Της Έλενας Καππέ,
Ο Αλή Πασάς Τεπελενλής ήταν μουσουλμάνος, Αλβανός στην καταγωγή, πασάς στα Γιάννενα που διορίστηκε το 1788 και η θητεία του κράτησε για παραπάνω από 40 χρόνια. Ήταν ο άνθρωπος που υπέταξε το Σούλι στη μάχη του οποίου κεντρική φυσιογνωμία ήταν οι γυναίκες που έπεσαν από τον Ζάλογγο, για να μη πέσουν στα χέρια των Τούρκων κατακτητών.
Ο Αλή από μικρό παιδί δεν ήταν απόλυτα σύμφωνος με τις ωμότητες που εφάρμοζαν οι Οθωμανοί και λέγεται πως αυτό συνέβη γιατί σαν παιδί είδε τη μητέρα και την αδερφή του να βιάζονται από Τούρκους.
Το 1805 οι άντρες του συλλαμβάνουν ανάμεσα σε άλλους και μια 16χρονη κοπέλα, τη Βασιλική Κονταξή, η οποία καταφέρνει με τον χαρακτήρα της να μαλάξει τον Αλή και ο ίδιος μαγεμένος από την ομορφιά και το πνεύμα της, αποφασίζει να την παντρευτεί αν και είναι ήδη παντρεμένος με την Εμινέ. Η Βασιλική μένει στο παλάτι του Αλή και κρατάει τη χριστιανική της πίστη.
Κάποια στιγμή και πριν ο Αλή Πασάς γνωρίσει τη Βασιλική, φαίνεται πως ο γιος του, Μουχτάρ, ερωτεύτηκε και έκανε σχέση με μια Ελληνίδα από τα Γιάννενα, την Ευφροσύνη Βασιλείου. Η κοπέλα ήταν παντρεμένη με έναν Βενετό έμπορο που ανά διαστήματα έλειπε για δουλειές. Λέγεται πως ο γιος του Αλή έκανε στην κυρία Φροσύνη ένα δαχτυλίδι δώρο, το οποίο η δεύτερη φορούσε στο χαμάμ όπου και το παρατήρησε η νόμιμη γυναίκα του Μουχτάρ, με την οποία είχε αποκτήσει και έναν γιο. Η νόμιμη γυναίκα του είχε παρατηρήσει το δαχτυλίδι πριν ο σύζυγός της το δώσει στην κυρά Φροσύνη και είχε την εντύπωση πως είναι δώρο για την ίδια.
Όταν κατάλαβε πως ο σύζυγός της την απατάει, αμέσως απευθύνθηκε στον Αλή Πασά, απειλώντας τον πως αν δεν κάνει κάτι για να τελειώσει την εξωσυζυγική σχέση του γιου του, θα έφευγε και θα τον παρατούσε· πράγμα που δεν άρεσε στον Αλή, μια και ο πατέρας της νύφης του κατείχε υψηλή θέση στην Οθωμανική Αυτοκρατορία.
Στις 10 Ιανουαρίου πήγε ο ίδιος μαζί με φρουρά στο σπίτι της Φροσύνης και τη συνέλαβε, με την κατηγορία ότι ήταν ελευθέρων ηθών. Μαζί με αυτή συνέλαβε και άλλες 18 γυναίκες με την ίδια κατηγορία. Οδηγήθηκαν όλες μαζί στην εκκλησία του Αγίου Νικολάου, βόρεια της λίμνης, και μάθανε πως η μοίρα που τις περίμενε ήταν ο θάνατος. Επειδή, όμως, είχε ξημερώσει και σύμφωνα με τα ισλαμικά έθιμα δεν επιτρεπόταν να θανατώνονται οι γυναίκες μετά την ανατολή του ηλίου, περίμεναν να νυχτώσει. Λέγεται πως μία εκ των γυναικών απελευθερώθηκε όταν ήρθε ο σύζυγός της και τη ζήτησε από τον Αλή. Το βράδυ της επόμενης μέρας, λοιπόν, φόρτωσαν όλες τις γυναίκες σε βάρκες και τις έριξαν στο νερό δεμένες μέχρι που πνίγηκαν. Ένας δήμιος ανέφερε πως δε θα ξεχνούσε ποτέ τα ουρλιαχτά και τα πρόσωπά τους.
Γι’ αυτό το γεγονός, ο λαός ξεσηκώθηκε απέναντι στον Αλή Πασά, πράγμα περίεργο αφού τα Γιάννενα ήταν την περίοδο εκείνη σε ακμή και θεωρούνταν πολύ προοδευτική περιοχή και μάλιστα με πλούτο.
Μια εκδοχή, ακόμη, είναι πως ο Αλή Πασάς πριν θανατώσει την Ευφροσύνη, της ζήτησε να κοιμηθεί μαζί του με αντάλλαγμα τη ζωή της. Αλλά εκείνη αρνήθηκε γιατί ήταν βαθύτατα ερωτευμένη με τον Μουχτάρ.
Ο Αλή Πασάς δεν είχε ιδιαίτερα καλές σχέσεις με την Οθωμανική Αυτοκρατορία, γιατί κατηγορήθηκε ότι παρεμπόδιζε την εξουσία. Για να γλυτώσει, κατέδωσε μέχρι και την ύπαρξη της Φιλική Εταιρείας, πράγμα όμως που οι Οθωμανοί γνωρίζανε ήδη. Τον Ιανουάριο του 1822 τον συλλαμβάνουν στο σπίτι του απέναντι από τα Γιάννενα και τον αποκεφαλίζουν στο μπαλκόνι του σπιτιού του. Θάφτηκε στον τάφο που υπάρχει στο κάστρο των Ιωαννίνων μαζί με τη σύζυγό του Εμινέ. Το σπίτι του, πλέον, είναι χώρος ανοιχτός για το κοινό και είναι πραγματικά ένα μέρος που σε ταξιδεύει σε εκείνη την εποχή.
Βιβλιογραφία
- Κ. Αρβανίτης, Γ. Βλαχογιάννη, Μ. Μαντά, Ε.Κ. Ξυδοπούλου, Μ.Χ. Παπαγιαννοπούλου (2006), «Η Συμμετοχή των Γυναικών στα Κέντρα Λήψης Πολιτικών Αποφάσεων στην Ελλάδα», Έρευνα – Μελέτη του Κ.Ε.Θ.Ι., σσ. 31-39.
- Βασίλης Παναγιωτόπουλος (2007), Αρχείο Αλή Πασά Γενναδείου Βιβλιοθήκης, τόμοι 4, ΙΝΕ-ΕΙΕ, Αθήνα, σσ. 102-103.
