Γιατί η Ελλάδα έχει τόσο υψηλά ποσοστά παχυσαρκίας;

Του Θάνου Σουλελέ,

Αρχικά, πρέπει να ξεκαθαρίσουμε τι ακριβώς είναι η παχυσαρκία και ποιος είναι ο αντίκτυπός της. Η παχυσαρκία είναι η πάθηση που προκαλείται από υπερβολική συσσώρευση λίπους στο σώμα. Οι επιπτώσεις της είναι αρκετές και μερικές από τις πιο βασικές είναι οι ακόλουθες: μειώνει το προσδόκιμο ζωής, αυξάνει τις πιθανότητες για καρδιαγγειακές παθήσεις, για σακχαρώδη διαβήτη τύπου 2, καθώς και για αποφρακτική άπνοια ύπνου και ορισμένα είδη καρκίνου, ενώ είναι γεγονός ότι σε πολλές περιπτώσεις επηρεάζει αρνητικά την ψυχολογία.

Φυσικά, δεν υπάρχει λόγος για ανησυχία σε όσα άτομα έχουν φυσιολογικό βάρος ή κάποια κιλά παραπάνω. Μπορούμε να υπολογίσουμε με απλό τρόπο αν το βάρος μας είναι υγιές. Πρέπει να διευκρινίσουμε όμως, ότι ένα σώμα δεν είναι υγιές μόνο αν έχει «6-pack». Αντιθέτως, μπορεί κάποιος να έχει κάποια κιλά παραπάνω και να είναι απόλυτα υγιής. Οφείλουμε να αγαπάμε το σώμα μας όπως είναι και να προσπαθούμε να το κάνουμε πιο όμορφο για εμάς, χωρίς να ντρεπόμαστε γι’ αυτό. Ο μόνος λόγος για να  βιαστεί να αδυνατίσει κάποιος είναι όταν η υγεία του απειλείται. Όταν όμως, το κάνει για αισθητικούς λόγους δεν χρειάζεται αυτό να γίνεται με ακραίες δίαιτες.

Ως παχύσαρκοι χαρακτηρίζονται οι άνθρωποι, στους οποίους ο δείκτης μάζας σώματος (ΔΜΣ) υπερβαίνει τα 30 kg/m . Για να υπολογίσουμε το ΔΜΣ μας, αρκεί να διαιρέσουμε το βάρος μας σε κιλά με το τετράγωνο του ύψους μας σε μέτρα.Ωστόσο, ο δείκτης μάζας σώματος δεν είναι ένας ακριβής τρόπος αξιολόγησης αν γυμναζόμαστε συστηματικά . Ένας άντρας με μεγάλη μυϊκή μάζα είναι πολύ πιθανό να φαίνεται υπέρβαρος, αλλά να μην είναι.

Τι συμβαίνει στη χώρα μας

Έχουμε ακούσει πολλές φορές ότι η παιδική παχυσαρκία είναι ένα μεγάλο πρόβλημα στην χώρα μας, αφού κατέχουμε τη 2^η θέση με το μεγαλύτερο ποσοστό παχυσαρκίας παιδιών στην Ευρώπη. Το πρόβλημα είναι, ότι όλοι ξεχνάμε ή αδιαφορούμε για την ενήλικη παχυσαρκία. Η Ελλάδα είναι η χώρα με τους περισσότερους παχύσαρκους κατά αναλογία στην Ευρώπη.

Ένα στοιχείο που χαρακτηρίζει τα παιδιά είναι ο μιμητισμός. Όταν όλοι ή σχεδόν όλοι οι ενήλικες, καταναλώνουν ανθυγιεινές τροφές σε καθημερινή βάση, πώς περιμένουμε τα παιδιά να μην κάνουν ακριβώς το ίδιο;

Οι περισσότεροι θεωρούν ότι έχουν γίνει παχύσαρκοι ή έχουν παραπάνω κιλά διότι δεν γυμνάζονται. Θεωρούν ότι μόνο αν γυμναστούν θα ρίξουν τον αριθμό της ζυγαριάς, κάτι που δεν ισχύει σε καμία περίπτωση. Το πιο βασικό στην απώλεια βάρους είναι η διατροφή, όχι η γυμναστική. Η γυμναστική είναι μόνο ένα «εργαλείο» που έχουμε για την καταπολέμηση της παχυσαρκίας και έχει πολλά ακόμα οφέλη, καθώς παράγει σεροτονίνη, γνωστή και ως η ορμόνη της χαράς και έχει πολλαπλά θετικά στη σωματική, αλλά και στην ψυχική υγεία μας.

Το να τρώει κανείς σωστά δεν είναι κάτι δύσκολο και επίπονο, είναι κάτι απλό όταν γίνεται συνήθεια και δεν γίνεται υπό συνθήκες πίεσης. Διατροφή δεν σημαίνει δεν τρώω βραδινό ή τρώω μόνο κοτόπουλο με ρύζι συνέχεια. Διατροφή για έναν μέσο άνθρωπο σημαίνει ότι δεν καταναλώνω συνέχεια γλύκα, τηγανιτά και γενικότερα fast food. Φυσικά, δεν είναι τόσο κακό αν καμιά φορά καταναλώσουμε μία από αυτές τις τροφές, απλώς δεν πρέπει να γίνεται σε καθημερινή βάση.

Προφανώς, μεγάλο ρόλο στην αύξηση της παχυσαρκίας στη χώρα μας έχει παίξει η οικονομική κρίση, αφού τα χρόνια 2010-2014 όλοι οι Ευρώπη είδε αύξηση στα ποσοστά παχυσαρκίας. Δυστυχώς, το junk food πέρα από νόστιμο είναι και πολύ πιο φθηνό από πιο υγιεινές τροφές .Το πρόβλημα με τη χώρα μας είναι ότι ακόμα και σήμερα αυτά τα ποσοστά ανεβαίνουν κι εμείς αδιαφορούμε.

Πού είμαστε τώρα;

Σύμφωνα με τη μελέτη για την Πολιτική Υγείας του ΟΟΣΑ με τίτλο: “The Heavy Burden of Obesity, The Economics of Prevention” (Οκτώβριος 2019):

• Το 30-70% των ενηλίκων στην Ευρωπαϊκή Ένωση είναι υπέρβαρο, ενώ 10-30% είναι παχύσαρκο.
• Κατά μέσο όρο, στις χώρες μέλη της Ευρωπαϊκής Ένωσης, 16% των ενηλίκων ήταν παχύσαρκο το 2014, ενώ το 2000 το 11% ήταν παχύσαρκο.
• Στην Ελλάδα, το 50% των γυναικών και το 70% των ανδρών έχει σωματικό βάρος πάνω από το φυσιολογικό.
• Προβλέπεται ότι έως το 2030 περισσότεροι από το 50% του Ευρωπαϊκού πληθυσμού θα είναι παχύσαρκοι. Σε μερικές Ευρωπαϊκές χώρες έως 89% του πληθυσμού θα είναι υπέρβαρο ή παχύσαρκο. 

Ποιο είναι το πρόβλημα τελικά;

Η πρώτη σκέψη πως το πρόβλημα έγκειται στο ότι τρώμε πολύ και κινούμαστε ελάχιστα, είναι σωστή, αλλά δεν αποτελεί το βασικό πρόβλημα. Το βασικό πρόβλημα είναι η στάση μας απέναντι στην νόσο. Οι περισσότεροι δεν αναγνωρίζουν το μέγεθος του προβλήματος και ιδιαίτερα στις ηλικίες άνω των 40 που θεωρείται πλήρως αποδεκτό κάποιος να έχει φτάσει στο δεύτερο στάδιο παχυσαρκίας χωρίς να καταλαβαίνει ο ίδιος ή ο περίγυρός του ότι κάτι δεν πάει καλά. Το πρόβλημα δεν είναι προσωρινό και δεν λύνεται εύκολα με γρήγορες δίαιτες που κυκλοφορούν στο διαδίκτυο ή με παραλείψεις γευμάτων, γιατί και στις δύο περιπτώσεις μετά θα έχουμε τάσεις υπερφαγίας και θα ξαναπάρουμε το βάρος που χάσαμε. Το πρόβλημα είναι σοβαρό και πολύ πιο δύσκολα καταπολεμήσιμο απ’ ότι πιστεύουν οι περισσότεροι .

Χαρακτηριστική είναι η δήλωση του κ. Ευθύμιου Καπάνταη, Πρόεδρου της Ελληνικής Ιατρικής Εταιρείας Παχυσαρκίας: «Υπάρχει επείγουσα ανάγκη να γίνει ευρύτερα αντιληπτό, γιατί η παχυσαρκία είναι μια νόσος και ποιες είναι οι αιτίες και οι συνέπειές της. Οι επαγγελματίες υγείας μπορούν να κάνουν τη διαφορά με την καλύτερη ενημέρωσή τους για τη νόσο και καταβάλλοντας προσπάθειες για την αντιμετώπιση των αναγκών και των ανησυχιών των ασθενών».

Η καλύτερη διατροφή για λόγους υγείας καλό θα ήταν να γίνει κομμάτι της καθημερινότητάς μας, χωρίς αυτό να σημαίνει ότι όλοι πρέπει να είναι αδύνατοι. Κανείς δεν πρέπει να ντρέπεται για το σώμα του ή να δέχεται αρνητικά σχόλια από άλλους γι’ αυτό. Μόνο μέσα από τη συνειδητοποίηση του προβλήματος, χωρίς φαινόμενα body shaming θα μπορέσουμε να μειώσουμε τα πολύ μεγάλα ποσοστά παχυσαρκίας στη χώρα μας.

Πηγές

• Μελέτη για την Πολιτική Υγείας του ΟΟΣΑ με τίτλο: “The Heavy Burden of Obesity, The Economics of Prevention” https://www.who.int/
• Ελληνικό Ίδρυμα Υγείας σε συνεργασία με το Κέντρο Ελέγχου και Πρόληψης Νοσημάτων (ΚΕ.Ε.ΛΠΝΟ), «ΥΔΡΙΑ», Πρόγραμμα και στοχευόμενη δράση για την υγεία και τη διατροφή του Ελληνικού πληθυσμού: ανάπτυξη και εφαρμογή μεθοδολογίας και αποτύπωση». [accessed 2016, Jan.22] Available from: http://www.hydria-nhns.gr/
• Ιατρική Σχολή του ΕΚΠΑ σε συνεργασία με όλες τις Ιατρικές Σχολές της Ελλάδος Ε.ΜΕ.ΝΟ, Εθνική Μελέτη Νοσηρότητας και Παραγόντων Κινδύνου,. [accessed 2016, Jan.30] Available from: http://emeno.gr/
• Ελληνικό Ίδρυμα Υγείας σε συνεργασία με το Κέντρο Ελέγχου και Πρόληψης Νοσημάτων (ΚΕ.Ε.ΛΠΝΟ), «ΥΔΡΙΑ», Πρόγραμμα και στοχευόμενη δράση για την υγεία και τη διατροφή του Ελληνικού πληθυσμού: ανάπτυξη και εφαρμογή μεθοδολογίας και αποτύπωση». [accessed 2016, Jan.22] Available from: http://www.hydria-nhns.gr/
• Ιατρική Σχολή του ΕΚΠΑ σε συνεργασία με όλες τις Ιατρικές Σχολές της Ελλάδος Ε.ΜΕ.ΝΟ, Εθνική Μελέτη Νοσηρότητας και Παραγόντων Κινδύνου,. [accessed 2016, Jan.30] Available from: http://emeno.gr/

Θάνος Σουλελές

Ολοκληρώνει φέτος τις σπουδές του στο πανεπιστήμιο Πατρών στο τμήμα διοίκησης επιχειρήσεων. Ασχολείται με την διοίκηση ανθρώπινων πόρων κάνοντας την πρακτική του σε μία εταιρία και ενδιαφέρεται να συνεχίσει στον ίδιο κλάδο . Έχει μεγάλη αγάπη στον αθλητισμό αφού έχει ασχοληθεί από μικρός με πολλά αθλήματα είτε ομαδικά είτε ατομικά.