Της Μάγδας Τσόχα,
Εν μέσω της κρίσης της πανδημίας, που ταλανίζει αυτήν την περίοδο τον πλανήτη μας, μια νέα διαμάχη ξέσπασε μεταξύ των δύο γειτονικών χωρών της Νοτίου Ασίας, Νεπάλ και Ινδίας. Μόλις τον προηγούμενο μήνα, και, για την ακρίβεια, την 20η αυτού, η κυβέρνηση του Νεπάλ προχώρησε σε επίσημη δημοσίευση ενός νέου πολιτικού χάρτη της χώρας, ο οποίος αναζωπύρωσε το ζήτημα της οριοθέτησης των συνόρων μεταξύ των κρατών, ένα ζήτημα υπάρχον εδώ και πολλές δεκαετίες. Βασικό ρόλο στη μεταξύ τους διαφωνία, διαδραματίζουν οι περιοχές Kalapani, Lipulekh και Limpiyadhura, των οποίων η κυριαρχία αμφισβητείται από την Ινδία, ενώ, παράλληλα, στο παιχνίδι εμπλέκεται και η Κίνα.
Όπως προαναφέρθηκε, το πρόβλημα δεν είναι τωρινό, καθώς συχνά επανέρχεται στην επιφάνεια, απασχολώντας τη διεθνή σκηνή, ήδη από τη δεκαετία 1960 και έπειτα. Τα σύνορα των δύο χωρών διευθετήθηκαν επισήμως το 1816, με τη γνωστή συμφωνία Sugauli, ανάμεσα στη βρετανική εταιρία «East India» και το βασιλιά του Νεπάλ, προγενέστερα του πολέμου (Gurkha). Βάσει της συμφωνίας αυτής, οι τρεις περιοχές ανήκουν στο Νεπάλ. Η Ινδία, ωστόσο, δε μοιάζει να έχει τηρήσει ιδιαίτερα τη συμφωνία, αφού την παραβιάζει διαρκώς από τον 19ο αιώνα κι έπειτα, με αποκορύφωμα την ανακοίνωση από το Νέο Δελχί, στις 8 Μαΐου για τα εγκαίνια δημιουργίας ενός δρόμου, ή μάλλον περάσματος, από την περιοχή Lipu Lekh, η οποία ιστορικά ανήκει στο Νεπάλ, αλλά αποτελεί συγχρόνως και σπουδαίο στρατηγικό σταυροδρόμι μεταξύ Νεπάλ, Θιβέτ και Κίνας.
Ο «δρόμος» αυτός, ο οποίος, επί της ουσίας, συνδέει το Uttarakhand της Ινδίας με το Kailash Mansarovar του Θιβέτ, είναι ο πιο πρακτικός και συντομότερος από την Ινδία για την Κίνα. Το Νεπάλ, παρόλα αυτά, επέκρινε την κίνηση αυτή των γειτόνων, «καταδικάζοντας» και την ουδέτερη, πλην υποστηρικτική στάση της Κίνας προς εκείνους, θεωρώντας την μία ακόμη μορφή ανάδειξης εξουσίας από την Ινδία και εκφοβισμού προς την αισθητά μικρότερη χώρα τους. Σε ανακοίνωση, μάλιστα, του Υπουργείου Εξωτερικών του Νεπάλ, ζητήθηκε από την Ινδία να απέχει από τη συνέχιση κάθε είδους εργασιών, καθώς δεν της αναγνωρίζεται κανένα δικαίωμα διέλευσης από περιοχή κατοχυρωμένη στο Νεπάλ. Σύμφωνα με το Al Jazeera, οι επίσημες δηλώσεις, στις οποίες προέβη το Υπουργείο Εξωτερικών του Νεπάλ, το Σάββατο, ήταν οι εξής: «Η Κυβέρνηση του Νεπάλ μετά λύπης πληροφορήθηκε εχθές για τον “εγκαινιασμό” από την Ινδία του “Link Road”, ο οποίος συνδέεται με το Lipulekh (Νεπάλ), διασχίζοντας τη νεπαλική επικράτεια. Ζητούμε από την Ινδία να απέχει από την πραγμάτωση οποιωνδήποτε δραστηριοτήτων».
Αποτέλεσμα των πράξεων της ινδικής κυβέρνησης, ήταν ο πρωθυπουργός του Νεπάλ, Khagda Prasad Sharma Oli, να προβεί σε δημοσιοποίηση ενός καινούριου πολιτικού χάρτη της χώρας, ο οποίος, φυσικά, περιλαμβάνει τις περιοχές Kalapani, Lipulekh και Limpiyadhura, τη νεπαλική κυριαρχία επί των οποίων αμφισβητεί η Ινδία, ως αντίποινα. Αξίζει, βεβαίως, να σημειωθεί πως οι περιοχές αυτές ανήκουν επίσημα στο Νεπάλ, βάσει της προαναφερθείσας συμφωνίας, ενώ οι κάτοικοι αυτών ψήφισαν, μάλιστα, στις εκλογές του Νεπάλ το 1959 και πλήρωναν φόρους έως το 1962, οπότε και οι περιοχές κατελήφθησαν από ινδικά στρατεύματα, στων οποίων τον έλεγχο βρίσκονται έως σήμερα.
Η κυβέρνηση Νεπάλ δε δίστασε να κάνει και περαιτέρω δηλώσεις, μιλώντας για επισημοποίηση του νέου πολιτικού χάρτη, μέσω τυποποίησης αυτού στα σχολικά εγχειρίδια, αλλά και σε επίσημα αρχεία, καθώς αποτελεί πηγή αστείρευτης «ιστορικής» ευχαρίστησης για τους κατοίκους. Είναι οριακά περιττό να αναφερθεί σ’ αυτό το σημείο πως η κίνηση αυτή, από την πλευρά του Νεπάλ, δημιούργησε έντονες διπλωματικές εντάσεις. Στην πραγματικότητα, η ανακοίνωση δημιουργίας νέου χάρτη – και άρα νέων συνόρων – αδιαμφισβήτητα ανακόπτει την κάπως αλαζονική στάση της Ινδίας μέχρι τώρα, που επιδεικτικά αγνοούσε τις φωνές της διπλανής κυβέρνησης. Εφόσον, πλέον, η ρήξη δεν αναστρέφεται, ήρθε επιτέλους η ώρα για τη «μεγάλη συζήτηση» μεταξύ των δύο κρατών, την οποία το Νεπάλ απέφευγε, λόγω της εσωτερικής του πολιτικής αστάθειας, αλλά και λόγω της ισχυρής επιρροής της Ινδίας πολιτικά.
Επιπροσθέτως, καμία συνάντηση μεταξύ των χωρών Νεπάλ και Ινδίας δεν έχει λάβει χώρα από το 2014 έως και σήμερα, μολονότι δημιουργήθηκε τότε μια επιτροπή εξωτερικών ζητημάτων, επανδρωμένη με τους δύο υπουργούς εξωτερικών, ώστε να διαλευκανθεί η υπόθεση. Η προσπάθεια ήταν αποτυχημένη προφανώς. Μέσα στο ζήτημα, λόγω εγγύτητας, ρόλο διαδραματίζει και η Κίνα, η οποία σιώπησε και λόγω των πρόσφατων εξελίξεων που την έπληξαν ιδιαίτερα, αλλά και πάλι κατηγορείται από το λαό του Νεπάλ για υπόγεια χρηματική υποστήριξη προς την Ινδία, αφού έτσι θα επωμισθεί σπουδαίας σημασίας στρατηγικά και συμμαχικά προνόμια.
Στις 6 Ιουνίου, ο ινδικός στρατός πραγματοποίησε συνομιλίες με τη διοίκηση της Κίνας, με κεντρικό ζήτημα τα νέα σχέδια του Νεπάλ. Καθώς το Νεπάλ θέλησε να επισημοποιήσει τις κινήσεις του κι όχι απλώς να στηρίζεται στην ιστορική αξία των περιοχών, κατέθεσε τροπολογία για το νέο πολιτικό χάρτη στις 31 του Μάη στη Βουλή Αντιπροσώπων του Νεπάλ, το οποίο είχε την υποστήριξη των 2/3 της Βουλής. Εάν η τροπολογία υπερψηφισθεί, θα είναι σχεδόν αδύνατον να αναστραφεί.
Εν κατακλείδι, οι εξελίξεις «τρέχουν» συνεχώς και η αβεβαιότητα γύρω από το ζήτημα απλώς υποδεικνύει ότι τίποτα δεν έχει λήξει ακόμα. Μετά την πρώτη νίκη κατά του Covid-19, σειρά έχει η διευθέτηση τέτοιων χρόνιων προβλημάτων. Κατά τα φαινόμενα, την αρχή θα κάνουν το Νεπάλ και η Ινδία, «βάζοντας το λιθαράκι» τους στην αναδιαμόρφωση των συνόρων της γεωπολιτικής σκακιέρας.
