Της Τάνιας Βράνου,
Με τον όρο βία εννοούμε τη σωματική και πνευματική δύναμη που χρησιμοποιεί ένα άτομο για να επιβάλλει τη θέλησή του σε κάποιον άλλον μέσω του εξαναγκασμού. Η βία έχει αντικαταστήσει το διάλογο, έχοντας διαφορετικά πρόσωπα κι ασκείται από τον δυνατό στον αδύναμο. Απ’ αυτόν που έχει την εξουσία. Ο Έμερσον όμως έχει πει ότι «η βία δεν είναι δύναμη, αλλά έλλειψη δύναμης». Έτσι μπορείς, αν τα επιχειρήματα σου δεν βρίσκουν ανταπόκριση κι αντικρούονται από αντεπιχειρήματα, να σκεφτείς «Οκ, έχεις δίκιο», ή «Δεν μπορείς να κατανοήσεις αυτό που λέω», αλλά αν είσαι άνθρωπος μη συζητήσιμος που δεν έχεις μάθει να κάνεις διάλογο, αυτό να σε κάνει έξαλλο. Τόσο έξαλλο όμως που να φτάσεις στην εκδήλωση μιας βίαιης ή και εγκληματικής συμπεριφοράς; Μπορεί να είσαι τόσο ανασφαλής που να θες οπωσδήποτε να εξαναγκάσεις τον άλλον να συμπεριφέρεται και να κάνει αυτό που θες εσύ;
Η βία έχει πολλά πρόσωπα. Μπορεί να είναι σωματική, λεκτική, ψυχολογική ή τις περισσότερες φορές ένας συνδυασμός όλων των παραπάνω. Μπορεί να ασκείται από τον άντρα στη γυναίκα, από τους γονείς στα παιδιά, από μια ομάδα παιδιών σε μια άλλη. Ο θύτης έχει τη τάση να ενοχοποιεί και να ταπεινώνει το θύμα, χρησιμοποιώντας υβριστικά σχόλια, απειλές ή και να του επιτεθεί σωματικά.
Γίνεται συνεχώς λόγος για φαινόμενα βίαιων και εγκληματικών συμπεριφορών, αλλά δεν εστιάζουμε ποτέ με την απαραίτητη προσοχή στην ουσία της πράξης. Αναλύουμε κυρίως το προφίλ του θύτη ή του θύματος. Άλλοτε καταδικάζουμε τον θύτη και επιζητούμε την τιμωρία του, κι άλλοτε τον θυματοποιούμε ρίχνοντας ευθύνες στο θύμα. Παράγοντες που επηρεάζουν την άποψή μας είναι η οικονομική κατάστασή του, η καταγωγή του, η θέση που έχει στην κοινωνία.
Στην πραγματικότητα ποτέ δεν αναρωτηθήκαμε αν η βιαιότητα αποτελεί ένα επίκτητο ή έμφυτο χαρακτηριστικό των ανθρώπων, παρόλο που το εν λόγω ερώτημα έχει απασχολήσει κι έχει διχάσει τους επιστήμονες χρόνια τώρα. Υπάρχουν ορισμένοι που θεωρούν ότι η επιθετικότητα ενός ατόμου έχει να κάνει με το DNA. Από την άλλη υπάρχουν πολλοί επιστήμονες που πιστεύουν ότι ένας άνθρωπος γίνεται βίαιος εξαιτίας των εμπειριών τουˑ δεν γεννιέται έχοντας κάποιου είδους ροπή προς τη βία. Η επιθετικότητα είναι μια συμπεριφορά που ο άνθρωπος μαθαίνει και στην πορεία της ζωής του την υιοθετεί. Έτσι πολλές φορές αιτιολογείται η συμπεριφορά του εκάστοτε δράστη. «Αυτά είδε, αυτά έκανε», «Έτσι μεγάλωσε», υποστηρίζουν κάποιοι. Αυτό δεν είναι απαραίτητα λάθος, ούτε όμως και εντελώς σωστό. Υπάρχουν παιδιά που βίωσαν δύσκολες καταστάσεις και τις εφάρμοσαν στη ζωή τους και παιδιά που δεν ακολούθησαν τα παραδείγματα των ανθρώπων που τα μεγάλωσαν σε τόσο άρρωστα περιβάλλοντα.
Η αλήθεια είναι πως κάποιος δεν ξυπνάει μια μέρα και γίνεται επιθετικός. Ούτε γεννιέται έτσι. Όλο αυτό το έχει ζήσει. Υπεύθυνο για τη εκδήλωση βίαιων συμπεριφορών δεν είναι μόνο το οικογενειακό περιβάλλον, αλλά και οι κοινωνικοί, οικονομικοί και ψυχολογικοί παράγοντες. Αν ένας άνθρωπος που εκτίθεται συνεχώς σε περιστατικά και εικόνες βίας, μοιραία αποκτά ανοχή και πολλές φορές ταυτίζεται με εγκληματικές πράξεις, υιοθετώντας μία αντίστοιχη συμπεριφορά. Μην ξεχνάτε ότι η κοινωνία παίζει πολύ σημαντικό ρόλο, καθώς καθορίζει τις συνθήκες εντός των οποίων μεγαλώνει τα παιδιά της. Μη ξεχνάτε ότι η κοινωνία είμαστε εμείς.
