Της Κωνσταντίνας Οικονόμου,
Είναι πραγματικά μοναδική η στιγμή που ολόκληρη η υφήλιος, κάθε ανθρώπινο ον, αποποιείται ηλικίας, χρώματος, θρησκείας, φύλου, στολής και πεποιθήσεων και μετατρέπεται σε μία σύσσωμη δύναμη, που βρυχάται αναπολόγητα ενάντια στην αδικία των αδερφών και υψώνει το ανάστημά της σε καταπατητές και σφετεριστές. Τα γεγονότα των τελευταίων ημερών στην ήπειρο πέρα από τον Ατλαντικό έχουν υπάρξει καθοριστική σπίθα οργής, σε μία ήδη φλεγόμενη διεθνή κατάσταση. Η εμφύλια σύρραξη ανάμεσα σε πολίτες του κόσμου και η ρατσιστική τυραννία υπενθυμίζει περισσότερο από κάθε άλλη φορά την ανάγκη σύνταξης και οργανικής συμμετοχής, αλλά και τήρησης των διεθνών συνθηκών για την προστασία του ανθρώπου από τα απανταχού κράτη.
Ανάμεσα σε μία πληθώρα συμβάσεων και συνθηκών με απώτερο προσανατολισμό τη διασφάλιση της ακεραιότητας και του σεβασμού της ανθρώπινης προσωπικότητας ξεχωρίζει εμβληματικά η Σύμβαση κατά των Βασανιστηρίων και άλλων μορφών σκληρής, απάνθρωπης ή εξευτελιστικής μεταχείρισης ή τιμωρίας, απαύγασμα της ενωσιακής δράσης του Οργανισμού Ηνωμένων Εθνών. Καταρτισμένη το Δεκέμβριο του 1984, κάνει το ντεμπούτο η ισχύς της μόλις στις 26 Ιουνίου του 1987, η οποία ορίζεται, έκτοτε, συμβολικά ως Παγκόσμια Ημέρα Συμπαράστασης των θυμάτων βασανιστηρίων και η Σύμβαση αναγνωρίζεται αυτομάτως ως ένας από τους πυλώνες του εθιμικού διεθνούς δικαίου. Το προσχέδιό της τεκμηριώνεται ήδη από το 1975 με σχετική απόφαση του ΟΗΕ, ενώ δύο έτη αργότερα κατατίθεται συλλογικό αίτημα για την κατεπείγουσα ολοκλήρωση και επισημοποίηση του γραπτού σχεδίου. Η υπογραφή και επικύρωση των συνολικών 33 άρθρων της Σύμβασης πραγματοποιείται σταδιακά και ετεροχρονισμένα για τα περισσότερα κράτη, μετρώντας σήμερα συνολικά 169 συμμετέχοντες.
Το Άρθρο 1 του σχεδίου παραδίδει έναν θεμελιώδη, σαφή ορισμό που συμπυκνώνει τον πυρήνα του διεθνούς συμφώνου: «ο όρος “βασανιστήρια” σημαίνει κάθε πράξη με την οποία σωματικός ή ψυχικός πόνος ή έντονη οδύνη επιβάλλονται με πρόθεση σ’ ένα πρόσωπο, με σκοπό ιδίως να αποκτηθούν απ’ αυτό ή από τρίτο πρόσωπο πληροφορίες ή ομολογίες, να τιμωρηθεί για μια πράξη που αυτό ή τρίτο πρόσωπο έχει διαπράξει ή είναι ύποπτο ότι την έχει διαπράξει, να εκφοβηθεί ή εξαναγκασθεί αυτός ή τρίτο πρόσωπο, ή για κάθε άλλο λόγο που βασίζεται σε διάκριση οποιασδήποτε μορφής, εφ’ όσον ένας τέτοιας πόνος ή οδύνη επιβάλλονται από δημόσιο λειτουργό ή κάθε πρόσωπο που ενεργεί με επίσημη ιδιότητα ή με την υποκίνηση ή τη συναίνεση ή την ανοχή του». Η παράγραφος 2 του αμέσως επόμενου άρθρου συνιστά πως «καμία απολύτως εξαιρετική περίσταση, είτε αποτελεί κατάσταση πολέμου ή απειλή πολέμου, εσωτερική πολιτική αστάθεια ή κάθε άλλη κατάσταση ανάγκης, δε μπορεί να προβληθεί ως δικαιολογία για βασανιστήρια». Ακολουθούν διατάξεις που προστάζουν τη διαπαιδαγώγηση και πλήρη εναρμόνιση των δημοσίων λειτουργών και του σχετικού προσωπικού αναφορικά με τους όρους της Σύμβασης (αρθ. 10) και εν συνεχεία η κατά περίπτωση αποκατάσταση και ικανοποιητική αποζημίωση του εκάστοτε θύματος (αρθ. 14).
Ο ΟΗΕ πραγματοποιεί ένα βήμα παραπάνω, τοποθετώντας στο άρθρο 17 την ασφαλιστική δικλείδα ίδρυσης μίας Επιτροπής κατά των Βασανιστηρίων. Η παραπάνω απαρτίζεται από εμπειρογνώμονες με σαφή νομική εμπειρία, υπεύθυνοι για την εξέταση των ετήσιων εκθέσεων προόδου των κρατών μελών και τον έλεγχο της απρόσκοπτης διεξαγωγής της Σύμβασης.
Μία γρήγορη ματιά μόλις στα πρώτα άρθρα, αρκεί για να διαπιστώσει κανείς τον κατάφωρο καταδικασμό της επικαιρότητας που βιώνουμε. Τα περιστατικά της ανεξέλεγκτης κτηνωδίας των αστυνομικών αρχών στο παγκόσμιο στερέωμα, η αποτρόπαιη ωμότητα της μεταχείρισης των κρατούμενων σε φυλακές και η συγκαλυμμένη φρίκη κυβερνητικών πολιτικών ανά τον κόσμο συναντώνται τμηματικά ή και ολόκληρο σε κράτη που ορκίζονται απόλυτη αφοσίωση στις ανθρωπιστικές προεκτάσεις του ΟΗΕ. Η κοινή γνώμη επαναστατεί, ξεχύνεται στους δρόμους, αποκτά φωνή σε μαζικές συγκεντρώσεις σε κάθε γωνιά του κόσμου και τη διαχέει μέσω των ΜΜΕ και ανθρώπων που εκκινούν και πλοηγούν μαζικές τάσεις.
Ωστόσο, η κούφια αναπαραγωγή και η μηχανική κοινοποίηση viral υποστηρικτικών ή έστω πρόσκαιρων ενημερωτικών posts, σίγουρα επιτυγχάνει να δημιουργήσει «μήνυμα» ή την ψευδαίσθηση της ενσυναίσθησης. Απαντάται ευκολότερα στις «χαμηλού κινδύνου» κοινωνικές ομάδες και προσφέρει πρωτίστως την ανακούφιση μιας πλασματικής ατομικής απενοχοποίησης, χωρίς βέβαια να καταλήγει σε οποιαδήποτε μεταβολή της κατάστασης. Η καλλιέργεια, η παιδεία και η γνώση της αξίας των δικαιωμάτων και των συμβάσεων-ασπίδα ενάντια στη ρατσιστική εκμετάλλευση και αρρωστημένη μεταχείριση, απεναντίας, αποτελούν το βήμα της ριζικής μεταρρύθμισης και τη διώρυγα προς την απαλλαγή από μία βάναυση εξουσία. Άλλωστε, ο πιο ασφαλής χρόνος για να δράσουμε είναι ο διηνεκής.
Πηγές
Γεννημένη στην Αθήνα, αλλά όπου κι να ταξιδέψει αισθάνεται σπίτι. Σπουδάζει Νομική, γιατί η επιστήμη αυτή σε κάνει περισσότερο άνθρωπο και αγαπά τις ξένες γλώσσες όσο και το καλό φαγητό. Μονίμως αμφισβητεί και διερωτάται, γιατί αυτός είναι ο μόνος δρόμος προς την γνώση. Το γράψιμο είναι για εκείνη το μπαλέτο των λέξεων, ένας τρόπος να ισορροπήσει συναίσθημα και ρεαλισμό.
