Του Θάνου Κουλουβάκη,
Πόσες φορές σας έχει τύχει να χαζεύετε τις δημοσιεύσεις των «φίλων» σας και να πέσετε πρόσωπο με πρόσωπο με μία δημοσίευση, η οποία στην καλύτερη των περιπτώσεων σας ξενίζει – στη χειρότερη – σας ταράζει, σας εκνευρίζει ή σας προσβάλει; Φαντάζομαι αρκετές. Αντίστοιχα, αναλογιστείτε πόσες δικές σας δημοσιεύσεις ενδέχεται να έχουν προκαλέσει τέτοιου είδους συναισθήματα σε άλλους ανθρώπους, οι οποίοι έτυχε να τις δουν.
Τα παραπάνω απλώς περιγράφουν μία συνηθισμένη «βόλτα» στα social media και στο διαδίκτυο εν γένει. Και πιστεύω ότι οι περισσότεροι και οι περισσότερες έχετε εξοικειωθεί με τα όσα λέω. Συνεπώς, έπειτα από αυτή τη μικρή εισαγωγή, ας περάσουμε στο θέμα μας, που έχει να κάνει με το αν αντιλαμβάνονται οι χρήστες του διαδικτύου πως οτιδήποτε δηλώνουν δημόσια έχει την υπογραφή τους.
Μου έχει δημιουργηθεί η εντύπωση ότι δεν είναι λίγοι αυτοί οι οποίοι θεωρούν πως οτιδήποτε κι αν γράψουν στο διαδίκτυο, δεν υπάρχει ζήτημα να εκφραστεί δημοσίως στην κοινωνία. Έτσι, διαβάζουμε καθημερινά αρκετά άρθρα, σχόλια και posts με κακοποιητικό ή προσβλητικό περιεχόμενο, τα οποία μένουν για ώρες ανέγγιχτα και αναπαράγονται. Πολλές φορές, μάλιστα, δεν «κατεβαίνουν» ποτέ. Θα μπορούσε να ξεκινήσει μία μεγάλη ανάλυση σχετικά με το τι έχουμε δικαίωμα να λέμε online αλλά και offline – στην κανονική ζωή. Ωστόσο, δε θα ήθελα να επικεντρωθώ σε αυτό. Το ζήτημα το οποίο προσπαθώ να θίξω είναι πως οτιδήποτε γράφουμε στο διαδίκτυο αποτελεί κομμάτι μας και δεν μπορεί να αντιμετωπιστεί ως μία δήλωση ή ένα σχόλιο, το οποίο ουδεμία σύνδεση έχει με την προσωπικότητά μας.
Αισθάνομαι ότι αρκετός κόσμος αντιμετωπίζει το internet ως ένα χώρο όπου μπορεί να εκφραστεί όπως θέλει ανώνυμα και αυτό φαινομενικά ακούγεται καλό. Όμως, όταν κάποιος φτάνει σε σημείο να γίνεται αγενής, προσβλητικός ή ακόμη και επικίνδυνος για τους άλλους ανθρώπους, τότε η ιδέα της ανεξέλεγκτης ηλεκτρονικής ελευθερίας, καταλήγει να γίνεται κάπως προβληματική. Σαφώς, δεν κάνω λόγο για απόψεις οι οποίες είναι τεκμηριωμένες και εκφρασμένες με ευγένεια και σεβασμό προς όλους τους άλλους ανθρώπους. Αναφέρομαι σε δηλώσεις που εκφράζουν ρητορική μίσους, ρατσισμό ή ακόμη και απειλές.
Είναι δεδομένο ότι οι άνθρωποι οι οποίοι προβαίνουν σε τέτοιες δηλώσεις, τις είχαν πριν ξεκινήσουν να χρησιμοποιούν το διαδίκτυο. Ωστόσο, δεν ξέρω αν αυτοί οι άνθρωποι εκφράζονται έτσι και στην καθημερινή τους ζωή ή – για να το θέσω πιο ορθά – σε ποιο βαθμό το κάνουν. Ακούμε συνέχεια για ανθρώπους με κακοποιητικό λόγο και συμπεριφορές εν γένει. Είναι σίγουρο ότι υπάρχουν γύρω μας. Παρ’ όλα αυτά στο διαδίκτυο μου φαίνονται λίγο περισσότεροι.
Ενδεχομένως, αυτό συμβαίνει διότι εκεί νιώθουν ότι έχουν το δικαίωμα – ή μάλλον την ελευθερία – να μιλούν όπως θέλουν, να ανεβάζουν ό,τι θέλουν, ακόμη κι αν αυτά προσβάλουν τους συνανθρώπους τους. Εκεί εντοπίζω το μεγάλο πρόβλημα! Είναι αρκετοί αυτοί που δεν έχουν καταλάβει ακόμα πως οτιδήποτε δηλώνουν θα τους ακολουθεί και σίγουρα κάποιοι και κάποιες θα το θυμούνται. Για είμαστε ειλικρινείς, αρκετά μέρη στο διαδίκτυο έχουν καταλήξει να αποτελούν μία χωματερή απόψεων. Από εκεί κι έπειτα, το ζήτημα είναι αν εμείς θέλουμε να βουτήξουμε μέσα στα σκουπίδια.
