Του Νικόλαου Τσελέντη,
Η γεωγραφία, ανέκαθεν, διαδραμάτιζε σημαντικό ρόλο στην πολιτική σκηνή. Η μελέτη των επιδράσεών της στις διεθνείς σχέσεις οδήγησε στη δημιουργία του επιστημονικού όρου της «γεωπολιτικής», ο οποίος εισήχθη το 1899 από τον Σουηδό πολιτικό και πολιτικό επιστήμονα, Rudolf Kjellén. Η γεωπολιτική αποτελεί μια μέθοδο μελέτης της εξωτερικής πολιτικής, ώστε να γίνει κατανοητή, να εξηγηθεί και, τελικά, να μπορεί να προβλεφθεί η συμπεριφορά των διεθνών πολιτικών δρώντων, μέσα από γεωγραφικές μεταβλητές. Άλλωστε, όπως έχει αποδειχθεί ουκ ολίγες φορές, τα μείζονα ζητήματα, που απασχολούν τις περισσότερες κυβερνήσεις, αφορούν στην επίλυση των συνοριακών τους διαφορών με τα γειτονικά τους κράτη. Μία τέτοια, λοιπόν, συνοριακή διαφορά εντοπίζεται στην περιοχή της Ευρασίας, μεταξύ της Αρμενίας και του Αζερμπαϊτζάν.
Η αντιπαράθεση των δύο χωρών σχετίζεται με τον έλεγχο της περιοχής Ναγκόρνο-Καραμπάχ, η οποία κείται στο νότιο Καύκασο και διαμορφώνει τα σύνορά τους προς ανατολάς. Για αιώνες, στο μέρος αυτό, κατοικούσαν και συνυπήρχαν, ως επί το πλείστον αρμονικά, τόσο Χριστιανοί, Αρμένιοι όσο και Μουσουλμάνοι τουρκόφωνοι και τουρκογενείς πληθυσμοί. Μάλιστα, ήδη από το 19ο αιώνα, η περιοχή εντάχθηκε στη ρωσική αυτοκρατορία, κάνοντας ευκολότερη την ειρηνική διαβίωση των κατοίκων μέχρι και το τέλος του Α΄ Παγκοσμίου Πολέμου. Οι ανακατατάξεις που προκάλεσε ο πόλεμος, αλλά και ο αντίκτυπος της μπολσεβικής επανάστασης, με την επακόλουθη ίδρυση της Σοβιετικής Ένωσης, ώθησαν τους νέους σοβιετικούς ηγέτες της περιοχής στην ανακήρυξη της Αυτόνομης Περιφέρειας Ναγκόρνο-Καραμπάχ, με εθνική αρμενική πλειοψηφία, εντός της Σοβιετικής Σοσιαλιστικής Δημοκρατίας του Αζερμπαϊτζάν, στα μέσα της δεκαετίας του 1920.
Όπως ήταν αναμενόμενο, η ισχυρή παρουσία των Αρμενίων προκαλούσε συχνά εντάσεις με τους Αζέρους, αμφισβητώντας σθεναρά την κυριαρχία των δεύτερων. Τη δεκαετία του 1980, όπου η σοβιετική κυριαρχία και ο έλεγχος υποχωρούσαν, η κρίση κορυφώθηκε, όταν το κοινοβούλιο της περιοχής ψήφισε την ένταξη της περιοχής στην Αρμενία. Επί μία εξαετία (1988-1994), τα στρατεύματα των δύο αντίπαλων κρατών συγκρούονταν ανελλιπώς∙ η κήρυξη της ανεξάρτητης δημοκρατίας του Καραμπάχ το 1991, με τη διάλυση της Σοβιετικής Ένωσης, κλιμάκωσε την εμπόλεμη κατάσταση. Ως αποτέλεσμα, περισσότεροι από 30.000 άνθρωποι έχασαν τη ζωή τους και τουλάχιστον 1 εκατομμύριο εγκατέλειψαν τις πατρογονικές εστίες τους, αδυνατώντας να επιστρέψουν σε αυτές. Χρειάστηκε η μεσολάβηση της Ρωσίας, το 1994, προκειμένου να συμφωνηθεί εκεχειρία, παραχωρώντας στη φίλα προσκείμενη Αρμενία, τον έλεγχο γύρω από την περιοχή του Ναγκόρνο-Καραμπάχ. Και παρόλο, που ούτε η ίδια η Αρμενία έχει προβεί στην επίσημη αναγνώριση της ανεξαρτησίας της περιοχής, εντούτοις, έχει γίνει ο κύριος οικονομικός και στρατιωτικός υποστηρικτής της.
Η συμφωνία για την κατάπαυση του πυρός, σε καμία περίπτωση, δε σημαίνει και την αποδοχή των συνόρων από τη μεριά του Αζερμπαϊτζάν. Αυτό έχει ως συνέπεια, τη συχνή παραβίαση της εκεχειρίας, με την καταγραφή μεμονωμένων περιστατικών. Χαρακτηριστικό παράδειγμα αποτελούν οι εχθροπραξίες, που σημειώθηκαν τον Απρίλιο του 2016, όπου σε διάστημα τεσσάρων ημερών σκοτώθηκαν περίπου 200 στρατιώτες και από τις δύο πλευρές. Κι ενώ, μέχρι στιγμής, όλες οι εντάσεις πραγματώνονταν στην περιοχή Ναγκόρνο-Καραμπάχ, στις 12 Ιουλίου ξεκίνησε ένας νέος κύκλος συγκρούσεων στη βορειοανατολική Αρμενία, στην περιοχή Tavush. Τίθεται εν αμφιβόλω, το ποιο κράτος παραβίασε τους όρους της συμφωνίας, αλλά σίγουρα δόθηκε συνέχεια και από το αντίπαλο στρατόπεδο, απαριθμώντας έως σήμερα 4 νεκρούς στρατιώτες για την Αρμενία και 11 για το Αζερμπαϊτζάν, μαζί με δεκάδες τραυματίες. Μάλιστα, οι δύο κυβερνήσεις τηρούν αδιάλλακτη στάση και δεν σκοπεύουν να υποχωρήσουν άμεσα.
Εν κατακλείδι, το επικρατούν καθεστώς, στην πολυπόθητη περιοχή του Ναγκόρνο-Καραμπάχ, εξακολουθεί να επηρεάζει τις σχέσεις Αρμενίας και Αζερμπαϊτζάν, υπενθυμίζοντας στο διεθνές στερέωμα, την αναγκαιότητα επίλυσης της διαφοράς. Μπορεί να αναγνωρίζεται από τα Ηνωμένα Έθνη ως νόμιμο τμήμα του Αζερμπαϊτζάν, αλλά, πρακτικά, η αυτοανακηρυχθείσα δημοκρατία του Καραμπάχ λειτουργεί ως de facto ανεξάρτητο κράτος, διατηρώντας στενές επαφές με την Αρμενία. Επιπλέον, τα συμφέροντα της Ρωσίας, η οποία υποστηρίζει την Αρμενία, και της Τουρκίας που τάσσεται υπέρ του Αζερμπαϊτζάν, πρέπει να ληφθούν σοβαρά υπόψιν, προτού παρθούν αποφάσεις. Έχει αποδειχθεί, εξάλλου, πως «ένα κομμάτι γης» μπορεί να προκαλέσει δυσανάλογα καταστροφικούς, ως προς τη γεωγραφική έκταση, πολέμους.
Γεννήθηκε το 2000 και μεγάλωσε στην Αθήνα. Είναι φοιτητής του τμήματος Διεθνών, Ευρωπαϊκών και Περιφερειακών Σπουδών στο Πάντειο Πανεπιστήμιο. Έχει παρακολουθήσει αρκετές ομιλίες και ημερίδες σχετικές με το αντικείμενο των σπουδών του. Ιδιαίτερη είναι η συμμετοχή του σε συνέδριο προσομοίωσης του ΟΗΕ (RhodesMRC). Είναι γνώστης της Αγγλικής και αυτήν την περίοδο διδάσκεται τη Γαλλική γλώσσα.
