Της Ανδριάνας Γιαντούρη,
Από τη γέννησή μας έως τα πρώτα μας βήματα, τις πρώτες μας διακοπές ή την πρώτη μέρα στον παιδικό σταθμό, είναι σχεδόν αδύνατο κάποιος από εμάς να ανακαλέσει αναμνήσεις από εκείνη την περίοδο της ζωής του. Μέχρι την ηλικία των 3-4 ετών τα παιδιά απορροφούν σαν σφουγγάρι οποιαδήποτε νέα πληροφορία, ωστόσο αν σκεφτούμε την πρώτη μας ανάμνηση ως παιδιά, πηγάζει από την πιο πρόσφατη παιδική ηλικία (συνήθως από τα 6 ή 7). Σε τι οφείλεται λοιπόν αυτό το τεράστιο κενό στην αυτοβιογραφία μας;
Η αδυναμία ανάκλησης παιδικών αναμνήσεων πριν από την ηλικία των 3-4 ονομάστηκε από τον πατέρα της ψυχολογίας, Sigmund Freud, «βρεφική αμνησία». Ο Freud υποστήριξε πως πρόκειται για τραυματικές μνήμες που πηγάζουν από την ψυχοσεξουαλική ανάπτυξη του νηπίου και καταπιέζονται από το ασυνείδητο μας.
Η θεωρία αυτή, ωστόσο, δεν έγινε αποδεκτή από τον επιστημονικό κόσμο γι’ αυτό και τα επόμενα χρόνια ένα πλήθος ερευνών επιχείρησε να εξηγήσει τη φύση του φαινομένου.
Οι επιστήμονες υποστηρίζουν ότι δεν πρόκειται απλώς για φυσιολογική απώλεια μνήμης που προκύπτει με το πέρασμα των χρόνων, όπως στους ενήλικες. Βάσει μιας έρευνας το 2012, οι αναμνήσεις από την παιδική μας ηλικίας που έχουν διαγραφεί είναι πολύ περισσότερες από την “forgetting curve”, όπως έμεινε γνωστή, ενός ενήλικα που δείχνει το πλήθος των πληροφοριών που αδυνατεί να ανακαλέσει ένας ενήλικας!
Από πλευράς βιολογικής ανάπτυξης, υπάρχει η άποψη ότι ο εγκέφαλος ενός μικρού παιδιού δεν διαθέτει αρκετή «πνευματική χωρητικότητα» ώστε να υποστηρίξει μια μακροχρόνια αυτοβιογραφική μνήμη. Με άλλα λόγια, ο ιππόκαμπος, που είναι το κέντρο του εγκεφάλου που ευθύνεται για την ανάκληση γεγονότων, δημιουργεί συνεχώς νέες νευρικές συνάψεις κατά τα 2-3 πρώτα χρόνια της ζωής. Μόνο όταν σταματήσουν να αναπτύσσονται αυτές οι συνάψεις ο ιππόκαμπος θα φτάσει στο κατάλληλο επίπεδο ωριμότητας για να σχηματίσει μακροπρόθεσμες μνήμες.
Η βρεφική αμνησία, ακόμη, θεωρείται από πολλούς επιστήμονες αποτέλεσμα ελλιπούς γλωσσικής ανάπτυξης του παιδιού. Το γεγονός ότι δεν έχουμε αναπτύξει γλωσσικές ικανότητες στην πρώιμη παιδική ηλικία δεν μας βοηθά να αποκωδικοποιήσουμε τα όσα συμβαίνουν γύρω μας, να τα κατανοήσουμε και πόσο μάλλον να τα αποτυπώσουμε στην ενήλικη ζωή μας. Ωστόσο, ισχυρό επιχείρημα που αμφισβητεί αυτή την άποψη είναι η εμφάνιση βρεφικής αμνησίας και σε εκ γενετής κωφάλαλους ανθρώπους!
Τέλος, αξίζει να σκεφτούμε και το ενδεχόμενο ότι ίσως και να μην έχει σχηματιστεί καμία μνήμη σε πρώτο επίπεδο! Το γεγονός ότι ο άνθρωπος έχει την δυνατότητα να οπτικοποιεί προτάσεις και λέξεις ίσως τροποποιεί πολλές αναμνήσεις μας με βάση αυτά που έχουμε ακούσει για αυτές από τους γονείς ή συγγενείς μας σχηματίζοντας μια τελείως διαφορετική εικόνα, ακόμα και αν αυτή έχει σαν αρχική βάση ένα πραγματικό γεγονός. Ίσως το ερώτημα τελικά δεν είναι γιατί δεν μπορούμε να θυμηθούμε τις παιδικές αναμνήσεις, αλλά αν πρέπει να εμπιστευόμαστε τις αναμνήσεις μας!
Γεννήθηκε στις 16 Δεκεμβρίου '99 στην Κομοτηνή και σπουδάζει Ιατρική στο Πανεπιστήμιο Κρήτης. Μιλάει Αγγλικά και Γερμανικά ενώ λατρεύει τα ταξίδια, έχοντας εξερευνήσει 10 Ευρωπαϊκές χώρες μέχρι στιγμής. Συμμετείχε στο εκπαιδευτικό πρόγραμμα «EUROSCOLA» στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο του Στρασβούργου. Ασχολείται με το τρέξιμο, το Taekwondo και διάφορες εκδηλώσεις ιατρικού περιεχομένου.
