Του Νικόλα Ζερζελίδη,
Η τουρκική προκλητικότητα και επιθετικότητα στο πλαίσιο των ελληνοτουρκικών σχέσεων είναι συνεχόμενη και οι επεκτατικές διεκδικήσεις της Άγκυρας νομικά ανυπόστατες. Τους τελευταίους μήνες, παρατηρούμε μια κλιμάκωση των τουρκικών προκλήσεων με αποκορύφωμα την εργαλειοποίηση του μεταναστευτικού ζητήματος που ταλανίζει τόσο την Ελλάδα, όσο και την Ευρώπη. Η χρησιμοποίηση χιλιάδων μεταναστών και προσφύγων ως πολιορκητικό κλοιό, διασπείροντας ψευδείς ειδήσεις περί ανοιχτών συνόρων της Ελλάδας και της Ευρώπης, στόχο είχε να καταδείξει την Ελλάδα ως μια χώρα αδύναμη να ελέγξει τα σύνορά της. Το μεταναστευτικό, όμως, αποτελεί μόνο ένα άξονα της τουρκικής προκλητικότητας και των τουρκικών διεκδικήσεων απέναντι στην Ελλάδα.
Η Τουρκία, αναπολώντας τη χαμένη δόξα του παρελθόντος επί κυριαρχίας της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας, αποτελεί μια αναθεωρητική δύναμη που νιώθει ότι απειλείται ή τουλάχιστον δεν είναι ικανοποιημένη από το υπάρχον status quo, για αυτό το λόγο προσπαθεί να βελτιώσει τη θέση της στο διεθνές σύστημα. Όπως έχει δηλώσει το 2010 ο πρώην Πρωθυπουργός και Υπουργός Εξωτερικών της Τουρκίας «Όσον αφορά στην πραγματική έννοια της βούλησης της Τουρκίας να γίνει μια περιφερειακή δύναμη, επιβάλλεται να αυξήσει την πολιτική και οικονομική επιρροή της στις θαλάσσιες οδούς, οι οποίες επεκτείνονται μέχρι τον Κόλπο από το Αιγαίο μέχρι την Αδριατική και από το Σουέζ μέχρι την Ερυθρά Θάλασσα». Έτσι, λοιπόν, η Τουρκία υιοθετεί εδώ και καιρό μια αναθεωρητική εξωτερική πολιτική και αναζητεί διέξοδο στις ανοιχτές θάλασσες του Αιγαίου και της Μαύρης Θάλασσας, προβαίνοντας τόσο σε δηλώσεις όσο και σε ενέργειες που παραβιάζουν το Διεθνές Δίκαιο της Θάλασσας λόγω της δικής της ερμηνείας των αποφάσεων της Ελλάδος που άπτονται των κυριαρχικών δικαιωμάτων της.
Η κλιμάκωση των τουρκικών ενεργειών δεν οφείλεται, όμως, μόνο στον αναθεωρητισμό της Τουρκίας και στην περιφερειακή ηγεμονία που επιδιώκει να ασκεί στο χώρο της Ανατολικής Μεσογείου και της Μέσης Ανατολής. Παράλληλα, έγκειται στη συνεχή διεύρυνση της διαφοράς στη γεωπολιτική ισχύ και δυναμικό των 2 χωρών. Η στρατιωτική υπεροχή της Τουρκίας, τόσο ποιοτικά όσο και ποσοτικά, δικαιολογείται από την ανάπτυξη της τουρκικής αμυντικής βιομηχανίας και από το γεγονός πως η Τουρκία διαθέτει πλέον την έκτη κατά σειρά σε μέγεθος στρατιωτική δύναμη στον κόσμο. Η υπέρμετρη αύξηση των στρατιωτικών εξοπλισμών στην Τουρκία, παράλληλα με τη δεινή οικονομική θέση στην οποία βρίσκεται η Ελλάδα από την αρχή της οικονομικής κρίσης, αποτελούν επιπλέον παράγοντες που καταδεικνύουν την άσκηση μιας δυναμικής εξωτερικής πολιτικής από την Τουρκία, έχοντας μια σειρά από αμφισβητήσεις και διεκδικήσεις, όπως η αμφισβήτηση του νόμιμου και κυριαρχικού δικαιώματος της Ελλάδας να επεκτείνει την αιγιαλίτειδα ζώνη της μέχρι τα 12 ναυτικά μίλια από τα 6 που είναι σήμερα, όπως προβλέπει το Δίκαιο της Θάλασσας και όπως έχουν πράξει ανάλογα άλλα παράκτια κράτη της Διεθνούς Κοινότητας.
Το δικαίωμα επέκτασης της αιγιαλίτειδας ζώνης στα 12 ναυτικά μίλια ασκείται μονομερώς και δεν επιδέχεται αμφισβήτησης ή εξαίρεσης από τρίτα κράτη. Η ίδια η Τουρκία παράλληλα έχει ήδη επεκτείνει από το 1964 την αιγιαλίτειδα ζώνη της στη Μεσόγειο και τον Εύξεινο Πόντο και η τουρκική Βουλή με ψήφισμά της από το 1995 έχει εξουσιοδοτήσει την εκάστοτε τουρκική κυβέρνηση να κηρύξει πόλεμο στην Ελλάδα (casus belli) σε περίπτωση επέκτασης της αιγιαλίτειδας ζώνης στα 12 ναυτικά μίλια από την τελευταία. Ένας ακόμη άξονας της τουρκικής προκλητικότητας, εντοπίζεται στην αμφισβήτηση του εύρους του ελληνικού εθνικού εναέριου χώρου, μέσω συχνών παραβιάσεών του από τουρκικά μαχητικά αεροσκάφη. Η κυριαρχία της Ελλάδας στον αέρα ασκείται εντός 10 ναυτικών μιλίων από τις ακτές της βάσει του Διατάγματος της 6/9/1931 και τους νόμους 5017/1931, 230/1936 και 1815/1988. Εντός του Εθνικού Εναέριου Χώρου (ΕΕΧ), η κάθε χώρα διατηρεί κυριαρχικά δικαιώματα ανάλογα της εδαφικής της κυριαρχίας.
Η Τουρκία παραβιάζει αδιάκοπα την ελληνική κυριαρχία επί του ΕΕΧ μέσω μαχητικών αεροσκαφών που εισέρχονται άνευ άδειας, πραγματοποιώντας υπερπτήσεις υπεράνω των χωρικών μας υδάτων και συγκεκριμένα πάνω από νησιά και βραχονησίδες που χαρακτηρίζονται από την Τουρκία ως γκρίζες ζώνες. Ο αριθμός των υπερπτήσεων της Τουρκίας μόνο τον Απρίλιο του 2020 έχει ανέλθει σε 80, αριθμός που είναι ισοδύναμος με τον αριθμό των τουρκικών υπερπτήσεων την εξαετία 2010 – 2015 (88). Οι υπερπτήσεις, από το 1960, πραγματοποιούνται για διαφορετικούς στόχους ανάλογα τις συγκυρίες, αλλά κοινός στόχος όλων είναι η νομική, ψυχολογική και πρακτική αμφισβήτηση του εδαφικού καθεστώτος βραχονησίδων και βραχονήσων του Αιγαίου πελάγους που χαρακτηρίζονται από την Τουρκία ως «γκρίζες ζώνες». Η αμφισβήτηση της ελληνικής κυριαρχίας επί νήσων και η παραβίασή της ακόμα και σε κατοικημένες περιοχές, αποτελεί συχνό φαινόμενο από την Τουρκία, είτε μέσω αέρα είτε μέσω θαλάσσης.
Άλλο ζήτημα της τουρκικής προκλητικότητας εντοπίζεται στην αμφισβήτηση των αρμοδιοτήτων εντός του FIR Αθηνών, που ασκεί η Ελλάδα βάσει αποφάσεων του Διεθνούς Οργανισμού Πολιτικής Αεροπορίας (ICAO) και η συνεχής άρνηση συμμόρφωσης της Τουρκίας, όσον αφορά την υποβολή σχεδίων πτήσεων στρατιωτικών αεροσκαφών εντός του FIR Αθηνών, παραβιάζοντας έτσι τους κανόνες εναέριας κυκλοφορίας. Η αποστρατικοποίηση των νησιών του Ανατολικού Αιγαίου ακόμη αποτελεί μια ακόμα παράμετρο των τουρκικών διεκδικήσεων με την Ελλάδα. Το καθεστώς των ελληνικών νησιών του Ανατολικού Αιγαίου διέπεται από Διεθνείς Συνθήκες όπως η Σύμβαση του Μοντρέ του 1936, η Συνθήκη Ειρήνης της Λωζάνης του 1923 και τη Συνθήκη Ειρήνης των Παρισίων του 1947.
Η Ελλάδα, με γνώμονα τις τουρκικές παραβιάσεις των ελληνικών χωρικών υδάτων, του ΕΕΧ και την απειλή πολέμου σε περίπτωση επέκτασης της αιγιαλίτειδας ζώνης στα 12 ναυτικά μίλια, έχει το νόμιμο δικαίωμα να φροντίσει για την άμυνά της και την προστασία της εδαφικής της ακεραιότητας και εθνικής κυριαρχίας της, ειδικά απέναντι σε ένα κράτος που παραβιάζει συστηματικά το Χάρτη του ΟΗΕ και απειλεί σύμμαχο μέλος του ΝΑΤΟ με πόλεμο, πόσο μάλλον αν αναλογιστούμε επίσης ότι κατέχει παράνομα ένα σημαντικό ποσοστό των εδαφών της Κύπρου μετά από παράνομη εισβολή το 1974. Στις παραπάνω παραμέτρους μπορούμε να προσθέσουμε την παρενόχληση ελικοπτέρων, από τουρκικά μαχητικά, που μεταφέρουν μέλη της ελληνικής πολιτικής και στρατιωτικής ηγεσίας αλλά και τις προσπάθειες εμβολιασμού σκαφών του ελληνικού λιμενικού από σκάφη της τουρκικής ακτοφυλακής.
Η προκλητικότητα της Τουρκίας εδώ και δεκαετίες κλιμακώνεται σταδιακά, χωρίς προς το παρόν την εκδήλωση κάποιου περιορισμένου σε έκταση πολέμου. Η κλιμάκωση της προκλητικότητας της Τουρκίας σε πολλά μέτωπα πραγματοποιείται αυτήν την περίοδο για 2 λόγους. Αρχικά, η Τουρκία αντιμετωπίζει μια σοβαρή κρίση ρευστότητας που την αναγκάζει να καταφεύγει σε κινήσεις εντυπωσιασμού με την Ελλάδα, με σκοπό την αποστροφή της κοινής γνώμης της Τουρκίας από τα σοβαρά προβλήματα της χώρας. Παράλληλα, η Τουρκία διατηρεί 2 εμπόλεμα μέτωπα σε Συρία και Λιβύη και η πιθανή κλιμάκωση του μεταναστευτικού ζητήματος, θα αποτελέσει για μια ακόμα φορά το μεγάλο διαπραγματευτικό της “όπλο” με ΕΕ και άλλες μεγάλες δυνάμεις για εκπλήρωση μιας σειράς αιτημάτων της στα ανοιχτά της μέτωπα.
Η Τουρκία βρίσκεται σε δεινή θέση και λόγω κορονωϊού, καθώς έλαβε αργά μέτρα περιορισμού και αντιμετώπισης της πανδημίας με την τουρκική ηγεσία να στρέφει για άλλη μια φορά την προσοχή της στο ελληνοτουρκικό μέτωπο για την επίτευξη των στόχων της, έχοντας αβάσιμες διεκδικήσεις και αιτήματα. Η Ελλάδα δεν θα πρέπει να βασίζεται στη βοήθεια τρίτων χωρών και οφείλει να προετοιμαστεί κατάλληλα για τυχόν χαλεπούς καιρούς που έρχονται. Παράλληλα, η ελληνική στρατηγική οφείλει να βασίζεται σε μια αξιόπιστη στρατιωτική δύναμη και σε ένα δίκτυο συμμαχιών για τη γεωπολιτική και στρατιωτική εξισορρόπηση της Τουρκίας. Η ορθή βούληση, τα γρήγορα αντανακλαστικά και η ψυχραιμία οφείλουν να αποτελούν αναπόσπαστα χαρακτηριστικά της ελληνικής πολιτικής και στρατιωτικής ηγεσίας απέναντι σε μια απρόβλεπτη και νευρική Τουρκία.
Είναι διεθνολόγος, 26 χρονών και κατάγεται από το Κιλκίς. Απόφοιτος του τμήματος Διεθνών και Ευρωπαϊκών Σπουδών του Πανεπιστημίου Πειραιώς. Κατά τη διάρκεια των προπτυχιακών του σπουδών, συμμετείχε σε πολυάριθμα συνέδρια-προσομοιώσεις διεθνών και ευρωπαϊκών θεσμών τόσο στην Ελλάδα όσο και στο εξωτερικό. Έκανε πρακτική στη Διεθνή Αμνηστία στην Αθήνα αλλά και δύο προγράμματα Εράσμους για σπουδές και εθελοντισμό στην Τσεχία και στην Πορτογαλία αντίστοιχα. Τον Ιούνιο του 2019 ολοκλήρωσε τις μεταπτυχιακές του σπουδές στο Πανεπιστήμιο του Λέιντεν της Ολλανδίας στις Πολιτικές Επιστήμες με εξειδίκευση στον Εθνικισμό, στις Εθνοτικές Συγκρούσεις και την Ανάπτυξη. Μιλάει 5 ξένες γλώσσες. Αυτή την περίοδο υπηρετεί τη στρατιωτική του θητεία στο Πυροβολικό Σώμα του Ελληνικού στρατού.
