Του Αναστάση Μπάρλα,
Η επιχείρηση «Δυναμό», δηλαδή η προσπάθεια εκκένωσης των βρετανικών κατά πλειοψηφία αλλά και των γαλλικών στρατευμάτων που είχαν εγκλωβιστεί στην περιοχή της Δουνκέρκης, ολοκληρώθηκε στις 4 Ιουνίου του 1940.
Τα αποτελέσματα της επιχείρησης ήταν αναπάντεχα θετικά· όμως η όλη εκστρατεία δεν έπαυε να χαρακτηρίζεται, όπως αναφέρεται σε αυτήν και ο ίδιος ο Τσώρτσιλ, ως μια «στρατιωτική καταστροφή». Πολλά μπορούν να ειπωθούν για τους λόγους που οδήγησαν στην επιτυχία της εκκένωσης, για παράδειγμα η διαταγή του Χίτλερ να σταματήσουν τα γερμανικά τανκς πάντσερ την πορεία τους κατά των Βρετανών ή η λυσσαλέα προσπάθεια των Γάλλων να διατηρήσουν τα προγεφυρώματα των ποταμών κοντά στη Δουνκέρκη, αυτό που έχει σημασία όμως είναι πως με την επιτυχή εκκένωση η Βρετανία παρέμεινε ζωντανή στον πόλεμο.
Μια υποχώρηση, παρ’ όλα αυτά, ποτέ δε μπορεί να καταγραφεί ως μια κερδισμένη μάχη, καθώς «οι πόλεμοι δεν κερδίζονται με εκκενώσεις» σύμφωνα με την αναφορά του Ουίνστον Τσώρτσιλ στο αγγλικό κοινοβούλιο μετά την ολοκλήρωση της επιχείρησης. Τις πραγματικές συνέπειες της Δουνκέρκης αποδεικνύουν και τα λόγια του τότε πρωθυπουργού της Βρετανίας καθώς κάθε άλλο παρά μόνο θετικές ήταν. Για την ακρίβεια οι σύμμαχοι κατά τη διάρκεια της επιχείρησης έχασαν 243 πλοία, τα οποία έπαιξαν κομβικό ρόλο στην επιχείρηση και 106 αεροπλάνα της RAF (Royal Air Force) χωρίς τη συμβολή των οποίων η όλη εκκένωση θα ήταν ένα πολύ δύσκολο, μάλλον αδύνατο, έργο. Η RAF παρείχε προστασία στα εγκλωβισμένα στρατεύματα και στα πλοία καθ’ όλη τη διάρκεια της επιχείρησης και αμφισβήτησε σε μεγάλο βαθμό την κυριαρχία της Luftwaffe στον αέρα. Επιπλέον, οι σύμμαχοι εγκατέλειψαν στα εδάφη της Γαλλίας περίπου 2.400 όπλα, 84.000 οχήματα και 77.000 τόνους πυρομαχικών, απώλειες δηλαδή καθόλου αμελητέες καθώς αγγίζουν 93% των οχημάτων της BEF (British Expeditionary Force) και το 88% των πυροβόλων της.
Τέλος, οι πιο σημαντικές συνέπειες της επιχείρησης «Δυναμό» ήταν οι ανθρώπινες απώλειες, όχι μόνο των Άγγλων, αλλά και των Γάλλων και των Βέλγων που μετά το τέλος της υποχώρησης των Βρετανών έμειναν πίσω και αιχμαλωτίστηκαν ή σκοτώθηκαν κατά την επέλαση των Γερμανών. Συνολικά ο αριθμός των νεκρών ανέρχεται στους 108.000, εκ των οποίων οι 68.000 ήταν Βρετανοί. Αξιοσημείωτη είναι και η αυτοθυσία των βρετανικών μονάδων οπισθοφυλακής και της 1ης Γαλλικής Στρατιάς οι οποίοι ανέλαβαν το βάρος της άμυνας και την όσο γίνεται μεγαλύτερη καθυστέρηση των γερμανικών στρατευμάτων.
Εντούτοις, ας μην ξεχνάμε ότι η επιχείρηση δε χαρακτηρίστηκε τυχαία ως το «θαύμα» της Δουνκέρκης από τον βρετανικό λαό. Η ψυχική και ηθική ανάταση που έφερε η όλη επιχείρηση έδωσε στους πολίτες του νησιού ένα αίσθημα νίκης και τους διατήρησε ενωμένους και στη δύσκολη συνέχεια που αναμενόταν. Πράγματι, επρόκειτο για ένα θαύμα αν σκεφτεί κανείς πως υπολογίζονταν να διασωθούν μέχρι 45-50.000 στρατιώτες. Ο τελικός απολογισμός, όμως, ήταν πολύ διαφορετικός. Συνολικά σε αυτό το διάστημα των 10 ημερών διασώθηκαν 338.226 στρατιώτες, εκ των οποίων οι περίπου 100.000 ήταν Γάλλοι. Ακόμα, διασώθηκαν 630 πλοία και καταρρίφθηκαν 260 εχθρικά αεροπλάνα. Το πιο σπουδαίο, όμως, με τη διάσωση τόσων πολλών στρατευμάτων είναι πως χωρίς τη συμβολή τους θα ήταν αδύνατον στη Βρετανία να καταφέρει τις στρατηγικά σημαντικές νίκες στη Βόρεια Αφρική στη συνέχεια του πολέμου.
Η επιχείρηση «Δυναμό» αποτέλεσε ένα από τα σημαντικότερα γεγονότα του Δευτέρου Παγκοσμίου Πολέμου. Η σημασία της, παρά το γεγονός ότι στρατηγικά θεωρείται ως ήττα, παρέμεινε τεράστια για τη θέση της Βρετανίας στον πόλεμο. Ας μην ξεχνάμε άλλωστε την εθελοντική συμμετοχή ενός μεγάλου αριθμού αμάχων που κατάφεραν να διασώσουν περίπου 90.000 στρατιώτες από τις ακτές της Δουνκέρκης. Η συνέχεια, όμως, αναπόφευκτα δεν ήταν θετική. Μέτα την 4η Ιουνίου οι δυνάμεις του Άξονα συνέχισαν να επεκτείνουν την κυριαρχία τους στη Γηραιά Ήπειρο. Ακολούθησε η πτώση της Γαλλίας στις 25 Ιουνίου (μέσα σε 46 ημέρες), της μεγαλύτερης μέχρι τότε στρατιωτικής δύναμης και νικήτριας του Α’ Παγκοσμίου Πολέμου.
Η «πικρή» νίκη που στην ουσία θεωρείται μια από τις μεγαλύτερες ήττες της Βρετανίας ιστορικά, ακόμη κι αν η επιχείρηση «Δυναμό» στέφθηκε με μερική επιτυχία, προμήνυε το τι θα ακολουθήσει σε έναν από τους πιο καταστρεπτικούς πολέμους της ανθρώπινης ιστορίας.
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΠΗΓΕΣ
- Chris Bishop και David Jordan, 2009, Η Ιστορία του Β΄Παγκοσμίου Πολέμου, Η άνοδος και η πτώση του Γ’Ράιχ 1939-1945, εκδ Παιδεία/Μαλλιάρης – Παιδεία, σελ 65-72
- Patrick Tackle(2009), The British Army in France After Dunkirk, εκδ. Pen and Sword, Chapter 2 Operation Dynamo
- Winston Churchill, Δεύτερος Παγκόσμιος Πόλεμος, τόμος 2, Σελ 76-102, εκδ. Ελληνική Μορφωτική Εστία, Αθήνα
- Will Dahlgreen (2017), What actually happened at Dunkirk, BBC News
