Της Μαρίας Τάκη,
Η δραματική ταινία Μικρά Αγγλία προβλήθηκε στη μεγάλη οθόνη για πρώτη φορά το Δεκέμβριο του 2013. Το σενάριο υπογράφει η Ιωάννα Καρυστιάνη, σύζυγος του σκηνοθέτη της ταινίας Παντελή Βούλγαρη. Η μεγάλη απήχηση στο Ελληνικό κοινό (κόβοντας περίπου 108.000 εισιτήρια το 2014), εκτός από τα άρτια σκηνικά (η ταινία διαδραματίζεται στην Άνδρο και τα γυρίσματα έγιναν στο νησί), τη σωστή ενδυμασία που όφειλε να μας μεταφέρει στη δεκαετία του 1930 και τις συγκλονιστικές ερμηνείες των πρωταγωνιστών (Ανδρέας Κωνσταντίνου, Πηνελόπη Τσιλίκα, Σοφία Κόκκαλη, Αννέζα Παπαδοπούλου, Μάξιμος Μουμούρης), οφείλεται και στα πολύ δυνατά μηνύματα που διατρέχουν τη ραχοκοκαλιά της.
Η Άνδρος φημιζόταν και ακόμη φημίζεται για τον πλούτο των κατοίκων της, χάρη στο επάγγελμα των ανδρών του νησιού. Ναυτικοί. Το οποίο ισούται με χρήμα και απουσία. Πολύ χρήμα και πολλή απουσία. Κάτι που η ταινία αντικατοπτρίζει με ποικίλους τρόπους, υπογείως και μη. Πανέμορφα φορέματα, καλαίσθητα σπίτια, φροντισμένοι κήποι, ακριβά σερβίτσια, εντυπωσιακά χτενίσματα, όμως η ανδρική παρουσία στη στεριά δεν βρίσκεται πουθενά. Η άφιξη από το ταξίδι των συζύγων και των νέων στο νησί (περίπου μια φορά στα δυο χρόνια), αποτελεί πανηγυρικό γεγονός και στήνεται γλέντι σε κάθε νοικοκυριό για την επιστροφή τού εκάστοτε ασώτου. Γι’ αυτό και οι γυναίκες γνωρίζουν από μικρές τη μοίρα τους. Η σειρά των γεγονότων είναι δεδομένη. Γάμος, μπάρκο, επιστροφή, εγκυμοσύνη, μπάρκο, γέννα, μπάρκο και το μοτίβο συνεχίζεται χωρίς -οριακά- καμία παρέκκλιση.
Απόρροια της ανωτέρω μορφής ζωής είναι και η δυναμικότητα του κατά κόσμον «αδύναμου» φύλου. Στην Άνδρο φαίνεται πως οι ρόλοι είχαν αντιστραφεί. Η δομή της οικογένειας μητριαρχική, οι μητέρες έχουν τον πρώτο λόγο στη ζωή των παιδιών τους και κυρίως των κοριτσιών αναφορικά με τον μελλοντικό τους σύντροφο και κατ’ επέκταση πατέρα των παιδιών τους. Ο αυταρχισμός και η αυστηρότητα είναι έκδηλα την ίδια στιγμή που οι έφηβες αδυνατούν να επιλέξουν για ένα θέμα ζωτικής σημασίας που θα καθορίσει τη μελλοντική ζωή και κατ’ επέκταση την ευτυχία τους.
Η Μικρά Αγγλία σου διδάσκει πολύ ωμά ότι η απόσταση είναι άγρια, ειδικά σε εποχές που τα μέσα επικοινωνίας ήταν ανύπαρκτα. Οι συναισθηματικοί δεσμοί που ενώνουν τους ανθρώπους φθίνουν με το πέρασμα του χρόνου και καταλήγεις να βλέπεις τον σύζυγό σου ως επισκέπτη της ζωής και της καθημερινότητας σου που θα ανακατώσει για λίγο τη ροή της κι έπειτα θα τραβήξει τον δρόμο του προς το βαπόρι. Δεν μπορείς να αναπτύξεις ουσιαστική επικοινωνία, να ζητήσεις τη συμβουλή τού (υποτίθεται) ανθρώπου σου μιας και ώρα, μέρα και συντεταγμένες είναι διαφορετικές, ενώ γιορτές, γενέθλια, Χριστούγεννα και κάμποσες άλλες χαρές αλλά και λύπες κυλούν και χάνονται με τις φωτογραφίες να είναι λειψές, αφού αυτός λείπει σε ταξίδι.
Μερικά επαγγέλματα δεν σου επιτρέπουν να έχεις γυναίκα τη γυναίκα σου, αλλά τη θάλασσα για ερωμένη. Αυτή σε ζει, σε ρουφάει, σε κρατάει στα σπλάχνα της. Είσαι στο έλεός της. Αν της καπνίσει, σου πετάει μια τρικυμία κατάμουτρα κι εσύ κινδυνεύεις να χαθείς για πάντα ή απ’ την άλλη αν είναι στις καλές της, σου προσφέρει τα ωραιότερα ταξίδια και τις ωραιότερες μέρες επάνω στο κατάστρωμα. Ανταλλάσσει το χρόνο σου με μπόλικο πλούτο, προσπαθώντας να χρυσώσει το χάπι της απουσίας της οικογένειάς σου και να μετριάσει το αίσθημα του ξένου όταν πατάς το πόδι σου στη στεριά. Όλα κυλούν ομαλά χωρίς εσένα κι εσύ ξαφνικά τους αναστατώνεις. Δεν ριζώνεις πουθενά και παντού νιώθεις ξένος.
Η Μικρά Αγγλία σου διδάσκει επίσης ότι οι γονείς δεν έχουν πάντα δίκιο. Όσο κι αν πολλοί καυχιούνται με περίσσια σιγουριά για το αντίθετο. Όλοι πατάμε πάνω στα βιώματά μας και το υποτιθέμενο «δίκιο μας» προέρχεται πάντα από αυτά. Κάτι που είναι απόλυτα λογικό να μην κουμπώνει με το «δίκιο» των άλλων. Τραγική φιγούρα η μάνα, που στην ταινία κατέστρεψε τη ζωή των παιδιών της. Από πείσμα. Επειδή είχε ζήσει μια ζωή στερημένη και θέλησε να κεράσει το ίδιο πικρό ποτό στις κόρες της. Περιθώριο για αντίρρηση ούτε κατά διάνοια, άλλος αποφάσιζε και διέταζε. Ήταν πεπεισμένη ότι το «δίκιο» της αντανακλούσε και το δίκιο όλου του κόσμου. Δεν ήταν έτσι.
Η μια κόρη της, η Όρσα, κεραυνοβόλα ερωτευμένη με τον Σπύρο που ήταν υποπλοίαρχος, τον στερείται για πάντα επειδή στα μάτια της μητέρας της δεν μπορούσε να την εξασφαλίσει οικονομικά. Η παράνοια; Τον παντρεύτηκε η αδερφή της, η Μόσχα. Η δεύτερη παράνοια; Όλοι οι άνδρες ναυτικοί κάποια στιγμή θα ανέβαιναν στην ανώτατη ιεραρχία. Ο Σπύρος θα γινόταν κι αυτός καπετάνιος, όπως και ο άνδρας που αναγκάστηκε να παντρευτεί η Όρσα, ο Νίκος. Όπως κι έγινε. Κι όχι μονάχα αυτό. Με δικό του καράβι. Ονόματι «Μικρά Αγγλία». Ξεκάθαρη σφαλιάρα στην απόρριψη που δέχθηκε για το τότε ανύπαρκτο πορτοφόλι του. Και σίγουρα υπενθύμιση ότι καμιά φορά, στον βωμό του εγωισμού οι έρωτες και το συναίσθημα δεν ανθίζουν ποτέ, κρύβονται πίσω από κουρτίνες, μέσα σε σπίτια, σκάνε και τρώνε τους ήρωες από μέσα.
Κι όταν η «Μικρά Αγγλία» βυθίζεται, παίρνοντας μαζί της κάτι ανεκπλήρωτο, η σιωπή του σπιτιού που ακολουθεί μετά την έκρηξη είναι εκκωφαντική. Και παντοτινή. Σημάδι πως ορισμένοι άνθρωποι αφήνουν το αποτύπωμά τους επάνω μας όσο λίγο ή πολύ κι αν τους έχουμε ζήσει ή συναναστραφεί. Γιατί πολύ απλά κρατούν ένα κομμάτι του εσωτερικού μας κόσμου που δεν πρόκειται να επιστρέψει ποτέ ξανά σε εμάς. Κι αυτό είναι κάτι που καμία απόσταση (σωματική), δεν πρόκειται ν’ αλλάξει…
Γεννήθηκε στην Έδεσσα. Είναι απόφοιτη του τρίτου ευρωπαϊκού σχολείου Βρυξελλών και της Νομικής Σχολής του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης. Γνωρίζει άριστα Αγγλικά και Γαλλικά. Παίζει ακορντεόν και πιάνο και έχει κάνει μαθήματα φωνητικής. Χορεύει μπαλέτο και λάτιν και ασχολείται ερασιτεχνικά με το θέατρο και την φωτογραφία. Η αγάπη της για την λογοτεχνία και την ποίηση την οδήγησε στην αρθρογραφία, ενώ τα ταξίδια και η επαφή με διαφορετικές κουλτούρες και πολιτισμούς είναι το διάλειμμα από την καθημερινότητά της.
