Της Δήμητρας Μοσχολέα,
Με αφορμή την πρόσφατη απονομή του Μεγάλου Κρατικού Βραβείου Γραμμάτων για το 2019 στη Μάρω Δούκα, για τη συνολική προσφορά της στα γράμματα, μας δίνεται η ευκαιρία να εστιάσουμε αναδρομικά στη ζωή και το έργο της.
Η συγγραφέας γεννιέται στα 1947 στα Χανιά της Κρήτης, μέσα στην καρδιά του εμφυλίου πολέμου, μια εποχή κατά την οποία τα ιστορικά γεγονότα στιγμάτισαν την πολιτική ζωή του τόπου. Ως λογοτέχνης, εκδίδει διηγήματα, μυθιστορήματα, νουβέλες και κατέχει επάξια μία αξιολογότατη θέση στον κόσμο των γραμμάτων, ως μια «γυναίκα-συγγραφέας», που διαφοροποιείται από νωρίς ως προς τη γραφή της, καθώς πραγματεύεται θέματα που συντείνουν με την κοινωνική και πολιτική πραγματικότητα του τόπου της μέσα στον ιστορικό χρόνο, προβάλλοντας κάθε φορά τον άνθρωπο που αγωνίζεται. Από το 1966 ζει στην Αθήνα, όπου σπουδάζει Ιστορία στο Εθνικό και Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών, ενώ εντάσσεται και στον χώρο της αριστεράς.
Συμβολική για τη ζωή και το έργο της στάθηκε η γνωριμία της με τον Γιάννη Ρίτσο, ο οποίος την ενέπνεε σε όλη τη διάρκεια της συγγραφικής της πορείας, ενώ στο έργο της συναντάμε και διακειμενικές αναφορές που αφορούν το έργο του τελευταίου.
Το φθινόπωρο του 1979 εκδίδεται το πρώτο της μυθιστόρημα με τίτλο «Η αρχαία σκουριά». Παρότι η ίδια συγκαταλέγεται στους σύγχρονους συγγραφείς και συγκεκριμένα στη λεγόμενη «γενιά του ’70», το πρώτο της αυτό μυθιστόρημα τοποθετείται στη λογοτεχνική παραγωγή της μεταπολεμικής περιόδου, μαζί με «Το Κιβώτιο» του Α. Αλεξάνδρου. Το μυθιστόρημα αναφέρεται στην κοινωνικοπολιτική κατάσταση της χώρας στην περίοδο της δικτατορίας, μέσα από τα μάτια μιας φοιτήτριας. Η ίδια δηλώνει πως με την πρώτη αυτή συγγραφική δημιουργία έρχεται σε ρήξη με την παραδοσιακή πολιτική πραγματικότητα της χώρας, εκφράζοντας ταυτόχρονα την ευρύτερη δυσαρέσκεια για την επικρατούσα κατάσταση της εποχής και τις θέσεις των αντίπαλων πολιτικών παρατάξεων.
pixelbooks.gr
Το συγγραφικό έργο της Μάρως Δούκα, στο σύνολό του, θα μπορούσε εν πολλοίς να ιδωθεί και από μια φεμινιστική σκοπιά: μέσα από την αποτύπωση των αναπαραστάσεων από τη γυναικεία αυτή προοπτική και με τη σταδιακή εισαγωγή μιας κλίμακας νέων θεμάτων, καθίσταται δυνατόν να ελπίζει κανείς ότι μπορεί να αναθεωρήσει τον γυναικείο κανόνα σε όλα τα επίπεδα -και σε αυτό της λογοτεχνίας- μέσω της κατανόησης και αναδιοργάνωσής του.
Αναμφιβόλως, η αναγνώριση και βράβευση της Μάρως Δούκα κρίνεται απολύτως επάξια, αφού τα θέματά της αντλούν από τη σύγχρονη κοινωνική και εν γένει ιστορική πραγματικότητα, θίγοντας και κριτικάροντας με τολμηρότητα σημαντικά και διαχρονικά ζητήματα, μέσα από τη σκοπιά του πολιτισμένου ανθρώπου που επιθυμεί να προβεί σε βαθύτερες ιδεολογικές αναζητήσεις. Αξίζει να σημειωθεί ότι οι εσωτερικές αυτές αναζητήσεις αρχίζουν μόλις να ξετυλίγονται σε μία εποχή, όπου οι αριστερές ιδέες της εποχής επισκίαζαν τον αστικό φεμινισμό και τις ευρύτερες διεκδικήσεις των γυναικών για χειραφέτηση. Έτσι η συγγραφή της Μάρως Δούκα αναδεικνύεται ιδιαίτερα ριζοσπαστική, ήδη από την έκδοση του πρώτου της μυθιστορήματος, μέχρι και σήμερα.
