Του Νικόλα Λιαροδήμου,
Η πρόοδος και η ανάπτυξη είναι δύο έννοιες ταυτόσημες με την εξέλιξη. Επιβάλλεται, σχεδόν, να ακολουθούν τη ροή κάθε κοινωνίας, μικρής ή μεγάλης. Είναι απαραίτητο να κυριεύουν το σχεδιασμό και την εφαρμογή. Η διατήρηση των ιδιαίτερων χαρακτηριστικών, που προστατεύει την ταυτότητα της εκάστοτε περίπτωσης, δεν δικαιολογεί ποτέ τη γενική στασιμότητα. Επ’ουδενί, δεν επιτρέπεται η καταλήστευση της προόδου υπό το πρίσμα της εφαρμογής πολιτικών που αντιμετωπίζουν εναλλακτικά τις όποιες αδυναμίες.
Η τρίτη μεγαλύτερη πόλη της Ελλάδος, η Πάτρα, είναι ένα από τα θύματα. Οι τελευταίες δεκαετίες βρήκαν την Πάτρα να διοικείται άστοχα. Μία πόλη στην κεφαλή της Πελοποννήσου, η «δια θαλάσσης» πύλη της Ελλάδος στην Ευρώπη, ή έστω της νότιας Ελλάδος συνυπολογίζοντας και την Ηγουμενίτσα, είναι αναπτυξιακά ανενεργή.
Τα εκπαιδευτικά ιδρύματα της πόλης, ΑΕΙ & ΑΤΕΙ, που πρόσφατα συγχωνεύθηκαν υπό τη σκέπη του Πανεπιστημίου Πατρών, δημιούργησαν ένα ισχυρό εκπαιδευτικό κέντρο που εκτείνεται σε έξι πόλεις, τις Πάτρα, Αίγιο, Αγρίνιο, Μεσολόγγι, Αμαλιάδα και Πύργο. Ενσωματώνει παραπάνω από 30 χιλιάδες ενεργούς προπτυχιακούς φοιτητές, σχεδόν 1500 μεταπτυχιακούς και πάνω από 2500 υποψήφιους διδάκτορες. Πλήθος ανθρώπινου δυναμικού και τμημάτων παράγουν γνώση και εργαστήρια δοκιμάζουν την εφαρμογή και ερευνούν την αλλαγή. Αποτελούν μία εξαιρετικά ισχυρή κοινότητα που μπορεί να προσφέρει άμεσα στην τοπική κοινωνία εκτός από την ευρύτερη προσφορά της στο κοινωνικό σύνολο. Αντί αυτού, οι πολιτικές που εφαρμόστηκαν, απέκοψαν το πανεπιστήμιο από την πόλη. Μεμονωμένες εξαιρέσεις υπάρχουν, αλλά δυστυχώς δεν πλειοδοτεί ο κανόνας. Θα αναρωτιόταν κανείς αν σε αυτό φταίει μόνο η πολιτεία από την πλευρά της αυτοδιοίκησης. Η απάντηση είναι αρνητική και οι σκέψεις για τις ευθύνες της κεντρικής πολιτικής ηγεσίας έχουν συζητηθεί σε προγενέστερο άρθρο, αυτό που έκανε λόγο για «Πανεπιστήμια στη συντήρηση».
Μία πηγή παραγωγής και διάδοσης γνώσης και τεχνογνωσίας, με κλειστές τις κάνουλες της άμεσης παροχής συνεχίζει να δραστηριοποιείται στεγανά κλεισμένη στους ακαδημαϊκούς περιβόλους. Οι ρομαντικές διασυνδέσεις του πανεπιστημίου με την πόλη, στην πλειονότητα τους έμειναν στους τίτλους και τη θεωρία, και απέτρεψαν την ουσιαστική αλληλεπίδραση. Φοιτητές έρχονται, σπουδάζουν και φεύγουν από μία φιλόξενη φοιτητούπολη και αφιλόξενη πόλη. Η Πάτρα χάνει.
Σκεπτόμενος, όμως, τι θα μπορούσε να κρατήσει τους νέους στην Πόλη τους, περνάω στην κατάντια των υποδομών. Ό,τι σχεδίασε και υλοποίησε το κεντρικό κράτος από την Γέφυρα Ρίου-Αντιρρίου ως και την Ολυμπία Οδό και την περιμετρική παράκαμψη, τον νέο επιβατικό λιμένα και άλλα πολλά, απέδωσε καρπούς και ώθησε προς την ανάπτυξη. Δεν αρκούν, βέβαια, μόνον οι μεγάλες παρεμβάσεις αν δεν συνοδεύονται από μικρές επεμβάσεις. Τι και αν φτάνεις εύκολα στην Πάτρα, όταν το κυκλοφοριακό κομφούζιο σε ένα μικρό πολεοδομικό κέντρο καθιστά την παραμονή σου εκεί κουραστική και σε ορισμένες περιπτώσεις εκνευριστική!
Η απουσία ενός σύγχρονου και ολοκληρωμένου σχεδιασμού διαχείρισης της κυκλοφορίας, η εκμετάλλευση του πλεονεκτήματος των μικρών αποστάσεων και η γενική ρήξη με οτιδήποτε καινοτόμο, καθιστούν την πόλη σχεδόν οπισθοδρομική. Δεν εξηγείται αλλιώς, για παράδειγμα, η διάθεση κοινοχρήστων ποδηλάτων σε μία πόλη με ελάχιστα χιλιόμετρα ποδηλατοδρόμου και αυτά εκτός του αστικού κέντρου. Ερμηνεύεται ως προσπάθεια αναπτυξιακού άλματος στο κενό. Δυστυχώς, η ιδεολογική σύγκρουση της σημερινής κομμουνιστικής δημοτικής αρχής με την ευρωπαϊκή ένωση στερεί από την πόλη τα μεγάλα αστικά έργα, και τα τελευταία χρόνια τη βρίσκουν στάσιμη να παροπλίζει κάθε πλεονέκτημα εντός ή πέριξ του αστικού ιστού που θα μπορούσε να την ωθήσει σε τουριστικό, πολιτιστικό, ερευνητικό και εργασιακό κέντρο της, από γεωγραφικής άποψης, Δυτικής Ελλάδος. Ακόμα και το διάσημο Πατρινό Καρναβάλι, ένας θεσμός που αντηχεί στο πανελλήνιο, μόλις στις αρχές του 2020, βλέπει ένα θεματικό πάρκο να γεννιέται ως τόπος που θα το φιλοξενεί ολόκληρο το χρόνο, έργο της περιφέρειας συγχρηματοδοτούμενο από την ΕΕ.
Στην σύγχρονη εποχή, πέρα από την αξιοποίηση των αστικών κέντρων και των πλεονεκτημάτων του πυρήνα της πόλης, είναι επιβεβλημένη η πραγματική αναβάθμιση των προαστίων. Δεν νοείται πρόοδος η ανακατασκευή των πεζοδρομίων και οι ασφαλτοστρώσεις. Αυτά εμπίπτουν στις βασικές προϋποθέσεις της πολιτείας για αξιοπρεπή προσβασιμότητα και επομένως δεν μπορούμε να βαφτίζονται ως ανάπτυξη. Πρόοδος στις γειτονιές σημαίνει αποκεντρωμένες υπηρεσίες, σημαίνει, ουσιαστικά, έργα αναβάθμισης και όχι κορώνες εσωστρεφούς κατανάλωσης. Δεν μπορούν τα πενιχρά μέσα ενός δήμου να υποκαθιστούν τα μεγάλα έργα που έχουν ανάγκη τα προάστια ώστε να εναρμονιστούν με τον πυρήνα της πόλης. Δεν μπορεί η ιδεοληψία της δημοτικής αρχής να επιμένει πως τα σκάφη είναι προνόμιο των λίγων, άρα η μαρίνα τους εξυπηρετεί και επομένως την αφήνουμε στο έλεος της, με τη σημερινή εικόνα της να αγγίζει τα όρια μίας άθλιας και άκρως εγκαταλελειμμένης εγκατάστασης.
Δεν θα αναφερθώ στην αναπτυξιακή προοπτική της Αχαΐας που θα παρέσυρε μία Πάτρα με συνεχή πρόοδο και ανάπτυξη. Δεν θα αναφερθώ στα οφέλη που θα είχαν τα ορεινά Καλάβρυτα και ο Ερύμανθος, η πεδινή Δυτική Αχαΐα και η υπέροχη Αιγιάλεια, περιοχές με πλούτο και ιστορία, διότι η λύπη θα κυριεύσει τη ροή.
Θα συνεχίσω, όμως, λέγοντας πως η Πάτρα μπορεί. Έχει τις προϋποθέσεις να κάνει αλματώδη βήματα. Ένα υπέροχο ιστορικό κέντρο, με εκπληκτική ρυμοτομία, έχει ανάγκη τις πεζοδρομήσεις, οι οποίες σχεδιάζονται χρόνια, και εφαρμόζοντας τον πετυχημένο κανόνα με λιγότερα αυτοκίνητα, καλύτερη οργάνωση μέσων μεταφοράς και χώρο για πεζούς και ποδηλάτες, να δημιουργήσει ένα πρότυπο και ανθρώπινο αστικό ιστό. Διασυνδέοντας τα αξιοθέατα της και εμπλουτίζοντας το πράσινο στις διαδρομές, μία φιλική στο περιβάλλον πόλη θα είναι προ των πυλών. Αξιοποιώντας, επιτέλους, το θαλάσσιο μέτωπο, και επενδύοντας σε αυτό, η εικόνα της πόλης θα αλλάξει οριστικά. Γειτονιές με ζωή, άνθρωποι με χαρά, ανάπτυξη και βελτίωση της καθημερινότητας θα είναι λίγα από τα οφέλη.
Η Πάτρα έχει ανάγκη την πρόοδο, γιατί πρόοδος σημαίνει ανάπτυξη. Δεν είναι καθόλου προοδευτική η εικόνα του σήμερα, που επενδύει σε επιδομές δίχως υποδομές. Είναι μία επιφανειακή και εντελώς αναχρονιστική τακτική μίας δημοτικής αρχής που οικειοποιείται το αύριο μίας ολόκληρης πόλης εφαρμόζοντας ιδεολογικές εμμονές.
Γεννήθηκε το 1996 στην Πάτρα και μεγάλωσε στο Μάνεσι Τριταίας. Σπούδασε οικονομικά, με την παραγωγική οικονομία να του κεντρίζει το ενδιαφέρον. Πιστεύει στη δύναμη του Έλληνα να παράγει και να καινοτομεί έχοντας αδυναμία στον πρωτογενή τομέα, στα σπλάχνα του οποίου ενηλικιώθηκε.
