Του Μανώλη Στυλιανάκη,
Η επέλαση του κορωνοϊού κυριολεκτικά έχει οδηγήσει την Ελλάδα, όσο και τις οικονομίες παγκοσμίως σε μία πολυεπίπεδη σκοτοδίνη. Στον οικονομικό τομέα, τα μέτρα lockdown για την ανάσχεση μετάδοσης του ιού συνοδεύτηκαν δυστυχώς από μία πρωτοφανών διαστάσεων ύφεση που σαν ολετήρας «έκανε χαλκομανία» τις οικονομίες, ειδικά των λιγότερο αναπτυγμένων χωρών, της Ελλάδας συμπεριλαμβανομένης.
Και πώς θα μπορούσε να ισχύει το αντίθετο, καθώς όταν τα μαγαζιά βάζουν λουκέτο, έστω προσωρινά, οι άνθρωποι φοβούνται να ξεμυτίσουν, η ζήτηση και η προσφορά παίρνουν την κατιούσα, ο επιθηλιακός ιστός της οικονομίας διαρρηγνύεται, τα έσοδα στα ταμεία του κράτους στερεύουν, ενώ τα ποικιλώνυμα έξοδα γιγαντώνονται, οδηγώντας αναποδράστως σε έναν δημοσιονομικό εκτροχιασμό, εφάμιλλο αυτού που οδήγησε την Ελλάδα στην χρεοκοπία. Και ενώ η Ελλάδα ασθμαίνει και παραπαίει υπό τον ασφυκτικό κλοιό της πανδημίας του κορωνοϊού, η Ευρωπαϊκή Ένωση, σαν από μηχανής θεός, φαίνεται πως ακτινοβολεί φως στο σκοτάδι, ανοίγοντας το πορτοφόλι της για να μοιράσει αφειδώς ρευστότητα.
Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή, διά στόματος της προέδρου Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν, διατρανώνει την πραγμάτωση ενός, μέχρι πρότινος, ονείρου θερινής νυκτός για τους ευρωφεντεραλιστές, που δεν είναι άλλο από την συγκρότηση ενός ευρέος φάσματος ευρωταμείου που αγγίζει τα 750 δισ. ευρώ, προκειμένου να αντιμετωπιστεί η οικονομική κρίση που γέννησε η κορωνο-κρίση, δρασκελίζοντας έτσι προς τη δημοσιονομική ενοποίηση και το διαθρυλούμενο μα αμφιλεγόμενο ευρωομόλογο. Αν το μνημειώδες πακέτο-μαμούθ τελικά τελεσφορήσει και δεν ναυαγήσει στις σκοπέλους των «νεοκαλβινιστικών» κρατών του Βορρά, η Ελλάδα έχει λαμβάνειν περί τα 33 δισ. ευρώ σε καθαρές εισροές, ιλιγγιώδες ποσό που αντιστοιχεί περίπου στο 17% του ελληνικού ΑΕΠ.
Ειδικότερα, σε σχετική ανάλυση για τις ανάγκες ανάκαμψης της Ευρώπης, η Κομισιόν προτείνει να δοθεί στην Ελλάδα ένα ποσοστό από τους πόρους του Ταμείου Ανάκαμψης, δυσανάλογα υψηλό σε σχέση με τη συνεισφορά της στο ΑΕΠ της ΕΕ, μιας και έχει πληγεί περισσότερο. Πιο συγκεκριμένα και σύμφωνα με σχετικό ρεπορτάζ της Καθημερινής, βλέπουμε πως το μεικτό ποσό των 43,5 δισ. ευρώ αντιστοιχεί σε ένα ποσοστό 5,8% των 750 δισ. ευρώ του Ταμείου Ανάκαμψης, ενώ η συμμετοχή της Ελλάδας στο ΑΕΠ της ΕΕ ανέρχεται σε 1,3%. Το καθαρό ποσό των 33,4 δις. ευρώ αντιστοιχεί στο 17,8% του ελληνικού ΑΕΠ και μόνο η Κροατία και η Βουλγαρία φαίνεται να έχουν μεγαλύτερο καθαρό όφελος ως ποσοστό του ΑΕΠ τους, αν και με μικρότερα ποσά σε απόλυτες τιμές.
Παρόλο που τέτοιες πολιτικές κεϋνσιανότροπης χαλάρωσης ενδεχομένως να είναι είτε υπερεκτιμημένες ή ακόμα, σε μακροπρόθεσμο ορίζοντα, από αναποτελεσματικές έως και επιβλαβείς, εντούτοις δεν μπορεί το κράτος ν’ αφήνει σύξυλους τους ανθρώπους που με εξαναγκασμό τους οδήγησε στην αεργία. Το γεγονός ότι άνθρωποι, που μεσούσης της πανδημίας καταστράφηκαν οικονομικά και τώρα θα αποζημιωθούν για τις ζημιές που εν ακουσία υπέστησαν δίχως δική τους προσωπική ευθύνη, συνιστά την ελάχιστη υποχρέωση του δημοσίου προς τον ιδιωτικό τομέα. Με την προϋπόθεση ασφαλώς να αποζημιωθούν τωόντι και τα χρήματα αυτά, που για εμάς φαντάζουν σαν πηγή που αναβλύζει νερό στην έρημο, να μην κατασπαταληθούν, να μην διασπαθιστούν σε τσέπες «κομματικών ημετέρων», σε κρατικοδίαιτη ρεμούλα και ρουσφέτια.
Η Κομισιόν, εμφορούμενη από ένα πνεύμα αισιοδοξίας, εκτιμά πως αυτό το Ταμείο Ανάκαμψης θα έχει θετικό και διαρκή αντίκτυπο στο πραγματικό ΑΕΠ όλων των χωρών της ΕΕ, καθώς θα κινητοποιηθούν επενδύσεις και θα δημιουργηθούν έως δύο εκατομμύρια νέες θέσεις εργασίας συνολικά στην ΕΕ μεσοπρόθεσμα και χωρίς να επιβαρύνονται με χρέη τα κράτη. Κάτι σαν free lunch, δηλαδή, το οποίο όμως ιστορικά δεν έχει ευοδωθεί σαν πείραμα, μιας δεν υπάρχει τίποτα free στον πλανήτη, καθότι πάντα λανθάνουν σπατάλες και ευκαιριακά κόστη. Σίγουρα υπάρχουν κρυφές χρεώσεις και ψιλά γράμματα που ίσως αμελήσαμε να διαβάσουμε! Δεν έχει όμως νόημα να κονταροχτυπιόμαστε στη σφαίρα της θεωρίας με θεωρητικολογίες. Αναμένουμε σε μερικά χρόνια η εμπειρική πραγματικότητα είτε να διαψεύσει είτε να επιβεβαιώσει τα θεωρητικά αυτά σενάρια (ή ακόμα και έωλα για όσους βλέπουν με σκεπτικισμό τα φαραωνικά έργα μιας γραφειοκρατίας), και το ελπιδοφόρο αυτό σχέδιο της Κομισιόν θα κριθεί εκ του αποτελέσματος.
Σε πολιτικό όμως επίπεδο, σίγουρα θα υπάρξουν τριγμοί και σεισμικές δονήσεις, μιας και το πρωτόγνωρο και μεγαλεπήβολο για την ιστορία της ΕΕ αυτό ταμείο, θα χρηματοδοτηθεί από τις φειδωλές χώρες του Βορρά, δηλαδή από τους Βορειοευρωπαίους φορολογούμενους που γενικά δεν είναι οι φανατικότεροι υποστηρικτές των μεταβιβαστικών σχημάτων που κατά καιρούς εγκαινιάζουν οι Βρυξέλλες. Ήδη αχνοφαίνονται κάποια γκρίζα συννεφάκια τα οποία χαλάνε την ηλιόλουστη ατμόσφαιρα που είχαν προηγουμένως φιλοτεχνήσει οι ενωσιακοί θεσμοί, με τους συνήθεις υπόπτους, όπως η Ολλανδία, η Αυστρία και η Σουηδία, να λένε πως θα προτιμούσαν αυτή η οικονομική στήριξη να έχει τον χαρακτήρα δανείων με όρους και όχι επιχορηγήσεων. Με άλλα λόγια ζητάνε μνημόνια, διότι μάλλον δεν καλοβλέπουν τα συνεχή bailouts στον οικονομικά νηπιώδη Νότο, που αρνείται πεισματικά να «εκβορειοευρωπαϊστεί», να χειραφετηθεί και να απογαλακτιστεί επιτέλους από το βρεφικό γάλα της μαμάς Ευρώπης (τα τζάμπα λεφτά!).
Η Ευρώπη, λοιπόν, θα διχοτομηθεί σε πιστώτριες και χρεώστριες χώρες, θα ξεκινήσουν γκρίνιες για τις γαστρίμαργες, πλην όμως φτωχές, χώρες του Νότου που «απλώνουν τα πόδια τους πέρα από εκεί που φτάνει το πάπλωμά τους» και απομυζούν τις αυτόφωτες, πλούσιες, πλην όμως λιτοδίαιτες, χώρες του Βορρά. Οι μεν λαμβάνουσες χώρες θα θέλουν να ξοδεύουν, αποχαυνωμένες ούσες, σαν να μην υπάρχει αύριο, ενώ οι διδούσες από την αντίπερα όχθη θα ζητούν λογαριασμό. Αυτός ο σχιζοειδής διπολισμός πάνω στον οποίο θεμελιώνεται η ευρωπαϊκή γραφειοκρατική ελίτ είναι βραχύβιος εκ γενετής και αφεύκτως θνησιγενής που δεν δύναται να μακροημερεύσει. Είναι σαν να χτίζεις κάστρα στην άμμο, που με το πρώτο κομματάκι γίνονται λασπόνερα.
Ήδη η ανηλεής χρηματοπιστωτική κρίση του 2008 έσεισε συθέμελα τις τεκτονικές πλάκες του ενωσιακού οικοδομήματος και κλυδώνισε παντοιοτρόπως την Ενωμένη Ευρώπη, η οποία ακόμα χαίνει δυσκολευόμενη να ξαναβρεί πλήρως τον βηματισμό της. Ας ελπίσουμε μονάχα ότι το υπερφιλόδοξο σχέδιο της Ευρωπαϊκής Ένωσης δεν θα ενεργοποιήσει κάποιον υποδόριο, εμφωλεύοντα στα σωθικά της ωρολογιακό μηχανισμό που θα την τινάξει στον αέρα. Διότι, όπως είπε και η αείμνηστη Σιδηρά Κυρία «[…] κάποτε τελειώνουν τα λεφτά των άλλων», που σημαίνει ότι η ΕΕ δεν προσφέρεται για άρμεγμα, ούτε το ευρωπαϊκό πουγκί είναι «το μαγικό βαλιτσάκι του Σπορτ Μπίλυ» που ρέει λεφτά χωρίς να στερεύει. Οψόμεθα!
