Του Πάνου Μπόβαλη,
Η ιστορία του μοναδικού πραξικοπήματος σε πολιτεία της Αμερικής αποτέλεσε ένα γεγονός που αποκρύφτηκε για εκατό περίπου χρόνια και ακόμη και στις μέρες μας λίγοι είναι εκείνοι που το γνωρίζουν.
Ήταν το πρωί της 10ης Νοεμβρίου του 1898, στην πόλη Wilmington της Βόρειας Καρολίνας όταν μαύροι πολίτες έτρεχαν να κρυφτούν, προκειμένου να σωθούν από τα πυρά των λευκών ρατσιστών του Δημοκρατικού κόμματος. Ας ξεκινήσουμε, όμως, να δούμε τα πράγματα από την αρχή.
Στο παρελθόν, το Ρεπουμπλικανικό Κόμμα ήταν εκείνο το οποίο έτεινε στην κεντροαριστερά, ήταν φιλελεύθερο, ενώ το Δημοκρατικό ήταν το συντηρητικό κόμμα που είχε αποκλειστικά λευκούς ψηφοφόρους. Η «λευκή υπεροχή» ήταν το σημείο αναφοράς του Δημοκρατικού Κόμματος. Η πλειοψηφία, λοιπόν, των Αφροαμερικανών ψήφιζε τους Ρεπουμπλικάνους.
Στα τέλη του 1800, η πλειοψηφία του πληθυσμού του Wilmington αποτελούταν από μαύρους πολίτες, πράγμα σπάνιο για την εποχή. Η κοινότητά τους χαρακτηριζόταν από επιτυχημένους καθηγητές, γιατρούς και πολιτικούς, ενώ η οικονομική τους υπεροχή, συγκριτικά με των λευκών, ήταν μεγάλη. Από το 1875 μέχρι το 1899, η Βόρεια Καρολίνα είχε και απεσταλμένους μαύρους Ρεπουμπλικάνους στο Κογκρέσο.
Την ίδια περίοδο δημιουργήθηκε το Λαϊκό Κόμμα, που αποτελούνταν από αγανακτισμένους λευκούς αγρότες οι οποίοι επιθυμούσαν καλύτερες συνθήκες εργασίας και καλύτερους μισθούς. Στη Βόρεια Καρολίνα, το Λαϊκό Κόμμα τάχθηκε στο πλευρό του Ρεπουμπλικανικού Κόμματος και δημιουργήθηκε κόμμα συνασπισμού μεταξύ των δύο. Το αποτέλεσμα ήταν η σαρωτική νίκη του συνασπισμού στις εκλογές του 1894 και του 1896 και στη Βόρεια Καρολίνα αναδείχθηκε μια πολυφυλετική κυβέρνηση με Ρεπουμπλικάνο Κυβερνήτη.
Για τους δημοκρατικούς, αυτή η ήττα ήταν ταπεινωτική και χρειάζονταν ένα σχέδιο, για να πάρουν πίσω την πολιτεία στις επόμενες εκλογές. To Wilmington θα ήταν το επίκεντρο της προπαγάνδας και στόχος τους να πάρουν τη λευκή ψήφο, μέσω της οργής και του μίσους των λευκών για τους μαύρους πολίτες.
Μεγάλο τους όπλο ο τύπος της εποχής και η εφημερίδα των Δημοκρατικών στη Βόρεια Καρολίνα έγινε ο προθάλαμος ρατσιστικών επιθέσεων και συκοφαντιών ενάντια στους Αφροαμερικανούς πολίτες. Άρθρα με τίτλους όπως «Σε μια χώρα λευκών, οι λευκοί πρέπει να κυβερνούν» και γελοιογραφίες που μιλούσαν για «εξόντωση των νέγρων». Το αποκορύφωμα της ρατσιστικής προπαγάνδας ήταν άρθρα που έκαναν λόγο για απειλή των λευκών γυναικών από τους μαύρους άντρες. Αυτή η στρατηγική των Δημοκρατικών στη Βόρεια Καρολίνα έγινε εθνική ρητορική των ρατσιστών εκείνη την περίοδο.
Μια δημοσιογράφος δημοκρατικής εφημερίδας έγραψε σε άρθρο της πως «Αν χρειάζεται να λιντσάρεις έναν μαύρο κάθε μέρα, για να προστατεύσεις τις γυναίκες, τότε να το κάνεις». Ο λόγος της προέτρεψε έναν μαύρο πολίτη του Wilmington, τον Alex Manly, ιδιοκτήτη της εφημερίδας Daily Record, να απαντήσει με καυστικό τρόπο. Σε άρθρο του υποστήριξε πως «οι λευκές γυναίκες που είχαν δεσμό με μαύρους άνδρες είναι ενθουσιασμένες» και «οι μαύροι είναι αρκετά ελκυστικοί, για να τους ερωτεύονται οι λευκές γυναίκες.». Το άρθρο του Manly έγινε εργαλείο προπαγάνδας για τους Δημοκρατικούς και οι εφημερίδες τους το αναπαρήγαγαν σε καθημερινή βάση.
VINCE WINKEL
Οι εκλογές πλησίαζαν και ένας λευκός υποψήφιος των Δημοκρατικών, ο Alfred Moore Waddell, προσπάθησε να φανατίσει τους ήδη οργισμένους ρατσιστές λέγοντας: «Οι θέσεις των νέγρων στην πολιτεία θα πρέπει να τερματιστούν μια για πάντα ακόμα κι αν χρειαστεί να γεμίσουμε το ποτάμι Cape Fear με τα κουφάρια τους.»
Οι λευκοί ρατσιστές ιδρύσαν μια παραστρατιωτική οργάνωση με το όνομα “The Red Shirts”. Οι εκλογές στις 8 Νοεμβρίου του 1898 ήταν βίας και νοθείας. Οι Ρεπουμπλικάνοι και οι μαύροι ψηφοφόροι εκφοβίζονταν σε καθημερινή βάση και την ημέρα των εκλογών οι μαύροι πολίτες εμποδίστηκαν από το να ψηφίσουν.
Το Δημοκρατικό Κόμμα κέρδισε τις εκλογές όμως αυτό δεν ήταν αρκετό. Πολλοί άνδρες του συνασπισμού παρέμειναν στην εξουσία, καθώς οι θέσεις τους (Ρεπουμπλικάνος Δήμαρχος του Wilmington, μαύροι δημοτικοί σύμβουλοι) δεν προορίζονταν για επανεκλογή, ενώ οι εκλογές δεν έφταναν, για να σταματήσουν την οικονομική υπεροχή και τη δύναμη της μαύρης κοινότητας. Το μόνο που έμενε να κάνουν ήταν ένα αιματηρό πραξικόπημα.
Την επομένη των εκλογών, σε μια συγκέντρωση για τους λευκούς άνδρες του Wilmington, οι Δημοκρατικοί παρουσίασαν ένα τελεσίγραφο με τίτλο «Η λευκή διακήρυξη της ανεξαρτησίας». Περιείχε τοποθετήσεις όπως «δεν θα κυβερνούμαστε ούτε θα ξανά κυβερνηθούμε από νέγρους», «θα αφαιρεθούν τα εκλογικά τους δικαιώματα» και «οι λευκοί άνδρες θα πάρουν τις δουλειές τους». Επίσης, στην ομιλία ανακοίνωσαν ότι ο Alex Manly θα έπρεπε να φύγει από την πόλη μέσα σε 24 ώρες.
Το πρωί της 10ης Νοεμβρίου, η παραστρατιωτική οργάνωση, που είχε φτάσει να αριθμεί 2.000 άτομα, έκανε πορεία προς το κτήριο που στεγαζόταν η Daily Record και την έκαψαν ολοσχερώς. Η διάλυση της εφημερίδας σηματοδότησε και το τέλος της αφροαμερικανικής κοινότητας στο Wilmington. O Manly τράπηκε σε φυγή προκειμένου να σώσει τη ζωή του.
Οι λευκοί ρατσιστές δεν σταμάτησαν όμως εκεί. Συνέχισαν να λεηλατούν την πόλη και να δολοφονούν μαύρους πολίτες. Οι νεκροί έφτασαν τους 60, όμως πηγές αναφέρουν ότι ίσως ήταν και παραπάνω. Ρεπουμπλικάνοι και μαύροι πολίτες κρύφτηκαν σε βάλτους και δασικές εκτάσεις γύρω από την πόλη, ενώ άλλοι έφυγαν και δεν γύρισαν πίσω ποτέ ξανά. Στο δημαρχείο, ο Δήμαρχος και οι δημοτικοί σύμβουλοι εκδιώχθηκαν και νέος Δήμαρχος της πόλης ψηφίστηκε ο Waddell.
Λίγες μέρες μετά, οι Δημοκρατικοί εκτύπωσαν αφίσες και φυλλάδια πανηγυρίζοντας τη μεγάλη τους νίκη. Ρατσιστικοί νόμοι καθιερώθηκαν στην πολιτεία της Βόρειας Καρολίνας, οπού μέσω διάφορων τεστ δεν επέτρεπαν στους μαύρους πολίτες να ψηφίσουν, καθώς τους θεωρούσαν πολίτες δεύτερης κατηγορίας. Πέρασαν 90 χρόνια μέχρι η πολιτεία να εκλέξει ξανά μέλος χρώματος στο Κογκρέσο.
Τα γεγονότα του Νοεμβρίου του 1898 για πολλές δεκαετίες αποκρύφτηκαν και στην πάροδο των χρόνων βιβλία και πηγές αλλοίωσαν την ιστορική αλήθεια. Παρουσίαζαν ότι οι μαύροι πολίτες εξεγέρθηκαν και ο Waddell και η παραστρατιωτική ομάδα έφεραν την ειρήνη στην περιοχή. Σχολεία και δημόσια κτήρια στη Βόρεια Καρολίνα έχουν πάρει ονόματα των δραστών, ενώ σε κάποια βιβλία Αμερικάνικης ιστορίας οι δολοφόνοι παρουσιάζονται ως ήρωες. Το 1998, μελετητές και απόγονοι της μαύρης κοινότητας του Wilmington άσκησαν πίεση για την ανάδειξη της αλήθειας.
Στις μέρες μας, μπορούμε εύκολα να πούμε ότι τα πράγματα έχουν αλλάξει προς το καλύτερο, μπορούμε εύκολα να πούμε ότι οι μαύροι πολίτες της Αμερικής έχουν αποκτήσει ίσα δικαιώματα με τους λευκούς. Τι πραγματικά ισχύει όμως; Γιατί κάποιες πολιτείες προσπαθούν μέσω νόμων εν έτει 2020 να αποτρέψουν τους μαύρους πολίτες να ψηφίσουν; Γιατί λευκοί διαδηλωτές κάνουν διαδηλώσεις για λευκή υπεροχή; Γιατί τα κρούσματα αστυνομικής βίας είναι πιο συχνά σε μαύρους πολίτες; Μήπως «η λευκή διακήρυξη της ανεξαρτησίας» συνεχίζεται ακόμη και σήμερα;
Ο αληθινός λόγος που μια ομάδα ανθρώπων πάλεψε και κατάφερε να ειπωθεί η πραγματική ιστορία του Wilmington έπειτα από 100 χρόνια δεν ήταν μόνο για τη δικαίωση των ανθρώπων που δολοφονήθηκαν ή εκδιώχθηκαν, αλλά και για να γίνει η κοινωνία μας καλύτερη και πιο δίκαιη. Για να μην επαναληφθούν ποτέ ξανά τα λάθη του παρελθόντος.
Όπως είχε πει και ο Theodore Roosevelt: «Όσα περισσότερα ξέρεις για το παρελθόν, τόσο καλύτερα προετοιμασμένος θα είσαι για το μέλλον.»
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΠΗΓΕΣ
- White Supremacy and the Dangerous Discourse of Liberal Tolerance, The Paris Review, https://www.theparisreview.org/blog/2018/02/13/white-supremacy-dangerous-discourse-liberal-tolerance/
- The lost history of an American coup d’etat, The Atlantic, https://www.theatlantic.com/politics/archive/2017/08/wilmington-massacre/536457/
- When White Supremacists overthrew a government, VOX (in youtube), https://www.youtube.com/watch?v=LVQomlXMeek
- Kirshenbaum, A. M. (2012). “The Vampire That Hovers Over North Carolina”: Gender, White Supremacy, and the Wilmington Race Riot of 1898
Γεννήθηκε στην Αθήνα το 1998 και μεγάλωσε στην Θήβα. Σπουδάζει στο τμήμα Πολιτικής Επιστήμης στο Πανεπιστήμιο Κρήτης (Ρέθυμνο). Λατρεύει την Ιστορία και την Πολιτική και κάνει αρκετά συχνά ταξίδια στο εξωτερικό, καθώς του αρέσει να γνωρίζει νέους πολιτισμούς και κουλτούρες. Στον ελεύθερο χρόνο του ενημερώνεται για την πολιτική επικαιρότητα, ενώ βλέπει φανατικά ταινίες και αθλητικά γεγονότα.
