Της Χριστίνας Σονούντα,
Η ψυχοθεραπεία έχει βοηθήσει πάρα πολλούς ανθρώπους. Είναι μία θεραπεία ομιλητική. Σύμφωνα όμως, με τον ορισμό που δίνουν τα λεξικά, ο όρος ψυχοθεραπεία είναι: «οποιαδήποτε θεραπεία μέσω ψυχικών μεθόδων», ενώ ο όρος «ψυχικός» σημαίνει «αυτόν που αφορά το πνεύμα, τη σκέψη ως αρχή στην οποία προσαρτάται μία κατηγορία εμπειρικών γεγονότων». Τα άτομα που απευθύνονται στους ειδικούς είναι άτομα που αντιμετωπίζουν ή αντιμετώπιζαν στο παρελθόν προβλήματα συναισθηματικά ή ψυχολογικά. Οι ειδικοί δεν είναι μόνο οι ψυχίατροι ή οι ψυχολόγοι, κάθε περίπτωση είναι διαφορετική και εξαρτάται από την ηλικία και το πρόβλημα. Υπάρχουν ακόμα ο σύμβουλος ψυχικής υγείας, ο εναλλακτικός ιατρός (με μία ευρύτερη έννοια), ο κοινωνικός λειτουργός, ο παιδοψυχολόγος, και ο παιδοψυχίατρος.
Η ψυχοθεραπεία δεν είναι μια καινούρια θεραπεία της εποχής, αλλά υπήρχε πριν από τα τέλη του 19ου αιώνα όπου εμφανίστηκε ο όρος της, εφαρμόζονταν ήδη διάφορες πρακτικές ψυχολογικής βοήθειας. Συνδεόταν με τη θρησκεία, την ιατρική, καθώς και με υποθέσεις που γίνονταν, σύμφωνα με τις οποίες οι μάγοι διέθεταν μία θεραπευτική ικανότητα μέσω τεχνικών τελετουργιών. Οι κοινωνικές πρακτικές αυτές ήταν και παραμένουν στενά συνδεδεμένες με τον πολιτισμό, είτε πρόκειται για σαμανισμό, για την πνευματική κατεύθυνση της χριστιανικής δύσης, για ορισμένες μορφές της παραδοσιακής ιατρικής είτε για τη δραστηριότητα των κάθε είδους πρακτικών ιατρών, μάγων και θαυματοποιών. Η πρόσφατη ανάπτυξη της κοινωνικής ανθρωπολογίας και της εθνοψυχιατρικής κατέδειξε ότι συνδέονταν ποικιλοτρόπως και σε μεγάλο βαθμό με δοξασίες και μύθους. Η ανάπτυξη της επιστημονικής ιατρικής δεν αναιρεί την ψυχοθεραπευτική διάσταση οποιασδήποτε θεραπευτικής αγωγής, η οποία είναι παρούσα σε θεραπευτικό βαθμό σε όλες τις ιατρικές παραϊατρικές ειδικότητες, έστω κι αν ο τεχνικός τους χαρακτήρας αποκρύπτει τη συνεισφορά της συμβολικής τους αποτελεσματικότητας, η οποία άλλωστε εξηγεί το φαινόμενο “placebo” (εικονικό φάρμακο) των φαρμακευτικών αγωγών.
Η κοινωνία μας είναι κλειστή και δυστυχώς περιβάλλεται διαρκώς από αρνητικές κριτικές, στερεότυπα και προκαταλήψεις, ενώ το ίδιο ισχύει και στην περίπτωση της ψυχοθεραπείας, εν έτει 2020 και λόγω της εκπαίδευσης καθώς και της σωστής ενημέρωσης για το αντικείμενο αυτό, το αρνητικό ποσοστό έχει μειωθεί. Φυσικά, οι πληροφορίες που οι ενδιαφερόμενοι λαμβάνουν δεν είναι αρκετές για να ξεκινήσουν οι ίδιοι ψυχοθεραπεία ή να παρακινήσουν άλλα άτομα. Ωστόσο, «η ψυχοθεραπεία δεν είναι για όλους, χρειάζεται έναν καλό και έντιμο ψυχοθεραπευτή και έναν δυνατό θεραπευόμενο». Η πλειοψηφία των ανθρώπων αγαπά τα προβλήματά της περισσότερο από τις λύσεις τους, γιατί έμαθε να ζει μ’ αυτά και μέσα από αυτά να αναγνωρίζει τον εαυτό της. Γι’ αυτόν τον λόγο, ο μεγαλύτερος «εχθρός» του ανθρώπου είναι η συνήθεια. Οι αλλαγές τρομοκρατούν τους περισσότερους ανθρώπους, κυρίως όταν αυτές καλούνται να αλλάξουν τον τρόπο ζωής τους. Ο θεραπευόμενος πρέπει να αναλάβει τις ευθύνες του για τις επιλογές του, καθώς και για τις πράξεις του χωρίς να «ρίχνει» τις ευθύνες στους άλλους. Επιπρόσθετα, κάθε άτομο που αποπειράται να ξεκινήσει προσωπική ψυχοθεραπεία πρέπει να γνωρίζει ότι αυτή είναι τόσο μοναδική και ταυτόχρονα ιδιαίτερη, καθώς έχει εξατομικευτεί να ταιριάζει σε κάθε περίπτωση κάθε ατόμου ως προς τα κίνητρα και τα προσόντα των υποψηφίων, καθώς και η αποτελεσματικότητά της μαζί με τα χαρακτηριστικά που έχουν σε αυτήν τα υποψήφια μέλη, δηλαδή ο θεραπευόμενος και ο θεραπευτής. Βέβαια, η ύπαρξη θετικών αποτελεσμάτων από τη συγκεκριμένη θεραπευτική συνεργασία εξαρτάται από διάφορους παράγοντες: τις γνώσεις καθώς και την επαγγελματική εμπειρία του ψυχοθεραπευτή ή και τους λόγους που οδήγησαν τον θεραπευόμενο να ξεκινήσει τη θεραπεία του (κίνητρα, ωριμότητα). Ακόμα, σημαντικές παράμετροι αποτελούν οι (ψυχικές) πληγές και τα «σημάδια» που του έχει αφήσει το παρελθόν και πώς τον επηρεάζουν στην καθημερινότητά του σήμερα. Σίγουρα για να υπάρχει μια σωστή συνεργασία ανάμεσα στον θεραπευτή και στον θεραπευόμενο πρέπει να «ταιριάζουν». Πρέπει δηλαδή να αναρωτηθούν αν συνειδητά και ασυνείδητα οι ψυχές τους ταιριάζουν, κατά πόσο είναι ικανοί και πρόθυμοι και οι δύο τους για την αυτοαποκάλυψη. Πρέπει επίσης να συζητήσουν αν ταιριάζουν οι τρόποι που αντιλαμβάνονται την «ψυχοθεραπεία» και τις προσδοκίες που έχουν από αυτή. Μερικά βασικά ερωτήματα που πρέπει επίσης να τεθούν είναι μέχρι ποιο σημείο της αυτοαποκάλυψης μπορεί και θέλει να φτάσει ο θεραπευόμενος. Ο θεραπευτής μπορεί να τον ακολουθήσει; Σε ποιο βαθμό και πόσο ανοιχτά μπορούν να μιλήσουν, έχοντας ως αντικείμενο συζήτησης τη θεραπευτική επικοινωνία (θεραπευτική σχέση, συνεργασία); Σε ποιο βαθμό μπορεί να επανεξετάζει και να βάζει τα συναισθήματά του σε λέξεις ο θεραπευόμενος; Όλες οι παράμετροι αυτές, εφόσον κατανοηθούν και συζητηθούν εντός του θεραπευτικού πλαισίου, μπορούν να ξεκινήσουν εμβαθύνοντας τη θεραπεία, αφού ορίσουν το σημαντικότερο κομμάτι, δηλαδή τη θεραπευτική διάδραση, την πορεία και την τελική έκβαση. Για τους λόγους αυτούς, η ψυχοθεραπεία δεν είναι για όλους, πρέπει εκείνος που την ξεκινά να έχει την αντίληψη, την εξυπνάδα και την ικανότητα να λεκτικοποιεί την εσωτερική του εμπειρία, καθώς επίσης και να έχει υπομονή διότι η ψυχοθεραπεία θέλει χρόνο για να υπάρξουν αλλαγές.
Φυσικά δεν υπάρχει μόνο η ατομική ψυχοθεραπεία αλλά υπάρχει και η ομαδική το λεγόμενο (group therapy). Η ατομική με την ομαδική ψυχοθεραπεία έχουν κάποια κοινά αλλά και κάποιες διαφορές. Ένα κοινό σημείο που έχουν και οι δύο μορφές ψυχοθεραπείας (ατομική, ομαδική) είναι ότι ο βασικός στόχος τους είναι η βελτίωση της ικανότητας να αντιμετωπίζουν και να ανταπεξέρχονται στις δυσκολίες τους, αλλά και στα προβλήματά τους ικανοποιητικά. Στην συνεδρία της ατομικής ψυχοθεραπείας βρίσκονται μόνο ο θεραπευτής και ο θεραπευόμενος ενώ στην ομαδική ψυχοθεραπεία βρίσκονται μία ομάδα ανθρώπων με έναν ίσως και δύο ψυχοθεραπευτές. Τι πρέπει να ξέρουμε για την ομαδική ψυχοθεραπεία; Η ομαδική ψυχοθεραπεία δίνει ιδιαίτερη προσοχή στις διαπροσωπικές αλληλεπιδράσεις, δηλαδή στα προβλήματα των διαπροσωπικών σχέσεων αλλά και σε προβλήματα. Κατάθλιψη, διατροφικές διαταραχές, άγχος, φοβίες είναι μερικά από αυτά που γίνονται συχνά αντικείμενο ψυχοθεραπευτικής αντιμετώπισης. Σκοπός της ομαδικής ψυχοθεραπείας είναι να παρέχει βοήθεια στα άτομα τα οποία συμμετέχουν αντιμετωπίζοντας μέσα από την ομάδα τις συναισθηματικές τους δυσκολίες πιο αποτελεσματικά. Πολύ σημαντικό είναι ότι ο ψυχοθεραπευτής επιλέγει τα άτομα που θα μπουν στην ομάδα και θα αποκομίσουν οφέλη από την συγκεκριμένη μορφή ψυχοθεραπείας.
Αρκετοί άνθρωποι ίσως να μην έχουν την οικονομική ευχέρεια να αντεπεξέλθουν οικονομικά, ώστε να μπορούν να πληρώσουν τον ψυχοθεραπευτή. Αυτό δεν αποτελεί πρόβλημα καθώς υπάρχουν πολλές δημόσιες υπηρεσίες οι οποίες παρέχουν δωρεάν ψυχοθεραπεία. Ανάλογα με τον τόπο κατοικίας την ηλικία αλλά και το πρόβλημα ή τα προβλήματα που αντιμετωπίζουν, μπορούν να βρουν το κατάλληλο κέντρο. Ίσως να υπάρχει καθυστέρηση καθώς υπάρχει πολύς κόσμος που πηγαίνει και το προσωπικό είναι λίγο σε τέτοιες υπηρεσίες, όμως μία μικρή καθυστέρηση δεν πρέπει να παραμεληθεί. Είναι εξίσου σημαντικό να γιατρεύεις μία πληγή στην ψυχή, σου όπως στο σώμα σου!
ΠΗΓΕΣ
- Bernard Brusset Annee 2005, “Les psychotherapies” (Ques sais-je?) Presses Universitaires de France
- Νίκος Γ. Παπαδόπουλος, «Ψυχολογία Σύγχρονη Πειραματική» Αθήνα 4η (1996)
- G Jung, “The undiscovered self” Princeton University (2011)
- Δρ. Γρηγόρης Βασιλειάδης, «Η ψυχοθεραπεία είναι για όσους το λέει η ψυχή τους» (2020)
- Ολιστικός Ψυχίατρος Αριστοτέλης Βάθης, Therapia.gr «Τα οφέλη της ψυχοθεραπείας» (2017)
- Δρ. Γρηγόρης Βασιλειάδης, «Τι είναι ομαδική ψυχοθεραπεία (grouptherapy);» (2020)
Γεννήθηκε στην Αθήνα και μεγάλωσε στη Ναύπακτο. Είναι τριτοετής φοιτήτρια Ψυχολογίας στο Πανεπιστήμιο Νεάπολις στην Πάφο ενώ έχει και πτυχίο στο πιάνο. Στον ελεύθερό της χρόνο ασχολείται με τον αθλητισμό, διαβάζει λογοτεχνικά βιβλία, παίζει πιάνο και ερασιτεχνικά κιθάρα.
