Της Μαριλίζας Τεμπλαλέξη,
Η Ταϊβάν ή αλλιώς Δημοκρατία της Κίνας αποτελεί νησί της Ανατολικής Ασίας. Ο πληθυσμός της ανέρχεται σε 23.604.265 κατοίκους. Χωρίζεται από την Κίνα με το στενό της Ταϊβάν. Ήταν άρρηκτα συνδεδεμένη με την απέναντι περιοχή Φουτζιάν και πολλοί ντόπιοι μετακινήθηκαν σε αυτή, όταν άρχισαν να καταφτάνουν μαζικά λαοί της δυναστείας των Χαν, κατά τα μέσα του 1000 π.Χ. Σημαντικός κρίθηκε και ο ρόλος των Μογγόλων, οι οποίοι έκαναν το νησί επαρχία της τότε κινεζικής αυτοκρατορίας.
Έντονο ήταν και το ευρωπαϊκό ενδιαφέρον με τους Ολλανδούς να επικρατούν, θέτοντας υπό τον έλεγχό τους τα λιμάνια και τις παράκτιες περιοχές. Με την έντονη ευρωπαϊκή κινητικότητα, το ενδιαφέρον του κινέζικου Βασιλείου μετατοπίστηκε από την ηπειρωτική χώρα στα θαλάσσια μέρη του νησιού. Αθρόοι αριθμοί Κινέζων αποίκισαν την Ταϊβάν κατά τον 18ο και 19ο αι., η οποία κατέστη έρμαιο των ιμπεριαλιστικών πολιτικών των Δυτικών και των Ιαπώνων. Μετά από άσκηση χωρικής πίεσης, μέσω αμερικανικών και ιαπωνικών επιδρομών, η Ιαπωνία αποκτά και επίσημα τον έλεγχο του νησιού το 1895, με τη συνθήκη του Σιμονοσέκι.
Κατά τη διάρκεια της ιαπωνικής εξουσίας, οι οικονομικοί δείκτες της Ταϊβάν φαίνονταν να παρουσιάζουν έντονο δυναμισμό, ωστόσο το μεγαλύτερο μέρος των Κινέζων αποίκων εξακολουθούσαν να επιθυμούν την ανάληψη της εξουσίας από την Κίνα. Σημείο καμπής θεωρείται το έτος 1943, όταν στη διάσκεψη του Καΐρου συμφωνήθηκε να επιστρέψει η Ταϊβάν στην Κίνα, μετά το πέρας του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου. Η επικύρωση επήλθε στη διάσκεψη του Πότσνταμ δύο χρόνια μετά.
Με τη συνεχή και άμεση στρατιωτική συμβολή των ΗΠΑ υπέρ της Ταϊβάν και με τη συμβολή του στρατηγού Τσανγκ Κάι-σεκ, επικυρώθηκε στα τέλη του 1954 η στρατιωτική συμφωνία για παροχή αμοιβαίας βοήθειας σε περίπτωση πολέμου, εφόσον η απειλή ερχόμενη από το Πεκίνο παρέμενε ανοιχτή. Με την πάροδο του χρόνου και την ομαλοποίηση του υπάρχοντος εχθρικού status quo, δόθηκε χώρος στη διπλωματία να ενεργήσει και να διευρύνει τον διάλογο των δύο μερών, σχετικά με το ζήτημα της αναγνώρισης της επίσημης κυβέρνησης της Κίνας.
Στις αρχές της δεκαετίας του 1970, η ευνοϊκή προς την Ταϊβάν στάση αρχίζει να μεταστρέφεται, με τον τότε Αμερικανό πρόεδρο, Ρίτσαρντ Νίξον, να εφαρμόζει μια αναθεωρητική πολιτική για τα κράτη του Ειρηνικού Ωκεανού, την Ανατολική και Νοτιοανατολική Ασία. Αυτό φάνηκε και με την ταυτόχρονη αντικατάσταση και εισδοχή της Λαϊκής Δημοκρατίας της Κίνας στο Συμβούλιο Ασφαλείας του ΟΗΕ. Ακόμη, το 1972 ο Νίξον επισκέπτεται την Κίνα και αποδέχεται το διακύβευμα ότι η Ταϊβάν αποτελεί μέρος της Κίνας με παράλληλη υπόσχεση σταδιακής αποστρατικοποίησης του νησιού για τη δημιουργία θετικότερου κλίματος.
Το 1979 οι ΗΠΑ διακόπτουν τις διπλωματικές επαφές με την Ταϊβάν, οι οποίες όμως συνεχίστηκαν σε μη κυβερνητικό επίπεδο με παράλληλη διατήρηση των εμπορικών συναλλαγών, όπως και την εισαγωγή αμερικανικών όπλων. Το 1981 η Ταϊβάν απέρριψε την πρόταση της Κίνας για επανένωση, ενώ 6 χρόνια αργότερα, το 1987, άρθηκε ο στρατιωτικός νόμος οπότε και πλέον μπορούσαν και άλλα κόμματα, εκτός του υπάρχοντος Κουόμιντανγκ, να θέτουν υποψηφιότητα. Το 1989, πάρα την έντονη πίεση για επανένωση από την πλευρά της Κίνας, η Ταϊβάν διατήρησε την στάση της. Παράλληλα, δόθηκε τέλος στην εμπόλεμη κατάσταση των δύο μερών. Αξιοσημείωτο καθίσταται το επίτευγμα στην εξωτερική πολιτική που ακολούθησε τον Ιούνιο του 1995 ο πρόεδρος Λι Τενγκ-χούι, με την επίσκεψή του στην Αμερική, ενώ το 1997 ο Δαλάι Λάμα από το Θιβέτ πραγματοποίησε επίσης επίσκεψη στο νησί της Ταϊβάν, παρά την κινεζική αντίσταση.
Στις προεδρικές εκλογές του 2000, τα ηνία της εξουσίας αναλαμβάνει ο Τσεν Σούι-μπιαν, ο οποίος ήταν ανοιχτός στη διενέργεια διαλόγων με τη Λαϊκή Δημοκρατία της Κίνας, αλλά μη αποδεχόμενος το προτεινόμενο σύστημα του «ενός έθνους με δύο συστήματα». Λίγο καιρό μετά, ανακοινώνεται από το κοινοβούλιο της Ταϊβάν η άρση των 50 ετών των εμπορικών σχέσεων με την Κίνα και το 1949 για πρώτη φορά πραγματοποιούνται ελεύθερα ταξίδια από και προς Ταϊβάν και Κίνα αντίστοιχα. Το 2002 η Ταϊβάν εντάσσεται και επίσημα στον Παγκόσμιο Οργανισμό Εμπορίου (ΠΟΕ), αλλά η Κίνα ασκεί βέτο στη δέκατη αίτηση εισδοχής της στον ΟΗΕ.
Βιβλιογραφία
- Εγκυκλοπαίδεια Δομή, Τόμος 28, σελ. 203-206
- BBC, What’s behind the China-Taiwan divide?, https://www.bbc.com/news/world-asia-34729538
Γεννηθείσα το 1998 στην Αθήνα, σπουδάζει στο τμήμα Πολιτικής Επιστήμης και Διεθνών Σχέσεων του Πανεπιστημίου Πελοποννήσου. Έχει παρευρεθεί σε σημαντικό αριθμό συνεδρίων, που αφορούν το αντικείμενο σπουδών της. Στο OffLine Post συνεισφέρει αρθρογραφώντας στην κατηγορία της Ιστορίας.
