Της Ματίλντας Γεωργελέ,
3 Ιανουαρίου 2020 και η Μέση Ανατολή φλέγεται. Ο λόγος, φυσικά, η δολοφονία του Ιρανού αρχιστράτηγου, Κασέμ Σουλεϊμανί, από αμερικανικό μη επανδρωμένο αεροσκάφος. Η δολοφονία του Σουλεϊμανί ξάφνιασε και τρομοκράτησε τη διεθνή κοινότητα, πυράκτωσε τις σχέσεις ΗΠΑ-Ιράν, δυναμιτίζοντας ένα κλίμα ήδη ιδιαίτερα επιβαρυμένο. Αδιαμφισβήτητα, η δολοφονία αυτή δεν αποτέλεσε το αποκλειστικό και μοναδικό έναυσμα για τον κατακερματισμό των σχέσεων αυτών των δυο χωρών, καθότι, νωρίτερα ο Πρόεδρος Τραμπ, ύστερα από δική του προτροπή, αποφάσισε να αποσύρει τη χώρα του από μια ιδιαίτερα σημαντική και καθοριστική πυρηνική συμφωνία, μεταξύ του Ιράν και των άλλων «παγκοσμίων δυνάμεων», γεγονός που αποτέλεσε την πρώτη ρωγμή στις σχέσεις Ιράν-ΗΠΑ. Έτσι, οι όρκοι εκδίκησης από την πλευρά του Ιράν, οι οποίοι όλο αυτό το διάστημα, εξαιτίας των προαναφερθέντων γεγονότων, πλανούνταν στον αέρα, πήραν επιτέλους σάρκα και οστά και εμφανίστηκαν με τη μορφή του εντάλματος σύλληψης του Προέδρου Τραμπ, καθώς και άλλων υψηλών αξιωματούχων της κυβέρνησής του. Ποια, όμως, η κατηγορία, που, σύμφωνα με το Ιράν, τον βαραίνει, τι ακριβώς σημαίνει αυτό το ένταλμα προς τον πλανητάρχη, και πόση εφαρμοσιμότητα μπορεί να έχει;
Καταρχάς, ας ξεκινήσουμε από το βασικότερο, που είναι ο πυρήνας του εντάλματος. Πιο συγκεκριμένα, ο εισαγγελέας της Τεχεράνης, Ali Alqasimeh, δήλωσε, τη Δευτέρα 29 Ιουνίου, ότι ο Πρόεδρος Τραμπ, καθώς και άλλοι 30 συνεργάτες του αντιμετωπίζουν κατηγορίες δολοφονίας και τρομοκρατίας. Αξίζει να σημειωθεί ότι η δολοφονία του Σουλεϊμανι είχε τόσο εξοργίσει του Ιρανούς Σιίτες νομοθέτες, οι οποίοι εξέδωσαν ψήφισμα για την απομάκρυνση περισσοτέρων από 5000 αμερικανικών στρατευμάτων, που είχαν αναπτυχθεί στη χώρα. Και αυτά ενώ, ταυτόχρονα, φράγμα πυραύλων στόχευσε δυο αμερικανικές αεροπορικές βάσεις στο Ιράκ, δηλώνοντας ξεκάθαρα ότι το Ιράν ζητά εκδίκηση. Ας επιστρέψουμε, όμως, πίσω στο ζήτημα της δολοφονίας και την μεταχείρισή του από τις δυο πλευρές, Από τη μια πλευρά, το Ιράν την χαρακτήρισε ως μια «εξωδικαστική δολοφονία», δηλαδή δολοφονία ενός ατόμου από κυβερνητικές αρχές ή άτομα χωρίς την κύρωση οποιασδήποτε δικαστικής ή νομικής διαδικασίας. Οι εξωδικαστικές δολοφονίες στοχεύουν συχνά σε εξέχουσες πολιτικές προσωπικότητες, συνδικαλιστικές και πολιτικές οργανώσεις, αντιφρονούντες, κοινωνικές και θρησκευτικές προσωπικότητες. Επομένως, είναι φανερό ότι η δολοφονία του Σουλεϊμανί εμπίπτει σε αυτή την κατηγορία, αφού ο ίδιος αποτελούσε μια δεσπόζουσα πολιτική προσωπικότητα, με ισχυρό κοινωνικό κύρος, η οποία δολοφονήθηκε ύστερα από παραίνεση μια κυβερνητικής δύναμης, των ΗΠΑ, χωρίς να έχει προηγηθεί καμία νομική διαδικασία. Φυσικά, απέναντι σε αυτό, οι ΗΠΑ απαντούν διαφορετικά, δηλώνοντας συγκεκριμένα ότι η δολοφονία αυτή αποτελούσε την απόλυτη λύση προστασίας απέναντι στην «επικείμενη επίθεση εναντίον αμερικανικού προσωπικού και αξιωματούχων», ενώ χαρακτηρίζουν την εν λόγω κατηγορία ως ένα «προπαγανδιστικό όπλο, το οποίο κανείς δε λαμβάνει σοβαρά υπ’ όψιν και κάνει τους Ιρανούς να εμφανίζονται ανόητοι», όπως συγκεκριμένα δήλωσε ο ειδικός εκπρόσωπος των ΗΠΑ για το Ιράν, Μπράιαν Χουκ. Σε ανταπάντηση προς τις ΗΠΑ, το Ιράν κάλεσε την Interpol να παρέμβει, διεξάγοντας μια σειρά από συλλήψεις. Όμως, παρά το αίτημα του Ιράν, η Interpol ξεκάθαρα δήλωσε ότι ο Κανονισμός της, τής απαγορεύει να αναλάβει οποιαδήποτε παρέμβαση ή δραστηριότητα πολιτικού, στρατιωτικού, θρησκευτικού ή φυλετικού χαρακτήρα. Τέτοιου είδους αιτήματα δεν εξετάζονται ούτε και εκτελούνται από την ίδια. Ο ίδιος ο Μπραίν Χούκ σημείωσε ότι δεν είναι στη δικαιοδοσία της να εκδίδει «κόκκινες ανακοινώσεις πολιτικού χαρακτήρα», δηλώνοντας, ταυτόχρονα, ότι το ένταλμα συλλήψεως έχει «πολιτικό χαρακτήρα και δεν έχει καμία απολύτως σχέση με την εθνική ασφάλεια, τη διεθνή ειρήνη και την προώθηση σταθερότητας».
Αναφορικά με τη σημασία και τη χρονική τοποθέτηση του εντάλματος, πολλοί είναι αυτοί οι οποίοι πιστεύουν ότι ήταν απλώς ένα πρόσχημα ή μια τακτική του Ιράν για να αποσπάσει την προσοχή από το κάλεσμα των ΗΠΑ για την παράταση του εμπάργκο όπλων. Φυσικά, το εμπάργκο όπλων δεν είναι κάτι το οποίο εφαρμόστηκε αυτεπάγγελτα, αλλά θεμελιώνεται από το Κοινό Συνολικό Σχέδιο Δράσης του 2015, JCPOA, δηλαδή της γνωστής και ως πυρηνικής συμφωνίας του Ιράν, η οποία, εκτός του προαναφερθέντος, περιλαμβάνει επίσης ρήτρες για τη διεθνή απαγόρευση ταξιδιού εξεχόντων μελών του Ισλαμικού Επαναστατικού Σώματος του Ιράν. Η συμφωνία αυτή, όμως, λήγει τον Οκτώβριο του 2020 και οι ΗΠΑ, έχοντας ήδη αποχωρήσει από αυτή από το 2018, σίγουρα δεν είναι πλέον σε θέση να αλλάξουν τους κανόνες της, όμως είναι ιδιαίτερα πιθανό να ασκήσουν έντονες πιέσεις σε άλλα μέλη του JCPOA, ώστε να επεκτείνουν και να ενισχύσουν το εμπάργκο. Παράλληλα με τα προαναφερθέντα, άλλοι είναι αυτοί οι οποίοι διατείνονται ότι είναι αμφίβολο ότι το Ιράν όντως πίστευε ότι το ένταλμα θα οδηγούσε στη σύλληψη του Τραμπ -ή έστω στον περιορισμό των κινήσεων του-, όμως αναμένουν ότι θα ρίξει φως στον αυθαίρετο τρόπο με τον οποίο οι ΗΠΑ μεταχειρίζονται το διεθνές δίκαιο για την εξυπηρέτηση των δικών τους ιδιοτελών στόχων και σκοπών. Όπως αναφέρουν, μάλιστα, πηγές από τον Al Jazeera, το ένταλμα σύλληψης χαρακτηρίζεται περισσότερο ως μια πράξη ή ως ένας ελιγμός πολιτικός, παρά στρατιωτικός, μέρος, δηλαδή, της ευρύτερης τακτικής του Ιράν να εκθέσει και να φέρει στην επιφάνεια την αδικία και την ανεντιμότητα των ΗΠΑ απέναντι στη διεθνή κοινότητα.
Πολύ σημαντική να αναφερθεί είναι η διακαής επιθυμία των ΗΠΑ να καταστρέψουν το JCPOA εις το διηνεκές. Απέναντι τους, όμως, φυσικά, έχουν το Ιράν, καθώς και όλους του άλλους υπογράφοντες, δηλαδή την ΕΕ, την Κίνα, και τη Ρωσία, οι οποίες πασχίζουν και μάχονται σκληρά για να το διατηρήσουν εν ζωή. Σε μια ενδεχόμενη κυριαρχία των ΗΠΑ στην επιβολή εμπάργκο, το Ιράν απαντά με απειλή για εγκατάλειψη της συνθήκης μη διάδοσης πυρηνικών όπλων (ΝΡΤ), γεγονός που αδιαμφισβήτητα θα δημιουργήσει ένα κύμα επικίνδυνων συνεπειών, πυροδοτώντας -μάλλον- μια νέα κούρσα πυρηνικών εξοπλισμών στην περιοχή.
Το ένταλμα από το Ιράν εξεδόθη· ήταν πρόφαση, πρόσχημα, απαίτηση, μάλλον περιείχε κάτι και από τα τρία. Μπορεί ο Τραμπ να ευαγγελίζεται το δόγμα του “law and order”, όμως θα ακούσει ποτέ από το Ιράν τη φράση «You have the right to remain silent, anything you say may be used against you in a court of law»; Μάλλον όχι. Ή καλύτερα, οψόμεθα…
