Του Παναγιώτη Παλαιοκαστρίτη,
Μερικές μόνο ανάσες έμειναν μέχρι τις προεδρικές εκλογές και τις εκλογές για την ανάδειξη των μελών του Κογκρέσου και, όπως όλα δείχνουν, πρόκειται για δύο εκλογικές αναμετρήσεις που θα έχουν καθοριστικό αντίκτυπο στην πολιτική σκηνή των Ηνωμένων Πολιτειών. Σε αυτές τις εκλογές, το εκλογικό σώμα θα κρίνει αποφασιστικά τη θητεία του Προέδρου και των μελών του Κογκρέσου έως τώρα. Αυτές οι εκλογές, όμως, δεν είναι οι μόνες που εκφράζουν τη βούληση του λαού, αλλά έπονται μιας άλλης εκλογικής διαδικασίας, που λαμβάνει χώρα στα μισά της θητείας του Προέδρου. Οι εκλογές αυτές ονομάζονται “mid-term”.
Οι midterm εκλογές δεν έχουν να κάνουν με την ανάδειξη νέου Προέδρου, αλλά ασκούν σημαντική πίεση στο σύνολο της θητείας του. Πιο συγκεκριμένα, καλύπτουν ένα ευρύ φάσμα αναμετρήσεων, μεταξύ των οποίων είναι η εκλογική αναμέτρηση στο Κογκρέσο, όπου επηρεάζεται η θητεία και των 435 μελών της Βουλής των Αντιπροσώπων, αλλά κλονίζεται επίσης και η εξαετής θητεία των Γερουσιαστών, καθώς πρέπει το 1/3 των θέσεων στη Γερουσία να τεθεί υπό ανανέωση. Άλλες αναμετρήσεις που λαμβάνουν χώρα είναι οι εκλογές για την ανάδειξη κυβερνητών στις περισσότερες πολιτείες των Η.Π.Α., αλλά και οι εκλογές για την ανάδειξη νέων νομοθετικών σωμάτων σε αυτές τις πολιτείες. Τέλος, στις midterm εκλογές εντάσσονται και ορισμένες εκλογές για την ανάδειξη δικαστών, σερίφηδων, δημάρχων και άλλων τοπικών αρχόντων. Αυτές, οι τελευταίες εκλογές, διέπονται από τους πολιτειακούς και τοπικούς νόμους και όχι από το Σύνταγμα των Η.Π.Α. Οι πολιτειακές και τοπικές εκλογές συνήθως περνούν απαρατήρητες, αλλά οι κυβερνήτες και τα νομοθετικά σώματα των πολιτειών, καθώς και οι δήμαρχοι μεγάλων πόλεων μπορούν να επηρεάσουν καθοριστικά την πολιτική σκηνή των Ηνωμένων Πολιτειών.
Όμως, το ερώτημα είναι, γιατί αυτές οι εκλογές, που δεν συνδέονται άμεσα με τη θητεία του Προέδρου, έχουν προσανατολιστεί και έχουν λάβει την ονομασία τους με βάση την προεδρική θητεία; Η απάντηση φαίνεται να έγκειται στο γεγονός ότι οι midterm εκλογές δίνουν την ευκαιρία στο εκλογικό σώμα να εκφράσει την ικανοποίησή του ή τη δυσαρέσκειά του απέναντι στο έργο του Προέδρου. Μπορεί να μη γίνονται εκλογές για τον ίδιο τον Πρόεδρο, αλλά οι εναλλαγές των μελών του Κογκρέσου ασκούν σημαντικές πιέσεις στο υπόλοιπο της θητείας του. Πιο συγκεκριμένα, είναι πιο εύκολο για τον Πρόεδρο να ασκεί τις εξουσίες του, αν η πλειοψηφία των μελών του Κογκρέσου είναι του ίδιου κόμματος με αυτό απ’ όπου πήρε το χρίσμα. Αν αυτή η πλειοψηφία ανατραπεί, τότε είναι σχεδόν σίγουρο ότι η πολιτική ατζέντα του Προέδρου δε θα βρει το επιθυμητό αντίκρισμα. Οπότε, αν το εκλογικό σώμα νιώθει δυσαρεστημένο με την πορεία του Προέδρου έως τότε, μπορεί να προσέλθει στις κάλπες και να ανατρέψει τις ισορροπίες δυνάμεως εις βάρος του Προέδρου. Γι’ αυτό, συχνά, οι midterm εκλογές αποκαλούνται ως ένα έμμεσο «δημοψήφισμα» κατά του Προέδρου.
Τέτοιας μορφής δημοψήφισμα συντελέστηκε και στις midterm εκλογές του 2018, επί θητείας Donald Trump. Πριν από αυτές τις εκλογές, οι Ρεπουμπλικανοί και κατ’ επέκταση ο Πρόεδρος, έλεγχαν τις πλειοψηφίες και των δύο τμημάτων του Κογκρέσου, δηλαδή της Γερουσίας και της Βουλής των Αντιπροσώπων. Μετά, όμως, από αυτές τις εκλογές, η ζυγαριά έγειρε υπέρ των Δημοκρατικών. Πιο συγκεκριμένα, πριν από το 2018 οι Ρεπουμπλικανοί είχαν 241 θέσεις στη Βουλή και 51 θέσεις στη Γερουσία. Μετά το 2018, οι Δημοκρατικοί απέκτησαν την πλειοψηφία των θέσεων στη Βουλή με 233 έδρες. Στη Γερουσία, όμως, οι Ρεπουμπλικανοί ενίσχυσαν την πλειοψηφία τους κατά δύο έδρες, δηλαδή οι 51 έδρες πριν το 2018, έγιναν 53. Χαρακτηριστικό, όμως, αυτών των εκλογών ήταν η μεγάλη προσέλευση των ψηφοφόρων στις κάλπες. Συνήθως, οι midterm εκλογές δε λαμβάνουν μεγάλη συμμετοχή από το εκλογικό σώμα. Όμως, το 2018, σημειώθηκε προσέλευση ίση με το 50,3% του εκλογικού σώματος. Αυτή η συμμετοχή αποτελεί ένα ποσοστό μεγάλης προσέλευσης, καθώς σε midterm εκλογές ανάλογο ποσοστό είχε να σημειωθεί πάνω από 100 χρόνια. Στις ίδιες εκλογές, οι χρηματοδοτήσεις των πολιτικών εκστρατειών σημείωσαν επίσης μεγάλα ποσά, με σύνολο 5,7 δισεκατομμύρια δολάρια. Αυτά τα δύο στοιχεία, δηλαδή η μεγάλη προσέλευση και το κόστος των πολιτικών εκστρατειών, φανερώνουν την πόλωση μεταξύ των δύο κομμάτων και των υποστηρικτών τους.
Από τις εκλογές, λοιπόν, του 2018, όπως έγινε φανερό, ανατράπηκε η δύναμη των Ρεπουμπλικανών στη Βουλή των Αντιπροσώπων, ενώ στη Γερουσία απέκτησε μια μικρή ενίσχυση κατά δύο θέσεις. Αυτό είχε άμεσο αντίκτυπο στη θητεία του Προέδρου, με χαρακτηριστικό παράδειγμα την καταγγελία του Trump από τη Βουλή τον Δεκέμβριο του 2019, όπου για να ασκηθεί καταγγελία κατά του Προέδρου, πρέπει να αποφασισθεί αυτό με απλή πλειοψηφία των μελών της. Όμως, για να ευδοκιμήσει η καταγγελία και να κριθεί ένοχος ο Πρόεδρος, πρέπει η Γερουσία να τον καταδικάσει, ύστερα από απόφαση των 2/3 των μελών της. Όπως ήταν αναμενόμενο και επειδή οι Ρεπουμπλικανοί κατέχουν την πλειοψηφία των εδρών στη Γερουσία, ο Πρόεδρος Trump απαλλάχτηκε από όλες τις κατηγορίες. Άλλη συνέπεια αυτής της εναλλαγής των μελών της Βουλής, ήταν η ανατροπή της προγενέστερης δύναμης του Trump, καθιστώντας τον πρακτικά ευάλωτο στην επιδίωξη των πολιτικών σχεδίων, που είχε προγραμματίσει και που πριν το 2018 μπορούσε να επιδιώξει και να πραγματώσει με πολύ μεγαλύτερη ευκολία.
Όμως, οι συνέπειες των midterm εκλογών δεν εξαντλούνται μόνο στις εκλογές για την ανάδειξη των μελών του Κογκρέσου. Οι εκλογές που αφορούν την ανάδειξη των κυβερνητών και των νομοθετικών σωμάτων των πολιτειών, παίζουν, επίσης, καθοριστικό ρόλο. Ίσως, μερικές φορές να έχουν και πιο σημαντικό ρόλο από τις πρώτες. Για παράδειγμα, έχει σημασία αν ο Κυβερνήτης μιας πολιτείας ενός κόμματος προέρχεται από το ίδιο κόμμα με αυτό του υποψήφιου προέδρου, καθώς ο πρώτος μπορεί να στρώσει ένα ευνοϊκό έδαφος για τον τελευταίο, όταν αυτός θα ξεκινήσει την πολιτική του εκστρατεία στις διάφορες πολιτείες της Αμερικής. Η πιο σημαντική, όμως, συνέπεια αυτών των εκλογών, είναι η ανάδειξη των Κυβερνητών και των νομοθετικών σωμάτων των πολιτειών, καθώς αυτά τα δύο όργανα είναι τα συνήθως υπεύθυνα για τον επανασχεδιασμό των περιφερειών κάθε 10 χρόνια. Όπως είναι αναμενόμενο, οι κυβερνήτες και τα νομοθετικά σώματα θα χαράξουν τις πολιτειακές περιφέρειες και τις περιφέρειες που αναδεικνύουν αντιπροσώπους στο Κογκρέσο, με τέτοιο τρόπο, ώστε να εξασφαλίζεται η ανάδειξη αντιπροσώπων, που θα προέρχονται από το ίδιο κόμμα, που οι κυβερνήτες ή τα νομοθετικά σώματα εξυπηρετούν. Αυτό το φαινόμενο ονομάζεται “gerrymandering” και είναι μείζονος σημασίας για τη δεκαετή πορεία των κομμάτων στην εξουσία.
Στις εκλογές του 2018, 36 από τις 50 πολιτείες διεξήγαγαν εκλογές για την ανάδειξη κυβερνητών. Οι Δημοκρατικοί πρόσθεσαν στον έλεγχό τους 7 κυβερνήσεις των πολιτειών (που πριν κατείχαν οι Ρεπουμπλικανοί) κι έτσι σήμερα υπάρχουν 24 κυβερνήτες προσκείμενοι στους Δημοκρατικούς και 26 κυβερνήτες προσκείμενοι στους Ρεπουμπλικανούς. Εκλογές διεξήχθησαν, επίσης, και για τα 87 από τα 99 τμήματα των νομοθετικών σωμάτων 46 πολιτειών. Έτσι, σήμερα οι Δημοκρατικοί κατέχουν την πλειοψηφία σε 39 τμήματα έναντι της πλειοψηφίας των Ρεπουμπλικανών σε 59 τμήματα (μετά τον Ιούνιο του 2020) και σε ένα τμήμα, κανένα από τα δύο κόμματα δεν κατέχει την πλειοψηφία. Στις εκλογές του Νοεμβρίου του 2020, μαζί με τις προεδρικές εκλογές και τις εκλογές για την ανάδειξη των μελών του Κογκρέσου, θα λάβουν χώρα κι άλλες 11 κυβερνητικές εκλογές και μαζί με αυτές, μια μεγάλη πλειοψηφία εκλογικών αναμετρήσεων για την ανάδειξη πολιτειακών νομοθετικών σωμάτων. Οπότε, στις εκλογές που αναμένονται τον Νοέμβρη, θα κλείσει ένας κύκλος εκλογών (που άνοιξε το 2018) και θα κρίνει σε μεγάλο βαθμό ποιο κόμμα θα κατέχει το προβάδισμα στην αναδιαμόρφωση των περιφερειών και ως συνέπεια αυτού, το προβάδισμα στην πολιτική σκηνή των ΗΠΑ για τα επόμενα 10 χρόνια.
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΠΗΓΕΣ
- Explaining Electoral Change in the 2018 US Midterm Elections: The Three Components of Electoral Mandates, De Gruyter, https://www.degruyter.com/view/journals/for/16/4/article-p513.xml?language=en
- US mid-term elections: What are they and why are they important?, BBC, https://www.bbc.co.uk/newsround/16432926
- What are the midterm elections?, The Washington Post, https://www.washingtonpost.com/world/2018/11/05/what-are-midterm-elections/
- Partisan composition of state legislatures, Ballotpedia, https://ballotpedia.org/Partisan_composition_of_state_legislatures
- Gubernatorial elections, 2018, Ballotpedia, https://ballotpedia.org/Gubernatorial_elections,_2018
Γεννήθηκε το 1992 στην Αθήνα. Είναι απόφοιτος του τμήματος Πολιτικών Επιστημών και Ιστορίας του Παντείου Πανεπιστημίου. Σπουδάζει Νομική στο ΑΠΘ. Γνωρίζει άριστα Αγγλικά. Έχει έντονο ενδιαφέρον για την Πολιτική Φιλοσοφία, την Ιστορία, την Κοινωνιολογία και τις διεθνείς σχέσεις. Φιλοδοξεί να αποκτήσει ένα μεταπτυχιακό στην Εγκληματολογία. Τέλος, ως χόμπι έχει την ενασχόληση με τις πολεμικές τέχνες.
