Του Δημήτρη Τόλια
Αναμφισβήτητα, η πανδημία του κορωνοϊού άνοιξε βαθιές πληγές στην οικονομία, τραύματα τα οποία κλήθηκε να επουλώσει το κράτος. Πράγματι, αρκετοί κλάδοι ορθώς έγιναν αποδέκτες οικονομικών βοηθημάτων κάθε τύπου. Είτε μέσω επιδομάτων, είτε μέσω ρυθμίσεων απαλλαγών, ένα μεγάλο μέρος της κοινωνίας έλαβε στήριξη από το κράτος. Ωστόσο, η βοήθεια για ένα μεγάλο μέρος οικονομικών δρώντων δεν προήλθε άμεσα από πόρους του κράτους, αλλά από πόρους ιδιωτών μέσω ρυθμιστικών – αναδιανεμητικών πολιτικών.
Αναφέρομαι στο ζήτημα των ιδιοκτητών ακινήτων. Θα έλεγε κανείς, πως μια αναδιανομή από τους ιδιοκτήτες στους επιχειρηματίες βασίζεται σε μια λογική αναδιανεμητικών πολιτικών με στόχο τη σταθεροποίηση της οικονομίας. Όμως, μια τέτοια λογική είναι αντιφατική, όταν το μεγαλύτερο μέρος των ιδιοκτητών είναι μικροί ιδιοκτήτες, οι οποίοι πολλές φορές χρησιμοποιούν το μίσθιο που λαμβάνουν, ως βασικό μέσο επιβίωσης. Ευρύτερα, η λογική αυτή αντανακλά συνειρμικά το στερεότυπο του μεγαλοϊδιοκτήτη ως νομιμοποιητικό στοιχείο της πολιτικής.
Αυτό, ωστόσο, δεν είναι αληθές. Οι επιχειρήσεις από τον Μάρτη απαλλάσσονται από το 40% του ενοικίου που πληρώνουν στους ιδιοκτήτες του χώρου της επιχείρησης. Ένα μέτρο σωστό, καθώς οι επιχειρήσεις πράγματι (τουλάχιστον μέχρι και τον Μάιο) είχαν μεγάλες ζημιές στα κέρδη τους λόγω της υγειονομικής κρίσης. Όμως, τα ευρωπαϊκά κράτη που εφαρμόζουν συναφή πολιτική είναι προσεκτικά, ώστε να μην διαταράσσουν τον οικονομικό κύκλο, κάτι που δεν συμβαίνει στην Ελλάδα. Τα κράτη αυτά επιδοτούν αυτό το 40% του ενοικίου, ώστε ο ιδιοκτήτης να μην πλήττεται από την ρύθμιση. Αντίθετα, στην Ελλάδα, η απαλλαγή πλήττει τον ιδιοκτήτη!
Και όπως ανέφερα στην αρχή, δεν πρόκειται μόνο για μεγαλοϊδιοκτήτες. Υπάρχουν πολίτες, ιδιαίτερα φοιτητές, ανεξάρτητα μέλη οικογενειών, είτε ηλικιωμένοι μικροϊδιοκτήτες, οι οποίοι λαμβάνουν ενοίκια 400, 300 ακόμα και 200 ευρώ, τα οποία πολλές φορές αποτελούν την μόνη πηγή εισοδήματός τους, την οποία στερούνται με την ρύθμιση αυτή! Συνεπώς, δημιουργούνται ομάδες πολιτών, οι οποίες πλήττονται όχι από την κρίση του Covid, αλλά από την πολιτική αντιμετώπισής της.
Οι ομάδες αυτές των μικροϊδιοκτητών δεν έχουν ληφθεί υπόψιν από τον κυβερνητικό σχεδιασμό και πλήττονται βαριά. Τα μόνα μέτρα που λήφθηκαν για την «πυρόσβεση» των συνεπειών αυτής της πολιτικής, ήταν μια ελάχιστη -μπροστά στη ζημιά- φοροαπαλλαγή των ιδιοκτητών ακινήτων, μετά τις συστάσεις της Πανελλήνιας Ομοσπονδίας Ιδιοκτητών Ακινήτων. Ωστόσο, πολλοί διαμαρτυρόμενοι μικροϊδιοκτήτες, που πλέον με την απόφαση της κυβέρνησης για παράταση της απαλλαγής 40% του ενοικίου για όλο το καλοκαίρι, αντιμετωπίζουν δυσκολία στην ίδια την διαβίωσή τους, αντιδρούν απέναντι στην ομοσπονδία και φαίνεται να συγκροτούν μια νέα ομάδα πίεσης. Η νέα αυτή ομάδα, που συγκροτήθηκε μέσω του διαδικτύου, επιχειρεί να θέσει το ζήτημα στην δημόσια ατζέντα ,προκειμένου να διαμορφωθεί μια νέα στρατηγική για την επίλυση των προβλημάτων που προκάλεσε η πανδημία.
Προσπαθώντας να αξιολογήσουμε την κυβερνητική στρατηγική στο ζήτημα των ενοικίων, θα διαπιστώσουμε πως οι εκροές πηγάζουν από τον διάλογο κυβέρνησης – ομάδων πίεσης εμπόρων και επιχειρηματιών. Άλλωστε, η διασφάλιση ενός θετικού πεδίου για την λειτουργία των επιχειρήσεων αποτέλεσε έναν από τους βασικούς προεκλογικούς πυλώνες της Νέας Δημοκρατίας. Θετικά μέτρα για τις επιχειρήσεις είχαμε από τον Σεπτέμβριο με την μείωση της φορολόγησης και άλλες συναφείς νομοθετικές ρυθμίσεις.
Συνεπώς και στην περίπτωση αυτή, το κυβερνών κόμμα επιθυμώντας να τηρήσει το πρόγραμμά του και να παράσχει βοήθεια σε έναν κλάδο, που πλήττεται πραγματικά βαριά, εν μέσω της πανδημίας, προβαίνει στην ρύθμιση για την απαλλαγή ενοικίου. Ωστόσο, η πολιτική αυτή παρουσιάζει σοβαρότατες, παράπλευρες, αρνητικές επιπτώσεις στους ιδιοκτήτες ακινήτων και δη στους μικροϊδιοκτήτες ,οι οποίοι στερούνται ουσιαστικά τα μέσα επιβίωσής τους.
Είναι παράδοξο το γιατί δεν υιοθετήθηκε το ευρωπαϊκό μοντέλο με την επιδότηση ενός ποσοστού του ενοικίου. Η κυβέρνηση με τον ίδιο τρόπο που έδωσε οικονομικά βοηθήματα σε εργοδότες και εργαζομένους, θα ήταν σε θέση να επιδοτήσει ένα μέρος του ενοικίου, που υποχρεούνταν να πληρώσουν οι επιχειρήσεις που ενοικιάζουν χώρους εργασίας. Μάλιστα, οι συγκεκριμένες ομάδες ιδιοκτητών, σύμφωνα με κοινωνιολογικές εκλογικές αναλύσεις, τείνουν να συμπεριφέρονται κατά μεγάλα ποσοστά με φιλελεύθερο ή συντηρητικό τρόπο (καθώς, συνήθως δεν επιθυμούν τα προγράμματα υψηλής φορολόγησης των σοσιαλιστικών ή αριστερών κομμάτων).
Μάλιστα, η θεωρία αυτή επιβεβαιώνεται και από την ανάλυση της εκλογικής συμπεριφοράς στον ελληνικό χώρο. Επομένως, εάν κάνουμε ανάλυση στρατηγικής, η συγκεκριμένη πολιτική πλήττει αρκετά το κυβερνών κόμμα, καθώς δυσαρεστεί μεγάλο αριθμό δυνητικών ψηφοφόρων του. Από την άλλη, σαν ανάλυση πολιτικής (policy), η ρύθμιση, εφόσον, δεν αναδιανέμει ουσιαστικά και κοινωνικώς παραγωγικά (ωφελιμότητα), εάν χρειάζεται να συζητάμε με αυτούς τους όρους και προκαλεί τεράστια προβλήματα σε κοινωνικές ομάδες, αξιολογείται αρνητικά.
Το παράδοξο παραμένει. Γιατί δεν χρησιμοποιήθηκε η ευρωπαϊκή εμπειρία, ώστε οι εκροές πολιτικής να μην έχουν σοβαρότατες επιπτώσεις και ώστε το ίδιο το κυβερνών κόμμα να μην προκαλέσει ζημιά σε μεγάλο μέρος του ακροατηρίου του; Μια απάντηση θα μπορούσε να είναι η έλλειψη πόρων. Θα ήταν αστείο, ωστόσο, να ειπωθεί κάτι τέτοιο, αν εκπονήσουμε μια μέτρηση απόδοσης πόρων. Δόθηκαν αρκετά μεγαλύτερα ποσά, ακόμη και για κλάδους που δεν παρουσίασαν ιδιαίτερα μεγάλες ζημιές κατά την διάρκεια της πανδημίας.
Συνολικά, παρακολουθούμε μια παράδοξη από πλευράς κυβέρνησης και δυσβάστακτης από την πλευρά των μικροϊδιοκτητών εφαρμογή πολιτικής. Μόνη ρεαλιστική εξήγηση είναι το βεβιασμένο των αποφάσεων. Ωστόσο, με τους μήνες να περνούν η κυβέρνηση θα ήταν παρανοϊκό να μην αναδιαμορφώσει την πολιτική της στο συγκεκριμένο ζήτημα. Η εμπειρία από τις άλλες ευρωπαϊκές χώρες υπάρχει, εφαρμόζεται και επιτυγχάνει. Περισσότερη καθυστέρηση στο συγκεκριμένο ζήτημα είναι σίγουρο πως θα φουντώσει τις αντιδράσεις και θα εξαθλιώσει ακόμη περισσότερο τους μικροϊδιοκτήτες. Τις μακροπρόθεσμες οικονομικές επιπτώσεις, σε μεγάλο μέρος των καταναλωτών, δεν μπορώ να τις τεκμηριώσω. Μένει να παρακολουθήσουμε ποια θα είναι η δυνατότητα επιρροής της νέας ομάδας πίεσης, κατά πόσο η κυβέρνηση θα μπορέσει να ακούσει μέσα στην βαβούρα των στιγμών, τις φωνές απελπισίας και ποιο θα είναι το πολιτικό αντίκτυπο αυτής της πολιτικής.
Γεννήθηκε το 1998 και μεγάλωσε στον Ωρωπό Αττικής. Είναι προπτυχιακός φοιτητής του τμήματος Πολιτικών Επιστημών στο Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης, ενώ έχει φοιτήσει και για ένα έτος στο ίδιο τμήμα του Πανεπιστημίου Κρήτης. Είναι λάτρης της πολιτικής ιστορικής ανάλυσης και έρευνας. Ασχολείται με την ανίχνευση της διαδικασίας διάδοσης και τις επιδράσεις των πολιτικών ιδεών στην κοινωνία τόσο στο παρελθόν όσο και φυσικά στο σήμερα.
