Του Σταύρου Λουκά,
Την οικονομία μπορούμε να την παρομοιάσουμε με μια μηχανή, στην οποία η καταναλωτική δαπάνη ενός ατόμου δημιουργεί το εισόδημα κάποιου άλλου. Η πανδημία ξεκίνησε συνθλίβοντας την παραγωγική ικανότητα της οικονομίας και δημιούργησε ένα blackout για την πλευρά της προσφοράς της οικονομίας, καθώς πολλοί τύποι επιχειρηματικής δραστηριότητας έκλεισαν λόγω ανησυχιών για τη δημόσια υγεία. Ο αναγκαστικός τερματισμός των ταξιδιών, τα εστιατόρια τα οποία είχαν αλλάξει τη δραστηριότητά τους σε υπηρεσίες παράδοσης και παραλαβής, καθώς και όλες οι συναφείς βιομηχανίες με τον κλάδο του τουρισμού δημιούργησαν έλλειψη ζήτησης ευρείας βάσης στην οικονομία.
Ο ιστός της οικονομίας έχει καταστραφεί, με ζημιές στις σχέσεις μεταξύ εργαζομένων και εργοδοτών, των εταιρειών και των προμηθευτών τους, μέχρι και στις σχέσεις ενοικιαστών και εκμισθωτών με τις αναγκαστικές από το κράτος μειώσεις ενοικίων, οι οποίες έχουν σοβαρό αντίκτυπο στην αγορά ακινήτων. Άλλα στοιχεία δείχνουν μια σοβαρή, αλλά πιο αργή κρίση της καταρρέουσας ζήτησης που θα επηρεάσει πολύ περισσότερες γωνιές της οικονομίας από αυτές που αναγκάστηκαν να κλείσουν λόγω της πανδημίας.
Η οικονομία βιώνει μια κατάρρευση της ζήτησης. Με απλά λόγια, μειώθηκε η κατανάλωση και έχουμε πρωτοφανή αύξηση της αποταμίευσης και των καταθέσεων. Γνωρίζουμε πόσο άθλια ήταν η οικονομική κρίση και η αργή ανάκαμψη, με μακροπρόθεσμο κόστος για τα κέρδη και την ευημερία. Την περίοδο της μεγάλης οικονομικής κρίσης, ο κόσμος έτρεξε να «σηκώσει» από τις τράπεζες τις καταθέσεις του ή προσπάθησε να μεταφέρει τα χρήματα στο εξωτερικό, τουλάχιστον μέχρι την έναρξη των «Capital Controls». Στην παρούσα υγειονομική κρίση που βιώνουμε, παρατηρείται το αντίθετο και οι καταθέσεις αυξήθηκαν. Οι αποταμιεύσεις των νοικοκυριών πιθανότατα είναι ακόμα μεγαλύτερες, καθώς αρκετοί έχουν επενδύσει σε αμοιβαία κεφάλαια λόγω των χαμηλών επιτοκίων που επικρατούν τα τελευταία χρόνια.
Το φαινόμενο της μειωμένης κατανάλωσης και της αύξησης της αποταμίευσης δεν είναι μόνο ελληνικό φαινόμενο, παρατηρείται σε όλη την Ευρώπη και στην Αμερική και είναι αποτέλεσμα των ειδικών συνθηκών εξαιτίας της πανδημίας. Σύμφωνα με το δελτίο τύπου της Τράπεζας της Ελλάδος, οι καταθέσεις της εγχώριας οικονομίας τον Απρίλιο του 2020 στα εγχώρια πιστωτικά ιδρύματα διαμορφώθηκαν ως εξής:
- Καταθέσεις από τη γενική κυβέρνηση
Μείωση κατά 4.112 εκατ. ευρώ παρουσίασαν τον Απρίλιο του 2020 οι καταθέσεις της γενικής κυβέρνησης, έναντι αύξησης κατά 2.304 εκατ. ευρώ τον προηγούμενο μήνα και ο ετήσιος ρυθμός μεταβολής μειώθηκε σε -9,5%, από 1,7% τον προηγούμενο μήνα.
- Καταθέσεις από τον ιδιωτικό τομέα
Αύξηση κατά 1.429 εκατ. ευρώ παρουσίασαν τον Απρίλιο του 2020 οι καταθέσεις του ιδιωτικού τομέα, έναντι αύξησης κατά 2.846 εκατ. ευρώ τον προηγούμενο μήνα και ο ετήσιος ρυθμός μεταβολής μειώθηκε σε 8,6%, από 8,8% τον προηγούμενο μήνα.
- Καταθέσεις από επιχειρήσεις
Μείωση κατά 155 εκατ. ευρώ παρουσίασαν τον Απρίλιο του 2020 οι καταθέσεις των επιχειρήσεων, έναντι αύξησης κατά 1.505 εκατ. ευρώ τον προηγούμενο μήνα και ο ετήσιος ρυθμός μεταβολής μειώθηκε σε 15,6%, από 19,8% τον προηγούμενο μήνα. Ειδικότερα, οι καταθέσεις των μη χρηματοπιστωτικών επιχειρήσεων μειώθηκαν κατά 207 εκατ. ευρώ, έναντι αύξησης κατά 1.677 εκατ. ευρώ τον προηγούμενο μήνα. Οι καταθέσεις των ασφαλιστικών επιχειρήσεων και των λοιπών χρηματοπιστωτικών ιδρυμάτων αυξήθηκαν κατά 52 εκατ. ευρώ, έναντι μείωσης κατά 172 εκατ. ευρώ τον προηγούμενο μήνα.
- Καταθέσεις από νοικοκυριά και ιδιωτικά μη κερδοσκοπικά ιδρύματα
Αύξηση κατά 1.584 εκατ. ευρώ παρουσίασαν τον Απρίλιο του 2020 οι καταθέσεις των νοικοκυριών και των ιδιωτικών μη κερδοσκοπικών ιδρυμάτων, έναντι αύξησης κατά 1.341 εκατ. ευρώ τον προηγούμενο μήνα και ο ετήσιος ρυθμός μεταβολής αυξήθηκε σε 7,1% από 6,5% τον προηγούμενο μήνα.
Οι καταναλωτές–νοικοκυριά μείωσαν τις περιττές δαπάνες εν μέσω πανδημίας, που επικρατούσε το αίσθημα αμφιβολίας για το μέλλον και έτσι αυξήθηκε η αποταμίευση σε υψηλό επίπεδο. Ο χρόνος θα δείξει πώς η συμπεριφορά των καταναλωτών μπορεί να επηρεάστηκε μόνιμα ή όχι από την πανδημία, καθώς και ο τρόπος με τον οποίο αγοράζουν τα αγαθά. Η οικονομία έχει φτάσει αυτή τη στιγμή σε σημείο που εξαρτάται σε αρκετά μεγάλο βαθμό από τα μέτρα της κυβέρνησης.
Όλο το προηγούμενο διάστημα είχαμε επέκταση των προνοιακών επιδομάτων, παράταση των επιδομάτων ανεργίας, επιδότηση των εργαζομένων που η σύμβασή τους τέθηκε σε αναστολή και έγκριση προγραμμάτων δανεισμού (επιστρεπτέα προκαταβολή, ΤΕΠΙΧ και ταμείο εγγυοδοσίας) προς τις επιχειρήσεις του ιδιωτικού τομέα. Τους επόμενους μήνες θα δούμε τα πραγματικά αποτελέσματα των μέχρι τώρα πληρωμών τους κράτους προς νοικοκυριά και επιχειρήσεις, όπως και τα αποτελέσματα στην οικονομία από την αύξηση της αποταμίευσης.
Είναι κάτοχος πτυχίου Οικονομικών Επιστημών και έχει 2 μεταπτυχιακά (Msc in Finance και MBA). Εργάζεται από το 2015 σε ιδιωτική εταιρεία παροχής λογιστικών υπηρεσιών ως υπεύθυνος μισθοδοσίας και είναι εξειδικευμένος σε θέματα εργατικής και ασφαλιστικής νομοθεσίας. Έχει συμμετάσχει σε συνέδρια και ενδιαφέρεται για την εγχώρια και τη διεθνή οικονομία. Ήταν υποψήφιος το 2019 στις εκλογές του Οικονομικού Επιμελητηρίου Ελλάδος.
