Της Αγγελίνας Παλαιοκαστρίτη,
Ως ψυχική ασθένεια ορίζεται το σύνολο των σκέψεων και των συμπεριφορών, που προκαλούν δυσφορία και μειωμένη λειτουργικότητα στο άτομο. Οι ψυχικές ασθένειες καθορίζονται από πολλούς παράγοντες (ανάλογα με τη φύση της ασθένειας) και συνδέονται με συγκεκριμένες περιοχές και λειτουργίες του εγκεφάλου. Μία από τις ψυχικές ασθένειες, που συναντάμε πιο συχνά, είναι η κατάθλιψη και μπορεί να εμφανιστεί με φυσικό τρόπο σε μεγάλο μέρος του παγκόσμιου πληθυσμού. Εν αντιθέσει με την κατάθλιψη, υπάρχουν ψυχικές ασθένειες οι οποίες δημιουργούνται λόγω εγκεφαλικών βλαβών και είναι πολύ πιο σπάνιες. Κάποιες από αυτές περιγράφονται παρακάτω.
pexels.com
Το σύνδρομο της Αλίκης στη χώρα των θαυμάτων (Alice In Wonderland Syndrome)
Το συγκεκριμένο σύνδρομο είναι κι αλλιώς γνωστό ως σύνδρομο Todd και το κύριο χαρακτηριστικό του είναι ότι το άτομο βιώνει το περιβάλλον του αισθητηριακά διαστρεβλωμένο. Τα άτομα με το συγκεκριμένο σύνδρομο βλέπουν τα αντικείμενα γύρω τους μεγαλύτερα ή μικρότερα απ’ ό,τι είναι στην πραγματικότητα. Παράλληλα, οι ήχοι γίνονται αντιληπτοί σε διαφορετική ένταση απ’ ό,τι είναι στην πραγματικότητα και γι’ αυτό τον λόγο τα άτομα με αυτό το σύνδρομο δεν μπορούν να υπολογίσουν τις χωροταξικές αποστάσεις. Τα αίτια για την εμφάνιση του συνδρόμου αποδίδονται κυρίως σε νευρολογικές παθήσεις, εγκεφαλίτιδες και κατάχρηση ουσιών. Αν και το συγκεκριμένο σύνδρομο θεωρείται σπάνιο, υπολογίζεται ότι το 15% του παγκόσμιου πληθυσμού εμφανίζει τα συμπτώματα του συνδρόμου.
Σύνδρομο Ξένου Χεριού (Alien Hand Syndrome)
Σε αυτό το σύνδρομο το πάσχον άτομο έχει ένα άκρο (συνήθως χέρι) το οποίο δεν μπορεί να ελέγξει και φαίνεται να δρα ανεξάρτητα από την βούληση του ατόμου. Τα άτομα με αυτό το σύνδρομο είναι ανίκανα να ασκήσουν τον έλεγχο στο «ξένο» άκρο κι έτσι πολλές φορές καταλήγουν να πιάνουν αντικείμενα χωρίς τη θέλησή τους ή να αυτοτραυματίζονται. Το συγκεκριμένο σύνδρομο έχει χρησιμοποιηθεί αρκετές φορές σε ταινίες τρόμου, μυστηρίου και φαντασίας. Ένα από τα πιο χαρακτηριστικά παραδείγματα αποτελεί η ταινία Dr. Strangelove του Stanley Kubrick, όπου βλέπουμε τον Peter Sellers να πνίγει τον ίδιο του τον εαυτό ή να χαιρετά ναζιστικά χωρίς να μπορεί να ελέγξει την κίνηση του χεριού του. Η αιτιολογία για την εμφάνιση αυτού του συνδρόμου αποδίδεται σε βλάβες των μεσαίων μετωπιαίων λοβών και στο μεσολόβιο, οι οποίες έχουν δημιουργηθεί από εγκεφαλικά επεισόδια, όγκους του εγκεφάλου, ανευρύσματα και νευροεκφυλιστικές νόσους. Το σύνδρομο του «ξένου χεριού» αναγνωρίστηκε ως σύνδρομο το 1909, έκτοτε όμως οι περιπτώσεις των ατόμων, που είναι επίσημα διεγνωσ μένες, δεν ξεπερνούν τις 100.
wallpapercrafter.com
Αποτεμνοφιλία (Apotemnophilia)
Η συγκεκριμένη διαταραχή θεωρείται αρκετά σπάνια. Το κεντρικό σημείο στην αποτεμνοφιλία είναι η έντονη επιθυμία του ατόμου να ακρωτηριάσει κάποιο συγκεκριμένο άκρο του. Για πολλά χρόνια, η συγκεκριμένη διαταραχή θεωρούταν ως ψυχολογική διαταραχή, καθώς τα άτομα με τη συγκεκριμένη διαταραχή εμφανίζουν πολλές φορές σεξουαλικές διαταραχές, καθώς και αλλοιωμένη αντίληψη της εξωτερικής τους εικόνας. Στην πραγματικότητα όμως, η αιτιολογία για την εμφάνιση της διαταραχής είναι νευρολογικής φύσεως, καθώς η εμφάνισή της συνδέεται με βλάβες στον δεξιό βρεγματικό λοβό του εγκεφάλου. Τα άτομα με αυτή τη διαταραχή, πολλές φορές καταλήγουν στον αυτο-ακρωτηριασμό των άκρων τους και (από μαρτυρίες των ίδιων) έχουν ένα αίσθημα ανακούφισης όταν τα αποχωρίζονται.
Σύνδρομο Καπγκρά (Capgras Delusion)
Το σύνδρομο Καπγκρά πήρε το όνομά του από τον Γάλλο ψυχίατρο Joseph Capgras. Στη συγκεκριμένη διαταραχή, το άτομο πιστεύει ότι οι οικείοι του έχουν απαχθεί και έχουν αντικατασταθεί από σωσίες τους, οι οποίοι έχουν σκοπό να βλάψουν το άτομο. Η συγκεκριμένη διαταραχή είναι σχετικά σπάνια και προκαλείται συνήθως σε άτομα τα οποία πάσχουν από άνοια, σχιζοφρένεια και επιληψία. Σε κάποιες περιπτώσεις τα συμπτώματά της εμφανίζονται μετά από εγκεφαλικό τραύμα και το ίδιο το σύνδρομο είναι αποτέλεσμα μιας γενικής δυσλειτουργίας των περιοχών που σχετίζονται με την αισθητηριακή αντίληψη. Πιο συγκεκριμένα, οι περιοχές που επηρεάζονται είναι ο βρεγματικός και ο κροταφικός λοβός του δεξιού ημισφαιρίου και οι μετωπιαίοι λοβοί και των δύο πλευρών.
medium.com
Σύνδρομο Κοτάρ (Cotard Delusion)
Όπως και στο σύνδρομο Καπγκρά, έτσι και στο σύνδρομο Κοτάρ, η εμφάνιση των συμπτωμάτων οφείλεται στη δυσλειτουργία των περιοχών που σχετίζονται με την αισθητηριακή αντίληψη. Μάλιστα, οι ίδιες περιοχές που περιγράφηκαν ως κεντρικά σημεία για το σύνδρομο Καπγκρά είναι οι ίδιες οι οποίες δυσλειτουργούν και στο σύνδρομο Κοτάρ. Στο σύνδρομο Κοτάρ, το άτομο πιστεύει και αισθάνεται ότι είναι νεκρό και ότι το σώμα του βρίσκεται σε αποσύνθεση. Μάλιστα, λόγω αυτής της πεποίθησης, η πλειοψηφία των ατόμων με σύνδρομο Κοτάρ πεθαίνει από ασιτία, διότι δεν αισθάνεται την ανάγκη να τραφεί. Το σύνδρομο πήρε το όνομά του από τον νευρολόγο Jules Cotard το 1880 και θεωρείται εξαιρετικά σπάνιο.
Πηγές
- Blom, J. D. (2016). “Alice in Wonderland syndrome: a systematic review”. Neurology: Clinical Practice, 6(3), 259-270.
- Biran, I., & Chatterjee, A. (2004). “Alien hand syndrome”. Archives of Neurology, 61(2), 292-294.
- Brang, D., McGeoch, P. D., & Ramachandran, V. S. (2008). “Apotemnophilia: a neurological disorder”. Neuroreport, 19(13), 1305-1306.
- Young, A. W., Leafhead, K. M., & Szulecka, K. (1994). “The Capgras and Cotard Delusions”. Psychopathology, 27(3-5), 226–231. doi:10.1159/000284874
Γεννήθηκε και μεγάλωσε στην Αθήνα, όπου και κατοικεί. Είναι απόφοιτος Ψυχολογίας με μεταπτυχιακή εκπαίδευση στη Νευροψυχολογία, από το Πανεπιστήμιο του Mάαστριχτ. Ασχολείται με τη διάγνωση και την πρόληψη της άνοιας, καθώς και λοιπών διαταραχών του Κεντρικού Νευρικού Συστήματος (π.χ. φάσμα αυτισμού). Μιλάει Αγγλικά και Γαλλικά κι αφιερώνει τον χρόνο της στη φωτογραφία, το σχέδιο και τη μελέτη κοινωνιολογικών και φιλοσοφικών συγγραμμάτων.
