Του Νικόλαου Τσελέντη,
Εν έτει 2020 έχουμε την τάση να θεωρούμε πολλά πράγματα δεδομένα. Μεγαλωμένοι σε κοινωνίες οι οποίες προασπίζουν τα ανθρώπινα δικαιώματα και προάγουν τις ύψιστες αξίες, εφησυχάζουμε και δε θέτουμε υπό αμφισβήτηση τα ήδη κεκτημένα. Η σιγουριά αυτή πηγάζει από τις οργανωμένες κοινωνίες στις οποίες διαβιούμε, καθώς και την εκάστοτε νομοθεσία που είναι αρμόδια για την εύρυθμη λειτουργία τους. Η επικρατούσα κατάσταση στον δυτικό κόσμο, όμως, δεν αντικατοπτρίζει την πλήρη εικόνα της διεθνούς πραγματικότητας.
Στην αφρικανική ήπειρο, τα ανθρώπινα δικαιώματα καταπατούνται επανειλημμένως και ανηλεώς, με τις γυναίκες και τα παιδιά να βρίσκονται σαφέστατα σε δυσχερέστερη θέση. Η ενδοοικογενειακή βία, πέρα από το γεγονός ότι δεν έχει καταργηθεί συνταγματικά σε όλες τις χώρες, παίρνει τη μορφή διαφόρων βασανιστηρίων. Ο ξυλοδαρμός, ο βιασμός, ο ακρωτηριασμός γεννητικών οργάνων και το «σιδέρωμα» του μαστού είναι μερικά από αυτά. Κι ενώ τα πρώτα τρία εγκλήματα είναι γνωστά στο διεθνές στερέωμα και έχουν πραγματοποιηθεί μεγάλες εκστρατείες για την αποτροπή τους, το σιδέρωμα του στήθους αναφέρεται από τα Ηνωμένα Έθνη ως «ένα από τα 5 παγκόσμια και λιγότερο καταγεγραμμένα εγκλήματα, που σχετίζονται με τη βία λόγω φύλου».
Το εν λόγω βασανιστήριο ορίζεται ως «η πρακτική του καψίματος και του χτυπήματος του στήθους ενός νεαρού κοριτσιού 8-12 ετών με τη χρήση αντικειμένων, συμπεριλαμβανομένων πετρών και σφυριών, προκειμένου να διακοπεί η ανάπτυξή του». Αξίζει να σημειωθεί ότι η πρακτική αυτή εφαρμόζεται κυρίως από τα μέλη της οικογένειας, ισχυριζόμενα ότι με τον τρόπο αυτόν προστατεύονται τα νεαρά κορίτσια από σεξουαλική παρενόχληση, βιασμό και πρόωρο γάμο. Εντοπίζεται, πρωτίστως, στις χώρες της δυτικής και κεντρικής Αφρικής, όπως το Τσαντ, το Μπενίν, το Τόγκο και το Καμερούν. Μάλιστα, στο Καμερούν τουλάχιστον το ¼ του συνολικού γυναικείου πληθυσμού έχει υποστεί αυτήν τη βάναυση μέθοδο.
Ελλείψει δημοσιευμένων ερευνών και γνώσης του ιστορικού πλαισίου γύρω από το σιδέρωμα του μαστού, οι μελετητές αγνοούν αν πρόκειται για μέρος της αφρικανικής κουλτούρας κι αν προϋπήρχε η πρακτική αυτή και εμφανίστηκε ξανά στη σημερινή εποχή. Το μόνο σίγουρο είναι ότι το έναυσμα για την περαιτέρω κινητοποίηση και την ευαισθητοποίηση της διεθνούς κοινότητας δόθηκε από την καταγραφή τέτοιων περιστατικών στις αφρικανικές κοινότητες του Ηνωμένου Βασιλείου το 2019.
Οι ενέργειες που αφορούν την αντιμετώπιση του breast ironing αποκτούν τόσο ενωσιακό (Αφρικανική Ένωση) όσο και διεθνικό χαρακτήρα. Συγκεκριμένα, η «Ατζέντα 2063», το στρατηγικό, δηλαδή, πλαίσιο της αφρικανικής ηπείρου για την επίτευξη της αειφόρου ανάπτυξης και κοινωνικής ευημερίας, θέτει ως στόχο την ισότητα και τη χειραφέτηση των γυναικών (African Union’s Strategy for Gender Equality and Women’s Empowerment 2019). Ειδικότερη, όμως, για την εξάλειψη των μεθόδων ακρωτηριασμού των γεννητικών οργάνων είναι η πρωτοβουλία «Saleema Initiative», που επικεντρώνεται στην αυστηρότερη νομοθεσία για τέτοιου είδους εγκλήματα.
Η διεθνής συνεισφορά για την κατάργηση της εφαρμογής του σιδερώματος του μαστού εντοπίζεται στη δημιουργία προγράμματος για την εξάλειψη του ακρωτηριασμού των γεννητικών οργάνων (Joint Programme to Eliminate Female Genital Mutilation). Το πρόγραμμα αυτό αξιοποιεί τις γνώσεις 2 οργανισμών, της UNICEF και της UNFPA, και συνεργάζεται με τις κυβερνήσεις των αφρικανικών κρατών, αλλά και με περιφερειακούς οργανισμούς. Εκτός της οικονομικής αρωγής, το πρόγραμμα παρέχει υπηρεσίες για καλύτερη ποιότητα ζωής, για δυνατότητα εκπαίδευσης, ενώ, ταυτόχρονα, προωθεί ορισμένα νομικά πλαίσια που απαγορεύουν τις επιβλαβείς τεχνικές.
Τα πρώτα σταδιακά βήματα για την απαγόρευση ενός εγκλήματος, το οποίο ευτελίζει την ανθρώπινη ύπαρξη, έχουν υλοποιηθεί. Εντούτοις, δημιουργούνται ερωτήματα για το πώς το breast ironing μένει στο απυρόβλητο τόσα χρόνια, καταστρέφοντας – είτε σωματικά είτε ψυχικά – εκατοντάδες χιλιάδες κορίτσια τον χρόνο. Μάλιστα, ιδιαίτερα προβληματική παρουσιάζεται η λειτουργία της διεθνούς κοινότητας, καθώς η δράση της επήλθε κατόπιν καταγεγραμμένων περιστατικών στο Ηνωμένο Βασίλειο. Είναι λυπηρό στον 21ο αιώνα να μη μπορούν οι γυναίκες να απολαμβάνουν ίσα δικαιώματα στη ζωή και να θεωρούνται υποχείρια των ανδρών. Γι΄ αυτό κι επείγει η σύμπραξη όλων μας, για να θαφτεί το έγκλημα αυτό στο χρονοντούλαπο της ιστορίας.
Γεννήθηκε το 2000 και μεγάλωσε στην Αθήνα. Είναι φοιτητής του τμήματος Διεθνών, Ευρωπαϊκών και Περιφερειακών Σπουδών στο Πάντειο Πανεπιστήμιο. Έχει παρακολουθήσει αρκετές ομιλίες και ημερίδες σχετικές με το αντικείμενο των σπουδών του. Ιδιαίτερη είναι η συμμετοχή του σε συνέδριο προσομοίωσης του ΟΗΕ (RhodesMRC). Είναι γνώστης της Αγγλικής και αυτήν την περίοδο διδάσκεται τη Γαλλική γλώσσα.
