Του Βασίλη Τρικούπη,
Ακόμη μια φορά, ο κόσμος αντίκρισε, με όλη την ωμότητα που τα μέσα προσφέρουν, μια φρικτή αναπαράσταση των δυτικών μας κοινωνιών. Στις κοινωνίες μας, εν γένει, στην Αμερική, εν είδει, κάποιοι κατέληξαν εμπορεύσιμοι στα παλιά ή σύγχρονα σκλαβοπάζαρα ή εναπέθεσαν τις τελευταίες τους ελπίδες για αξιοπρεπή ζωή ως μετανάστες. Και, αντί να γίνουν τα παιδιά μιας υποσχόμενης φιλελεύθερης δημοκρατίας, καταλήγουν κάτω από το γόνατο του συστήματος, της ίδιας της μάνας.
Το «Δεν μπορώ να αναπνεύσω» και η επίκληση «Μαμά» δεν μπορεί παρά να ανατριχιάζει. Η πρώτη μας ανάγκη κατά τη γέννα η αναπνοή, και το πρώτο πρόσωπο που μας αγκαλιάζει η μητέρα. Τίποτα άλλο δεν μένει όταν καταλήγεις στα ύστατα.
Το χρονικό της υπόθεσης έχει υπερτονιστεί. Σε αυτήν, όμως, πολλά στοιχεία προκαλούν σοκ, όπως η ηρεμία των δολοφόνων, η αγνόηση των αντιδράσεων των περαστικών, η υποτιθέμενη επήρεια του αλκοόλ και, βεβαίως, οι ηθικές και νομικές προεκτάσεις αυτού του είδους του παράνομου στραγγαλισμού, χωρίς σθεναρή αντίσταση, μάλιστα, όπως προβλέπει το πρωτόκολλο της τοπικής Αστυνομικής Διεύθυνσης της Minneapolis. Δεν υπάρχει καμία αμφιβολία για το απαράδεκτο των αλλεπάλληλων εγκλημάτων που διεπράχθησαν.
Επομένως, οι κοινωνικές αντιδράσεις που ακολούθησαν είναι απόλυτα δικαιολογημένες. Πολυπληθείς διαδηλώσεις ξεκίνησαν από την Minessota, όπου εκτυλίχθηκε το απεχθές έγκλημα, και διεσπάρησαν σε όλο το πλάτος των Ηνωμένων Πολιτειών. Εξελίχθηκαν, δε, σε βίαιες συγκρούσεις με τις δυνάμεις καταστολής, με τουλάχιστον 12 μεγάλες πόλεις να κηρύσσουν απαγόρευση κυκλοφορίας το βράδυ της 30ης Μαΐου, ενώ οι κυβερνήτες 24 πολιτειών και της πρωτεύουσας Washington D. C. κατέβασαν στο δρόμο την Εθνική Φρουρά, με πάνω από 17.000 στρατιώτες. Έως τις 3 Ιουνίου, συνελήφθησαν πάνω από 11.000 διαδηλωτές. Σημειώνεται, μάλιστα, πως πάνω από 360 επιχειρήσεις υπέστησαν βανδαλισμό, πλιάτσικο ή και ολοκληρωτική πυρπόληση, ενώ εικάζεται πως συμμετείχαν σε αυτά και μέλη εξτρεμιστικών κύκλων που εκμεταλλεύτηκαν τις αναταραχές.
Ποιος θα φανταζόταν πως ο αμερικανικός στρατός που κάποτε «επέβαλε την τάξη» του καλού παγκόσμιου ηγεμόνα στα μήκη και τα πλάτη της γης, θα χρησιμοποιούνταν σε τόσο μεγάλη κλίμακα για να καθυποτάξει την εσωτερική «τρομοκρατία» και τους ταραξίες, που, στα μάτια της κυβέρνησης, είναι πολύ ευρύτερες ομάδες από τις τυπικά εγκληματικές; Βεβαίως, πάντα για τη συντήρηση ενός status quo, που ξεκινά από τα σκλαβοπάζαρα και συνεχίζει στις φυτείες της Νέας Ορλεάνης και τους φτωχούς των πόλεων· ενός status quo που αρνείται να ξεπεράσει το ιδεολόγημα της λευκής υπεροχής, πάνω στην οποία έχτισε ένα σύστημα εκμετάλλευσης. Επομένως, ενώ η «τρομοκρατία» αποτελεί εύκολη εφόρμηση για τις πολιτικές καταστολής, χωρίς καμία πρόθεση αντιμετώπισης των παθογενειών του συστήματος και την εξυγίανση του κοινωνικού ιστού, το κράτος και η κοινωνία μοιάζει όλο και περισσότερο σηψαιμική και οι πρόσφατες αναταραχές αυτό αποδεικνύουν.
Η αστυνομική βία και αυθαιρεσία βάσει των ανωτέρω, δεν αποτελεούν μια νέα πραγματικότητα. Υπάρχει, μάλιστα, ένα σοβαρό, καταγεγραμμένο ιστορικό αυθαιρεσίας -πλέον του ενός αιώνα-, ιδιαίτερα κατά ομάδων που συνέρρεαν ως μετανάστες σε μεγάλους αριθμούς, όπως οι Λατινοαμερικανοί, οι Εβραίοι της Ανατολικής και Νότιας Ευρώπης, οι Ασιάτες και οι Μουσουλμάνοι. Η αυθαιρεσία κατά των Αφροαμερικανών, ωστόσο, είναι η χαρακτηριστικότερη ποσοτικά και ποσοστιαία, διαχρονικά. Συγκεκριμένα, σύμφωνα με στοιχεία αντίστοιχου Παρατηρητηρίου, οι Αφροαμερικανοί έχουν τρεις παραπάνω πιθανότητες να δολοφονηθούν από την αστυνομία, σε σχέση με τους λευκούς, ενώ έχουν 1,3 φορές περισσότερες πιθανότητες να δολοφονηθούν άοπλοι, σε σχέση με λευκούς κατά τα έτη 2013-19. Το πιο θλιβερό στοιχείο, όμως, αποτελεί πως το 99% των δολοφονιών από αστυνομικά όργανα κατέληξαν με ατιμωρησία.
Επιπλέον, κατά την ιστορική διαχρονία, όπως αναφέραμε, ουδόλως μπορεί να αγνοηθεί η ιδιαίτερη ταξικότητα των αυθαιρεσιών, καθώς αυτές στρέφονται, κατά συντριπτική πλειοψηφία, προς χαμηλοεισοδηματίες της εργατικής τάξης (βεβαίως συμπεριλαμβανομένων και λευκών), με περιορισμένα οικονομικά και πολιτικά μέσα για τη δημοσιοποίηση και διεκδίκηση αποκατάστασης, ενώ από την άλλη, διαχρονικά οι Αφροαμερικανοί της μεσαίας τάξης αποτραβήχτηκαν από τις κινηματικές διεκδικήσεις, αξιώνοντας μέτρα κατά της εγκληματικότητας, συχνά κατά των έγχρωμων εγκληματιών, για τη διαφύλαξη της περιουσίας τους. Μάλιστα, πάγια αντίληψη στα σώματα ασφαλείας και τον κοινό νου επί δεκαετίες συνδέει ισχυρά τους έγχρωμους άνδρες με εγγενή τάση προς το έγκλημα, αντίληψη απόλυτα αντιεπιστημονική και επικίνδυνα υιοθετούμενη από «white supremacist» οντότητες, όπως η Ku Klux Klan.
Ακόμα, σε μια πιο διεθνιστική προσέγγιση, βλέπουμε το ίδιο σύστημα εκμετάλλευσης να ανδρώνεται στη γειτονιά μας. Το συμμαχικό της Αμερικής (και δικό μας, κατ’ επέκταση) κράτος του Ισραήλ συνεχίζει απρόσκοπτα τα εγκλήματα κατά της ανθρωπότητας και τις εποικήσεις στην Παλαιστίνη με τις ευλογίες -ή έστω την ανοχή- της Δύσης. Προ λίγων ημερών, στην παλιά πόλη της Ιερουσαλήμ, δύο αστυνομικοί δολοφόνησαν εν ψυχρώ έναν 32χρονο αυτιστικό μαθητή και εργαζόμενο σε ειδικό σχολείο. Τα όργανα της τάξης θεώρησαν πως κρατούσε όπλο και άρχισαν να τον καταδιώκουν, με αποτέλεσμα ο άνδρας να πανικοβληθεί και να τραπεί σε φυγή. Δολοφονία με την υποψία οπλοφορίας και, μάλιστα, κατά ανάπηρου και, κατά τους οικείους του, ήσυχου μαθητή. Έγκλημα, ίσως, το ίδιο ειδεχθές.
Για το κλείσιμο, μια αισιόδοξη νότα θα προσέθεταν κάποια περιστατικά που παρατηρήθηκαν κατά τις διαδηλώσεις της Minneapolis, ήτοι η αλληλοϋποστήριξη κοινωνικών ομάδων, όπως η προστασία έγχρωμων γυναικών από κλοιό λευκών γυναικών μπροστά στις αστυνομικές δυνάμεις αλλά και οι συλλογικές προσπάθειες της κοινότητας για την επιστροφή στην καθημερινότητα. Συγκροτήθηκαν ομάδες πολιτών για την καθαριότητα και την αποκατάσταση του χώρου, δωρίστηκαν μερίδες φαγητού από ιδιωτικές επιχειρήσεις για τους διαδηλωτές, ενώ οργανώθηκαν και περιπολίες πολιτών για την ειρήνευση στις γειτονιές, δίνοντας το καλό παράδειγμα πως οι συλλογικοί αγώνες δίνονται και με τέτοιες μικρές πράξεις.
Η δολοφονία Floyd, τέλος, θα μείνει και αυτή ανεξίτηλη στη συλλογική μνήμη των Αφροαμερικανών και θα αποτελέσει έμβλημα αντιρατσιστικών αγώνων, υπενθυμίζοντας την ανάγκη για συνεχή επαγρύπνηση και αντίθεση σε κάθε είδους αυθαιρεσία, κρατική και αστυνομική, και θέτοντας πιεστικά και απτά την ανάγκη για τη μεταρρύθμιση του συστήματος εκμετάλλευσης των αδυνάτων. Διότι, ο ρατσισμός είναι, πάνω από όλα, φαινόμενο συστημικό.
