετάσχει σε αρκετά προγράμματα με πολιτικό αντικείμενο, όπως η Βουλή των Εφήβων, το Euroscola, το Rhodes MrC καθώς και στο μάθημα των Διεθνών Σχέσεων του προγράμματος CTY στο Κολλέγιο Ανατόλια. Διαθέτει άριστη γνώση Αγγλικών, Γερμανικών και καλή γνώση Ιταλικών.
