Του Δημήτρη Τόλια,
Η περίοδος που διανύουμε αποτελεί το μεταίχμιο μεταξύ της πρώτης και της δεύτερης φάσης του εκλογικού κύκλου. Σύμφωνα με τη θεωρία αυτή, η χρονική διάρκεια της θητείας μια εκλεγμένης αρχής τέμνεται σε τρία κομμάτια: Την περίοδο χάριτος, την κυβερνητική φθορά και την σύγκλιση. Η πρώτη περίοδος παύει περίπου στην συμπλήρωση ενός έτους από την ημέρα εκλογής, ενώ η δεύτερη περίοδος παύει ένα χρόνο πριν την λήξη της θητείας. Επομένως, σύμφωνα με τη θεωρία αυτή, η κυβέρνηση της Νέας Δημοκρατίας που συμπλήρωσε πριν λίγες ημέρες έναν χρόνο από την ημέρα εκλογής της, σταδιακά εισέρχεται στην δεύτερη και επίπονη για τις κυβερνήσεις φάση, αυτή των απωλειών. Αξίζει, συνεπώς, να αναλύσουμε ποια ήταν τα βασικά χαρακτηριστικά της πρώτης περιόδου του εκλογικού κύκλου.
Για αναλυτικούς λόγους, θα χωρίσουμε αυτήν την περίοδο σε δύο υπο-περιόδους, εκείνη του 2019 και εκείνη του 2020. Στο άρθρο αυτό, θα εστιάσουμε στις πολιτικές που διαμορφώθηκαν, στις επικοινωνιακές απαντήσεις των κομμάτων στο πολιτικό πλαίσιο και στα σημαντικότερα ζητήματα ατζέντας που τέθηκαν εσωτερικά ή εξωτερικά.
Α. 2019
Η κυβέρνηση επιδόθηκε σε έναν πολύ ενεργητικό ρόλο με διαρκείς ψηφίσεις νομοσχεδίων «υψηλής πολιτικής» που προκάλεσε σύντομη συσπείρωση Φιλελεύθερων, αλλά και συντηρητικών μερίδων της κοινής γνώμης. Χαρακτηριστικές ήταν οι πολιτικές για το πανεπιστημιακό άσυλο, οι μειώσεις φόρων (ειδικά στις επιχειρήσεις) και η ενίσχυση της αστυνομίας. Με την ένταξη των ζητημάτων αυτών στην ατζέντα, η κυβέρνηση αφενός έκανε πράξη την επιφάνεια του προεκλογικού της προγράμματος και αφετέρου αναπαρήγαγε ιδεολογία που συνέδραμε στην ραγδαία συσπείρωση του δυναμικού εκλογικού κοινού του κόμματος. Παράλληλα, η δόμηση ενός διοικητικού προφίλ που αντλεί στήριξη μέσω ενός τεχνοκρατικού, ειδικευμένου στην υλοποίηση στόχων δυναμικού, ενδυνάμωσε την εκσυγχρονιστική εικόνα, που εξέπεμπε το κυβερνητικό κόμμα στην κοινή γνώμη.
Το ιδιαίτερο χαρακτηριστικό αυτής της περιόδου ήταν η μη απότομη διακοπή της δυναμικής της προεκλογικής καμπάνιας. Τα επιτελεία των δύο μεγάλων κομμάτων συνέχισαν να εργάζονται κατά την περίοδο σε ρυθμούς πανομοιότυπους με αυτούς πριν τις εκλογές. Σίγουρα, το εκτεταμένο χρονικά προεκλογικό κλίμα λόγω των πολλών εκλογών (Απρίλιος-Ιούλιος) έπαιξε σημαντικό ρόλο. Τόσο η Νέα Δημοκρατία, εμφανίστηκε κατά την περίοδο αυτή αρκετά «έτοιμη» στο να διαχειριστεί επικοινωνιακά τις κατά τόπους και χρόνους καταστάσεις πολιτικής που εμφανίζονταν, όσο και ο ΣΥΡΙΖΑ φάνηκε να συνεχίζει τις περιοδείες σε διάφορες πόλεις προς τον στόχο της «ανασυγκρότησης». Το κόμμα όμως σταδιακά άρχισε να αντιλαμβάνεται δύο πολύ σημαντικά προβλήματα που θα είχε να αντιμετωπίσει.
Η κυβερνητική άνοδος σταμάτησε διατηρήσιμη από τα τέλη του 2019. Τον Νοέμβρη και τον Δεκέμβρη, οι ζυμώσεις στα ζητήματα ασφάλειας, με πολλές εικόνες αστυνομικής βίας να βλέπουν το φως από την αντιπολίτευση οδήγησε σε μια μικρή συσπείρωση τον αριστερό χώρο, ενώ προκάλεσε έντονα φαινόμενα αντιποίνων. Η συσπείρωση του κυβερνητικού κόμματος, ωστόσο, παρέμενε στάσιμη στα υψηλά ποσοστά που συγκέντρωνε από τις αρχές της θητείας της, καθώς το μείγμα φιλελεύθερων εκσυγχρονιστικών (μεταρρυθμίσεις) και συντηρητικών (ιδεολογικές επεμβάσεις) πολιτικών, αξιολογήθηκε αρκετά θετικά από το δυναμικό ακροατήριο του κόμματος.
Από την άλλη, ο ΣΥΡΙΖΑ όπως και τα άλλα κόμματα, άρχισε να έρχεται αντιμέτωπος με δύο σοβαρά ζητήματα. Πρώτον, με την αδυναμία του να θέσει ζητήματα στην ατζέντα, ερχόμενος κατά μέτωπο με την πολιτική αφωνία και κατά δεύτερον με τις εσωτερικές τριβές στο εσωτερικό του κόμματος που αυξάνονταν με την ενίσχυση της συγκατοίκησης παλαιών και νέων στελεχών. Εσωτερικά προβλήματα παρατηρούνται και στον ΚΙΝΑΛ με το συνέδριο-φιάσκο που διοργάνωσε, ενώ τα υπόλοιπα κόμματα της Βουλής έπεσαν στην παγίδα της πολιτικής αφωνίας με μικρές αναλαμπές να παρουσιάζουν μόνο το ΜΕΡΑ25 και η Ελληνική Λύση.
Β. 2020
Η έλευση του 2020, θα φέρει στο προσκήνιο ραγδαίες εξελίξεις, που θα αλλάξουν άρδην την δυναμική της κυβέρνησης. Το ζήτημα της αστυνομικής βίας αποτελούσε ένα «μη ζήτημα» στον δημόσιο λόγο του ακροατηρίου, που ήταν θετικά κινούμενο προς την Κυβέρνηση μέχρι τα γεγονότα στην Λέσβο. Η έντονη αστυνομική επέμβαση και χρήση βίας σε μια ευρεία κοινωνική ομάδα κατοίκων προκάλεσε σημαντική φθορά στο κόμμα της ΝΔ. Η σύμπτυξη μεταναστευτικού και ασφάλειας και οι αδυναμίες που παρουσίασε η κυβέρνηση στην διαχείριση του προσφυγικού-μεταναστευτικού αποτέλεσε σημείο απογοήτευσης για συντηρητικές και αντιδραστικές μερίδες της κοινής γνώμης.
Η τάση, ωστόσο, αυτή θα αλλάξει άρδην με τα γεγονότα στον Έβρο. Η ακριβής, από την ΝΔ, επικοινωνιακή διαχείριση του ζητήματος και η βάπτισή του σε «εθνικό» ζήτημα που περιέπλεκε το μεταναστευτικό με τον μύθο της τουρκικής απειλής, διόρθωσε την εικόνα της κυβέρνησης στα προαναφερθέντα ακροατήρια. Η αποδοχή της κυβέρνησης άρχισε να σημειώνει άνοδο την ώρα που προσγειωνόταν ένας νέος επισκέπτης απευθείας από την Κίνα.
Ο κορωνοϊός μπαίνει δραστικά στις ζωές όλων από τα τέλη Φλεβάρη. Η Κυβέρνηση λαμβάνοντας άμεσα κρίσιμες αποφάσεις και δίνοντας τον απαραίτητο χώρο στην ιατρική κοινότητα, κατορθώνει να συντάξει σε μικρό χρονικό διάστημα ένα σχέδιο αντιμετώπισης της υγειονομικής κρίσης. Η χώρα πράγματι αποφεύγει την καταστροφή, ωστόσο, βρίσκεται μπροστά στα βράχια της οικονομικής δυσπραγίας. Μέτρα-«ασπιρίνες» καταπραΰνουν προσωρινά τις ζημιές αρκετών οικονομικών ομάδων και η αποδοχή της κυβέρνησης από την κοινή γνώμη φτάνει σε επίπεδα ρεκόρ (άνω του 50%).
Σε όλο αυτό το διάστημα, η αντιπολίτευση έμεινε εντελώς εκτός ατζέντας. Δεν είχε τους πόρους και τη δυναμική, ώστε να ασκήσει επιρροή στην ατζέντα. Το «Μένουμε όρθιοι» του ΣΥΡΙΖΑ παρέμεινε όρθιο, χωρίς να βρει κενή καρέκλα να καθίσει στον δημόσιο διάλογο. Η μόνη φορά που τέθηκε ζήτημα στην ατζέντα από τον κόμμα της αξιωματικής αντιπολίτευσης ήταν το περίφημο «Σκοιλ Ελικικού». Ζητήματα, όπως αυτό της Novartis και άλλες καταγγελίες για σκάνδαλα, ανακυκλώνονταν χωρίς αντίκτυπο.
Συμπερασματικά, η περίοδος χάριτος ήταν αυτό που δηλώνει και το όνομά της. Υψηλά ποσοστά αποδοχής για την κυβέρνηση παρά τις διακυμάνσεις σε κρίσιμες στιγμές. Η Κυβέρνηση με σωστή επικοινωνιακή διαχείριση των πολιτικών που εκπόνησε, διατηρεί τον πρώτο λόγο. Αξίζει να σημειώσουμε σε αυτό το σημείο και την εξαιρετική δουλειά, που έχει γίνει στον τομέα της ψηφιακής πολιτικής. Ωστόσο, η λήξη της περιόδου αυτής έφερε και μεγάλα προβλήματα. Η «λίστα Πέτσα» (δεύτερη φορά που ο ΣΥΡΙΖΑ θέτει ατζέντα) και το διχαστικό νομοσχέδιο για τις διαδηλώσεις, έχουν προκαλέσει ισχυρό αντίκτυπο στην κοινή γνώμη.
Επιπλέον, η απειλή για ύφεση και το μεταναστευτικό – προσφυγικό αναμένεται να είναι οι βασικές πηγές απωλειών στην δεύτερη περίοδο του κύκλου, καθώς θα ξεκινήσει μια δύσκολη για την κυβέρνηση άσκηση ισορροπίας ανάμεσα σε φιλελεύθερες και συντηρητικές επιλογές. Από την άλλη, ΣΥΡΙΖΑ και ΚΙΝΑΛ κολυμπούν μέσα στις αγκυλώσεις τους και όσο δεν τις λύνουν, εγκλωβίζονται όλο και περισσότερο, στην παγίδα της πολιτικής αφωνίας.
Γεννήθηκε το 1998 και μεγάλωσε στον Ωρωπό Αττικής. Είναι προπτυχιακός φοιτητής του τμήματος Πολιτικών Επιστημών στο Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης, ενώ έχει φοιτήσει και για ένα έτος στο ίδιο τμήμα του Πανεπιστημίου Κρήτης. Είναι λάτρης της πολιτικής ιστορικής ανάλυσης και έρευνας. Ασχολείται με την ανίχνευση της διαδικασίας διάδοσης και τις επιδράσεις των πολιτικών ιδεών στην κοινωνία τόσο στο παρελθόν όσο και φυσικά στο σήμερα.
