Του Στέφανου Σταγάκη,
Η αγορά, με την ευρύτερη έννοια, απαρτίζεται από μεγάλες, μεσαίες, μικρές και πολύ μικρές επιχειρήσεις. Ως καταναλωτές έχει τύχει να αγοράσουμε προϊόντα και υπηρεσίες από όλα τα παραπάνω είδη επιχειρήσεων. Σε αυτό το κομμάτι τίθεται μερικές φορές ένα δίλημμα: «Εμπορικό κέντρο ή κατάστημα της γειτονιάς;». Μπορεί να έχουμε βρει ένα τζιν σε ένα κατάστημα, αλλά στο εμπορικό κέντρο να είναι ένα παρόμοιο με 10 ευρώ λιγότερα. Αντίστοιχα μπορεί να θέλουμε να στηρίξουμε, λόγου χάρη, τον τοπικό φούρνο και να πληρώσουμε 20 λεπτά ακριβότερα τον καφέ μας.
Το δίλημμα αυτό εξηγείται με βάση τη «λογική» καθεμιάς από τις επιλογές μας. Συγκεκριμένα, η σύγκριση μεγεθών μεταξύ των μεγάλων κέντρων και των μικρών καταστημάτων, η διαφορά έγκειται στις προοπτικές και στη λογική της επιχείρησης. Για παράδειγμα, το μέγεθος ενός πολυκαταστήματος με είδη σπιτιού, του επιτρέπει να αγοράζει τόσο μεγάλες ποσότητες εμπορευμάτων ώστε αφενός να διατηρεί τεράστια ποικιλία προϊόντων, και αφετέρου να μπορεί με άνεση να μεταπωλεί σε χαμηλότερες τιμές. Από την άλλη, το μικρό κατάστημα αποτελεί συνήθως μέρος μιας μικρής αγοράς, στηρίζει την τοπική οικονομία και βασίζει τις υπηρεσίες του στην έννοια της εγγύτητας.
Τα επιχειρήματα γύρω από τη λογική των αλυσίδων στρέφονται γύρω από διάφορες ανέσεις που προσφέρουν στον καταναλωτή. Η δυνατότητα της αλυσίδας να φιλοξενήσει και να προσφέρει τεράστια ποικιλία αγαθών ικανοποιεί όλες τις προσδοκίες των πελατών και αυξάνει τις προοπτικές κέρδους. Για παράδειγμα, μια αλυσίδα ρούχων, αφενός αγοράζει ή παράγει τεράστιες ποσότητες ρούχων για τα καταστήματά της με αποτέλεσμα ανταγωνιστικότερες τιμές, και αφετέρου φέρνει στα ράφια της πολλά σχέδια, μεγέθη και υφάσματα, τουλάχιστον περισσότερα από όσα μπορεί ένα τοπικό κατάστημα. Παράλληλα, συχνά υπάρχει μία καλοσχεδιασμένη και ελκυστική ιστοσελίδα που διευκολύνει τις αγορές από το σπίτι, από το κινητό, τις «αγορές με ένα κλικ». Φυσικά δεν μπορούμε να παραγνωρίσουμε τις δυνατότητες διατήρησης της επικοινωνίας των εταιριών με τους πελάτες, αλλά και τα συστήματα ανταπόδοσης και επιβράβευσης των τακτικών πελατών.
Στην άλλη πλευρά του ανταγωνισμού, τα μικρά καταστήματα προσφέρουν διαφορετικές προοπτικές: Επενδύουν, όπως ειπώθηκε και παραπάνω, στον τοπικό χαρακτήρα της αγοράς. Η επιχείρηση της γειτονιάς πουλάει ίσως σε λίγο ακριβότερες τιμές, έχει μάλλον λίγο μικρότερη ποικιλία αγαθών και πιθανότατα δεν διαθέτει τη δική της εφαρμογή στο κινητό για παραγγελίες από το σπίτι. Όμως αυτό που πουλάει είναι η εγγύτητα, ότι δηλαδή ο καταναλωτής βρίσκεται σε κοντινή απόσταση από το σπίτι του και δεν χρειάζεται να πάει στο μεγάλο κατάστημα σε κάποιον κεντρικό εμπορικό δρόμο προκειμένου να αγοράσει το προϊόν. Επίσης, τα τελευταία χρόνια, η ιδέα της παραμονής του χρήματος σε ένα κλειστό, τοπικό κύκλο γίνεται όλο και πιο δημοφιλής. Διάφορα μοντέλα εξηγούν τη λογική ότι το χρήμα «ανακυκλώνεται» σε μια κλειστή οικονομία. Ο τοπικός έμπορος με τη σειρά του στηρίζει τον τοπικό έμπορο και τα κέρδη παραμένουν μέσα στην αγορά και εν τέλει όλοι κερδίζουν.
Αξίζει πάντως να αναγνωρίσουμε την προσπάθεια μικρών καταστημάτων να ανταποκριθούν στις σύγχρονες προκλήσεις και τις ανάγκες των καταναλωτών. Διευκολύνουν το ηλεκτρονικό εμπόριο, προσαρμόζονται με μεγάλη ταχύτητα στις εναλλασσόμενες απαιτήσεις της αγοράς και κάνουν εντυπωσιακά βήματα στον ανταγωνισμό τους με τις μεγάλες επιχειρήσεις. Όπως και να έχει, η επιλογή «εμπορικό κέντρο ή κατάστημα της γειτονιάς» δεν είναι ποτέ απόλυτη και εξαρτάται από την οπτική με την οποία το αντιμετωπίζει ο κάθε καταναλωτής. Δεν υπάρχει σωστό και λάθος, μέση λύση ή χρυσή τομή. Κάθε φορά που αγοράζουμε κάτι, κάνουμε μια στιγμιαία επιλογή με βάση δεκάδες κριτήρια. Απλώς, αυτός ο διαχωρισμός συχνά θα μας βοηθήσει στην ιεράρχηση των κινήτρων μας και στην απόφασή μας για αγορά.
