Της Νίκης Μαχαιρίδου,
Η δεκαετία του 1980 αποτελεί κομβικό σημείο για την εξέλιξη και τη διαμόρφωση των κρατών του λεγόμενου υπαρκτού σοσιαλισμού. Ο κομμουνιστικός κόσμος τίθεται αναπόφευκτα σε σύγκριση με τη Δύση, τον καπιταλισμό και τον «εκσυγχρονισμό» που αυτήν εγγυάται. Η Κομμουνιστική Κίνα βρίσκεται κι αυτή στο κέντρο των εξελίξεων, καθώς ο Πρωθυπουργός της χώρας και μέλη του ΚΚΚ τάσσονται υπέρ των οικονομικών μεταρρυθμίσεων και του δυτικού τρόπου ζωής. Η προσπάθεια εγκαθίδρυσης μιας καπιταλιστικής οικονομίας έχει εντείνει τις οικονομικές αντιθέσεις και την ανέχεια του κινεζικού λαού.
Ωστόσο, αυτό δεν αποτελούσε το μοναδικό εμπόδιο για την ευόδωση του εκσυγχρονισμού. Ο λαός και κυρίως οι ασυμβίβαστοι φοιτητές της χώρας επιζητούσαν και απαιτούσαν την εδραίωση δημοκρατικών θεσμών και δικαιωμάτων από την κυβέρνηση. Έχοντας ως κίνητρο τη διεκδίκηση των πολιτικών τους δικαιωμάτων, πλήθος κόσμου άρχισε να συρρέει στις 15 Απριλίου στη μεγαλύτερη πλατεία του κόσμου, στην πλατεία Τιενανμέν. Ο πρωθυπουργός της χώρας, Ζάο Ζιγιάνγκ, αρχικά επεδίωκε να συνομιλήσει με τους διαδηλωτές και να αναγνωρίσει τα λάθη της διακυβέρνησής του, ο λαός όμως δεν πείθεται και η ουδέτερη στάση που θα τηρήσει μετέπειτα ο Ζάο Ζιγιάνγκ γίνεται η αιτία να απομονωθεί από το ΚΚΚ.
Η επιμονή του κόσμου να αγωνιστεί για τα πιστεύω του, θα σημαδέψει αργότερα την παγκόσμια ιστορία των κοινωνικών εξεγέρσεων.
Οι φοιτητές βρίσκονται για εβδομάδες στην πλατεία Τιενανμέν. Το κομμουνιστικό καθεστώς έχει δείξει μια πρωτόγνωρη ανοχή έναντι των διαδηλώσεων, ωστόσο χαρακτηρίζει την εξέγερση ως «αντεπαναστατική αναταραχή». Στις 3 Ιουνίου, η κυβέρνηση αποφασίζει να καταστείλει τα γεγονότα και με διάγγελμα ανακοινώνει στους πολίτες πως πρέπει να παραμείνουν στο σπίτι. Το ίδιο βράδυ, 300.000 στρατιώτες και άρματα καταλαμβάνουν τους δρόμους του Πεκίνο.
Η συμπλοκή μεταξύ φοιτητών και στρατιωτικών δυνάμεων δεν άργησε να συμβεί. Την επόμενη μόλις ημέρα εκδηλώθηκαν σφοδρές συγκρούσεις με τον κόσμο να γίνεται βορά στις ανεξέλεγκτες ριπές του στρατού. Κάποιοι από τους διαδηλωτές προσπαθούν να απαντήσουν στα πυρά με πέτρες, ξύλα και σίδερα. Άλλοι, πάλι, τρέχουν να σωθούν από τη φρίκη που είχε ξεσπάσει. Εκείνο το βράδυ ο στρατός έβαζε τέλος στα όνειρα των φοιτητών για εκδημοκρατισμό και αποκαθήλωση της νομενκλατούρας. Χιλιάδες από τους διαδηλωτές θα συλληφθούν και θα τραυματιστούν θανάσιμα, ο Ερυθρός Σταυρός της Κίνας κάνει λόγο για 2.400 νεκρούς· ανάμεσά τους πολλοί καθηγητές, φοιτητές και εργάτες, ενώ οι αρχές επισημοποιούν μόνο 241 θύματα.
Μέχρι και σήμερα τα αιματηρά γεγονότα που διαδραματιστήκαν στην πλατεία Τιενανμέν δεν έχουν διαλευκανθεί πλήρως. Η Κυβέρνηση ακολούθησε στη συνέχεια μια προπαγανδιστική πολιτική, πήρε υπό τον έλεγχό της τα μέσα ενημέρωσης, καταστράφηκαν πολλά φωτογραφικά ντοκουμέντα και οι ξένοι δημοσιογράφοι που κάλυπταν το γεγονός εκδιώχθηκαν από την Κίνα. Η πιο γνωστή φωτογραφία που έχει επιβιώσει από τις διαδηλώσεις στο Πεκίνο, είναι αυτή ενός απλού πολίτη που στέκεται μπροστά από τα τεθωρακισμένα οχήματα κατά τη διάρκεια της βίαιης καταστολής των φιλοδημοκρατικών διαδηλώσεων· ο οποίος αφού ακινητοποίησε το τανκ, σκαρφάλωσε στον πύργο του και είχε σύντομη συνομιλία με ένα μέλος των στρατιωτικών δυνάμεων.
Η ταυτότητα του τολμηρού διαδηλωτή παραμένει μέχρι σήμερα άγνωστη, όπως επίσης και το τι απέγινε μετά από αυτήν του την πράξη. Πολλοί πιστεύουν ότι εκτελέστηκε λίγες ημέρες αργότερα.
Η 4η Ιουνίου είναι μια μαύρη σελίδα στην ιστορία του Κομμουνισμού και της Κίνας. Η δημοκρατία και η ελευθερία του λόγου που ζητούσαν οι φοιτητές, ήταν μάλλον ανέφικτα αιτήματα, που η Κυβέρνηση δεν ήταν έτοιμη να παραχωρήσει, με αποτέλεσμα να γραφεί η τραγωδία της Τιενανμέν.
Βιβλιογραφία
- Zhang, Liang (2001). Nathan, Andrew; Link, Perry, The Tiananmen Papers: The Chinese Leadership’s Decision to Use Force, in Their Own Words. pp. 389-409
- Νίκος Ζηργάνος (2006), Ποιος θυμάται πια την Τιεν Αν Μεν, Ελευθεροτυπία
