Του Θάνου Κουλουβάκη,
Τα χρόνια περνούν και ο χρόνος τρέχει μπροστά μας. Οι εμπειρίες και τα βιώματα μάς κατακλύζουν και δημιουργούν τους ανθρώπους που γινόμαστε, μέσα σε ένα πλαίσιο αμοιβαίας συνδιαμόρφωσης. Έτσι προχωράμε σ’ αυτή τη ζωή· μέσα από τα λάθη και τα σωστά, τα οποία έρχονται στο φως και φανερώνουν νέους δρόμους που θα καθορίσουν την πορεία μας. Με τον ίδιο τρόπο διαμορφωνόμαστε κι εμείς· μέσα από τις αποφάσεις που πήραμε, από τους ανθρώπους που γνωρίσαμε και σαφώς από τις αναζητήσεις μας.
Αυτό το κείμενο δεν αποτελεί ένα δικό μου απολογισμό. Δεν θα μπορούσα να χωρέσω μέσα σε λίγες γραμμές –σε συγκεκριμένο αριθμό λέξεων– αυτά που έχω μάθει μέχρι τώρα μέσα από το ταξίδι, που ονομάζουμε ζωή. Αυτό το κείμενο αποτελεί –θα μπορούσα να πω– έναν συλλογικό προβληματισμό· μία συλλογική αναζήτηση, μέσα στην οποία θα ήθελα να εισάγω όσους και όσες το διαβάζουν. Κι αυτή η αναζήτηση ξεφεύγει από τους απολογισμούς και τις αναθεωρήσεις, δεν κατακρίνει τα λάθη – ή όσα εμείς ονομάσαμε λάθη.
Μέσα από αυτή την αναζήτηση, θα ήθελα να δείξω ότι τα χρόνια που περνούν δεν αποτελούν απλώς αριθμούς, μετρήσιμα μεγέθη, αλλά μαθήματα. Για να ακριβολογώ, θα ήθελα να δείξω ότι οι καταστάσεις που βιώνουμε δεν αποτελούν απλώς ιστορίες, τις οποίες θα διηγούμαστε, αλλά μικρές –ή και μεγάλες– αποκαλύψεις του εαυτού μας. Μία από τις υπέροχες ικανότητες που διαθέτουμε είναι αυτή της μνήμης. Είναι μεγάλο προσόν να κατορθώσουμε να τη χρησιμοποιήσουμε σωστά και όχι καταστροφικά για εμάς.
Ξεκινώντας, λοιπόν, το ταξίδι της αναζήτησης καλούμαστε να κοιτάξουμε το παρελθόν μας· να κάνουμε αναδρομές στις στιγμές που θεωρούμε ότι αποτελούν ορόσημα της ζωής μας. Ο χρόνος που έχει παρέλθει αδιαμφισβήτητα αλλοιώνει την ανάμνηση, όμως αυτό δεν είναι απαραίτητα κάτι αρνητικό. Ο Σοφοκλής είχε πει ότι «ο χρόνος αποκαλύπτει τα πάντα και τα φέρνει στο φως». Η θύμηση που μας έχει απομείνει, συνεπώς, δεν αποτελεί αναγκαστικά μία παραποιημένη εικόνα, αλλά μία αποκάλυψη. Διότι ενδέχεται σταδιακά να ανασύρουμε στιγμές από το παρελθόν, τις οποίες είχαμε αφήσει στην άκρη για πολλά χρόνια.
Από εκεί κι έπειτα είναι στο χέρι μας το πώς θα διαχειριστούμε αυτές τις αναμνήσεις. Θεωρώ ότι δεν είναι ωφέλιμο να πνιγούμε μέσα σε αυτές και να τους επιτρέψουμε να μας διαλύσουν συναισθηματικά. Σίγουρα αυτό δεν είναι εύκολο· αντιθέτως, η διαδικασία που περιγράφω είναι επίπονη και χρονοβόρα. Όμως, αν τα καταφέρουμε –αν ξεφύγουμε από τα έντονα συναισθήματα που μας προκάλεσαν κάποιες αναμνήσεις– ίσως εντοπίσουμε επιμέρους γεγονότα ή συναισθήματα, τα οποία μπορούν να μας διαφωτίσουν και να μας βοηθήσουν να κατανοήσουμε περισσότερο τους εαυτούς μας.
Όταν μεγαλώσουμε πολύ, λοιπόν, οι διηγήσεις μας δεν θα αποτελούν απλώς μικρές ιστορίες, οι οποίες θα μπορούσαν κάλλιστα να λέγονται ελαφρά τη καρδία. Θα αποτελούν μαθήματα, τα οποία θα δίνονται τόσο στον ίδιο μας τον εαυτό όσο και στους συνομιλητές και στις συνομιλήτριες μας. Νομίζω ότι αυτή είναι η ουσία του παρελθόντος – να μας διδάσκει και να μας διαφωτίζει. Παράλληλα, θεωρώ ότι η ουσία του χρόνου είναι να μας αποκαλύπτει κομμάτια της ζωής μας που για χρόνια αφήναμε στο σκοτάδι. Κλείνοντας, θα ήθελα να παραθέσω τα λόγια του Ευριπίδη σχετικά με το χρόνο.
«Ο χρόνος δίνει όλες τις απαντήσεις. Είναι πολύ ομιλητικός και δεν χρειάζεται καν τις ερωτήσεις».
