Του Θάνου Κουλουβάκη,
«Τι δουλειά κάνεις;». Τη γνωρίζουμε όλοι και όλες αυτή την ερώτηση. Την έχουμε διατυπώσει –ενδεχομένως– με πολλούς διαφορετικούς τρόπους, όμως η ουσία της παραμένει η ίδια. Επίσης, έχουμε ακούσει πολλές, διαφορετικές απαντήσεις· ορισμένες εκ των οποίων μπορεί να μας ξένισαν. Δεν γνωρίζαμε ανέκαθεν, άλλωστε, ότι υπάρχουν τόσα πολλά επαγγέλματα. Κάποια στιγμή, λοιπόν, έρχεται η ώρα που αυτή η ερώτηση θα στραφεί πίσω σε εσένα και θα πρέπει εσύ να δώσεις τις απαντήσεις, που παλαιότερα αναζητούσες.
«Καλλιτέχνης». Να μία απάντηση που είχα ακούσει ελάχιστες φορές στη ζωή μου. Ίσως αν δεν έβγαινε κάποια στιγμή από το ίδιο μου το στόμα, να ξεχνούσα ενίοτε ότι υπάρχουμε. Αυτό δεν έχει πάθει ολόκληρη η κοινωνία, άλλωστε; Έχει ξεχάσει την ύπαρξη των καλλιτεχνών και θεωρεί ότι η τέχνη έρχεται στον κόσμο μας με έναν τρόπο μαγικό, αλλοτινό· αισθάνονται, ενδεχομένως, ότι έρχεται από ένα κόσμο μακρινό που δεν μπορούμε να προσεγγίσουμε. Ίσως πιστεύουν ότι η τέχνη δεν δημιουργείται πια από ανθρώπους. Ο Ελύτης, ο Χατζιδάκις, η Πολυδούρη, ο Ρίτσος, ο Τσαρούχης είναι νεκροί, άλλωστε. Ποιος δημιουργεί, λοιπόν, τέχνη σήμερα;
«Καλλιτέχνης» λοιπόν είναι η απάντηση και οι περισσότεροι άνθρωποι μένουν με το στόμα ανοιχτό. «Μα αυτό δεν είναι δουλειά. Είναι χόμπι…» θα σου πουν –άλλοι με χλευασμό κι άλλοι με μία αθωότητα που παρόλο που σε εκνευρίζει δεν μπορείς να κάνεις τίποτα για να τη σταματήσεις. Εσύ μένεις εκεί –στήλη άλατος– να προσπαθείς να αποκρυπτογραφήσεις τις κινήσεις των προσώπων τους, ενώ αυτοί συνήθως αναλύουν –με σιγουριά και πάθος– γιατί η τέχνη δεν είναι δουλειά. Τα επιχειρήματά τους ποικίλουν.
Ορισμένοι δεν γνωρίζουν καν όλες τις μορφές τέχνης· δεν ξέρουν πόσοι άνθρωποι δουλεύουν σε αυτό τον χώρο. Αντιλαμβάνεσαι από τις πρώτες λέξεις τους ότι η άγνοια βρίσκεται εκεί –μέσα στο μυαλό τους– και τους γεμίζει με απορίες. Όμως, αν θέλουν να τις λύσουν, πρέπει να τους βοηθήσεις. Ίσως δεν έχουν κακή πρόθεση και απλώς δεν είχαν την ευκαιρία να καταλάβουν. Ορισμένοι, πάλι, απλώς θέλουν να υποτιμούν την τέχνη και κατ’ επέκταση τους καλλιτέχνες εν γένει. Αυτό, ενδεχομένως, συμβαίνει διότι οι ίδιοι δεν είναι σε θέση να δημιουργήσουν και αυτό έχει ως αποτέλεσμα να ζηλεύουν όσους και όσες είναι σε θέση να το κάνουν. Ίσως, απλώς, δεν έχουν απολαύσει ποτέ τους καμία μορφή τέχνης. Η αλήθεια είναι ότι αν δεν έχεις αφεθεί στα μαγικά χέρια της είναι αδύνατον να την αγκαλιάσεις.
Όπως και να ‘χει, η κοινωνία δεν βλέπει καλλιτέχνες. Δυσκολεύεται να πιστέψει ότι ένας άνθρωπος κάνει αυτό το επάγγελμα. Προφανώς δεν το αντιμετωπίζει καν σαν επάγγελμα και αυτό νομίζω ότι είναι πασιφανές. Γι’ αυτήν, οι καλλιτέχνες είναι αναλώσιμοι. Αν προσπαθήσουν να ζήσουν μόνο από την τέχνη… δεν θα τους επιτρέψει να τα καταφέρουν. Ελάχιστοι τα κατάφεραν, άλλωστε. Αν, πάλι, κάνουν και μία ακόμη δουλειά –που δεν έχει καμία σχέση με τέχνη– η κοινωνία θα πει ότι ξεπουλάνε την τέχνη τους. Ίσως τους λυπηθεί λίγο· αλλά δεν θα κάνει τίποτε για να αλλάξει την κατάσταση.
Οι καλλιτέχνες είναι μόνοι· είμαστε μόνοι. Όμως, αν απομονώσουμε την τέχνη μας, ο κόσμος θα θυμίζει δυστοπία.
